Mieczysław Piętak (ur. 1933, Dworzec) urodził się i wychował we wsi na Kresach Wschodnich, jego ojciec był przedwojennym policjantem. We wrześniu 1939 r. rodzina uciekła do wsi Rybcza. W grudniu 1942 ojciec pana Mieczysława został zamordowany. Pół roku później Ukraińcy podpalili Rybczę. Rodzina uciekła przez Krzemieniec, Brody i Lwów do Skarżyska-Kamiennej i Wąchocka. W 1956 roku Mieczysław Piętak ukończył elektrotechnikę na Akademii Górniczo-Hutniczej i z nakazem pracy zatrudnił się w Olkuskiej Fabryce Naczyń Emaliowanych. Od 1976 roku pracował jako elektryk w Hucie Katowice.
[00:00:07] W sierpniu 1938 r. wizytacja kościelna diecezji łuckiej, ojciec policjant pilnował porządku, „mianowanie” boh. na żołnierza przez prymasa Hlonda: „Rośnij, polski żołnierzu”. Fotografia wykonana w Krzemieńcu. Dom w Kateburgu.
[00:02:25] Odwiedziny Kresów po wojnie, spotkanie z p. Sasecką z Krzemieńca. Boh. ur. 16 maja 1933 r. w miejscowości Dworzec, ojciec Józef, matka Bronisława dd. Dobrocka. Ojciec policjant, mama prowadziła dom. Po wybuchu wojny rozkaz ucieczki do Rumunii, granica zamknięta przez Rosjan, znalezienie schronienia u kolegi ojca, Dobrowolskiego, w Rybczy. Brak środków do życia.
[00:05:36] Pierwsze wywózki, schronienie w Rybczy. Szkoła w Rybczy, nauczyciel Kamocki. Sąsiad Niewiński deportowany z Rybczy jako pierwszy. Po ataku Niemców na ZSRR zamieszkanie w oborze, brak środków do życia. Ojciec chodził po prośbie, w grudniu 1942 r. został śmiertelnie pobity, zmarł w szpitalu w Krzemieńcu.
[00:09:05] Ataki na Polaków. Spotkania Polaków w Rybczy w szkole lub w mieszkaniu Niewińskich. Pomoc i opieka rodziny Niewińskich. Ucieczka Niewińskiego z Syberii, powrót do domu. Msze odprawiane na podwórku pp. Niewińskich przez ks. Wyrzykowskiego z Katerburga.
[00:10:45] Na przełomie lipca i sierpnia 1943 r. napad nacjonalistów ukraińskich na Rybczę, spalenie wszystkich zabudowań z wyjątkiem obory, gdzie ukrywała się rodzina boh., i murowanego domu Niewińskich. Ucieczka pod ostrzałem karabinów („pamiętam jak dzisiaj”), schronienie w Krzemieńcu. Dzięki pomocy polskich kolejarzy ucieczka pociągiem towarowym przez Równe do miejscowości Brody k. Lwowa, opieka Międzynarodowego Czerwonego Krzyża, zaświadczenie dla rodziny „uciekającej z Kresów”.
[00:13:13] Dalsza droga pociągiem do Skarżyska Kamiennej, a następnie do Wąchocka. Duży ośrodek Armii Krajowej w Wąchocku, otoczenie miasta przez armię niemiecką, wyłapywanie działających w okolicy partyzantów, m.in. kuzyn Tadeusz Twardowski, zginął w hitlerowskim obozie.
[00:15:30] Klasztor cystersów w Wąchocku służył jako szkoła. Marian Sowa - zabity strzałem w tył głowy w 1948 r. Liceum w Starachowicach – indoktrynacja polityczna, matura w 1952 r., rozpoczęcie studiów elektrotechnicznych na AGH w Krakowie, prof. Kurzawa z Politechniki Lwowskiej.
[00:20:13] Nakaz pracy w Olkuskiej Fabryce Naczyń Emaliowanych w Olkuszu, od 1976 r. w Hucie Katowice. Muzeum Martyrologii Wsi Polskiej w Michniowie. Pomoc niesiona przez mieszkańców Michniowa partyzantom AK (m.in. „Ponurego”). Za karę zabicie wszystkich mieszkańców Michniowa przez Niemców. Zasadzka na Niemców przygotowana przez partyzantów „Ponurego”, krwawa zemsta Niemców.
[00:23:50] Przejście „Ponurego” do Obwodu Wileńskiego AK, zginął zastrzelony przez Niemca. Odbycie przez boh. 25 pielgrzymek do Częstochowy, uczestnictwo w spotkaniach z papieżem.
[00:25:07] Najprawdopodobniejsza przyczyna śmierci ojca: morderstwo. Pochowany na nieistniejącym dziś cmentarzu w Katerburgu. Przekazywane sobie opisy wydarzeń rzezi wołyńskiej, widoczne w okolicznych wsiach łuny pożarów wzniecanych przez Ukraińców, relacje ludzi o bestialskich mordach Polaków, „baliśmy się wszyscy”. Bezpieczny murowany dom Niewińskiego.
[00:29:45] Samoobrona w Rybczy, broń zbierana od poległych żołnierzy. Moment powrotu Niewińskiego z Syberii – w czasie posiłku. Możliwość ucieczki dzięki Armii Andersa. Jan, Stefan – synowie Niewińskiego, znajomi rodziców.
[00:32:30] Bramy powitalne zbudowane [w 1939] dla Rosjan „przez Żydów”. Losy Żydów z okolicy – rozstrzelani przez Niemców w Rybczy.
[00:34:20] Mordowanie Żydów przez Niemców koło Rybczy, mowa rabina: „zasłużyli na karę”.
[00:35:35] Zdobywanie broni od poległych żołnierzy. Masowe poddawanie się Rosjan Niemcom w 1941 r., jeńcy radzieccy. Zatłuczenie kolbą karabinu radzieckiego jeńca przez żołnierza Wehrmachtu na oczach boh. [+]
[00:37:40] Ucieczka dwóch jeńców prowadzonych do Krzemieńca w lipcu [1941] – zastrzeleni leżeli w życie do żniw. Spalenie domostw w Rybczy. Ucieczka furmanką z Rybczy do Krzemieńca. Podróż do Równego wagonem z solą, ciągły strach, ostrzał z karabinów.
[00:42:37] Kuzyn Twardowski – łapanka w Wąchocku. Donosiciel z Wąchocka rozpracowany przez AK, powieszony za karę na szczycie Zarżniętej Góry pod miastem [+]. Twardowski należał do AK, paczki z cebulą wysyłane mu przez rodzinę do Auschwitz.
[00:46:20] Rodzina mamy w Wąchocku, Twardowski był szwagrem mamy. Dorabianie mamy szyciem. Koniec wojny w Wąchocku. Ucieczka Niemców na zachód – ranny Ukrainiec, żołnierz Wehrmachtu, znaleziony w domu sąsiadów i zastrzelony przez Rosjanina.
[00:48:55] Przyjazne zachowania Rosjan, „udawali, że są przyjaciółmi”. Wyzwolenie Wąchocka 17 stycznia [1945]. Konspiracja w Wąchocku po wyzwoleniu, piosenki antykomunistyczne. Mogiły powstańców styczniowych w Wąchocku. Partyzant Sowa pochodził z Wąchocka, napis na tablicy pamiątkowej: „Zamordowany przez UB”, „pochowany z honorami”.
[00:48:05] Obraz zastrzelonego Sowy leżącego z roztrzaskaną twarzą na wozie po gnoju w rynku – zaobserwowany przez boh. w drodze ze szkoły. [+]
[00:53:10] Prześladowanie akowców przez UB. Powtarzane przez ubeków informacje, że „«Igła» morduje polskich żołnierzy”.
[00:55:00] Praca boh. na wydziale tlenowym Huty Katowice, 9-dniowy strajk okupacyjny do Wigilii [1981]. Żywność dostarczana przez rodziny. Huta otoczona czołgami. Represje wobec niektórych strajkujących – wyrzucanie z pracy.
[01:01:40] Organizator strajku w tlenowni Cieślicki. Prowokacja ubecka: uwiedzenie żony Cieślickiego podczas jego internowania, sprawa rozwodowa, nieformalny nacisk sędziego Wiekiery z Olkusza.
[01:05:40] Przystąpienie boh. do NSZZ „Solidarność”. Cieślicki występował w imieniu załogi, „najważniejsze, żeby komuna przestała rządzić”. Zatrzymanie przez SB dyrektora ds. pracowniczych Huty Katowice za popieranie postulatów „S”.
[01:08:40] Napisy w katedrze w Kamieńcu Podolskim.
[01:10:25] Wybuch strajku okupacyjnego w Hucie Katowice w proteście wobec wprowadzeniu stanu wojennego. Informacja o wprowadzeniu stanu wojennego z telewizji, samochody milicyjne na ulicach.
[01:13:35] Nękanie członków „S”, rewizje w pracy i w domu.
[01:16:48] Śmierć i pogrzeb księdza Jerzego Popiełuszki, trzyosobowa delegacja z Olkusza. Sekcja zwłok przeprowadzona przez lekarkę z Białegostoku.
[01:20:06] Najważniejsze wspomnienie z czasu okupacji: patrolowanie polany Wykus przez Niemców z samolotu. Częste uczucie głodu w czasie okupacji.
[01:25:17] Niedojadanie w czasie studiów, pełne stypendium socjalne, akademik przy ul. Reymonta w Krakowie, kibicowanie Wiśle Kraków.
[01:26:40] Opowieści kolegów spod Przemyśla o mordowaniu Polaków przez UPA „jak na Wołyniu”, śmierć Świerczewskiego, akcja „Wisła”. Opuszczone przez Polaków wioski, m.in. Dubiecko. „Całkowicie uzasadniona akcja »Wisła«”.
[01:29:25] I klasa w szkole w Rybczy (nauczyciel Kamocki), dalsza edukacja po wyzwoleniu w Wąchocku, nauka w salach klasztoru. Powrót zakonników do klasztoru w Wąchocku. I Komunia w Katyrburgu.
[01:32:45] Broń znaleziona przy żołnierzach naprawiana w warsztacie u Niewińskiego.
more...
less
The library of the Pilecki Institute
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Monday to Friday, 9:00 - 15:00
(+48) 22 182 24 75
The library of the Berlin branch of the Pilecki Institute
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
This page uses 'cookies'. More information
Ever since it was established, the Witold Pilecki Institute of Solidarity and Valor has been collecting and sharing documents that present the multiple historical facets of the last century. Many of them were previously split up, lost, or forgotten. Some were held in archives on other continents. To facilitate research, we have created an innovative digital archive that enables easy access to the source material. We are striving to gather as many archives as possible in one place. As a result, it takes little more than a few clicks to learn about the history of Poland and its citizens in the 20th century.
The Institute’s website contains a description of the collections available in the reading room as well as the necessary information to plan a visit. The documents themselves are only available in the Institute’s reading room, a public space where material is available free of charge to researchers and anyone interested in the topics collected there. The reading room also offers a friendly environment for quiet work.
The materials are obtained from institutions, public archives, both domestic and international social organizations, as well as from private individuals. The collections are constantly being expanded. A full-text search engine that searches both the content of the documents and their metadata allows the user to reach the desired source with ease. Another way to navigate the accumulated resources is to search according to the archival institutions from which they originate and which contain hierarchically arranged fonds and files.
Most of the archival materials are in open access on computers in the reading room. Some of our collections, e.g. from the Bundesarchiv, are subject to the restrictions on availability resulting from agreements between the Institute and the institutions which transfer them. An appropriate declaration must be signed upon arrival at the reading room in order to gain immediate access to these documents.
Before your visit, we recommend familiarizing yourself with the scope and structure of our archival, library and audio-visual resources, as well as with the regulations for visiting and using the collections.
All those wishing to access our collections are invited to the Pilecki Institute at ul. Stawki 2 in Warsaw. The reading room is open from 9–15, Monday to Friday. An appointment must be made in advance by emailing czytelnia@instytutpileckiego.pl or calling (+48) 22 182 24 75.
Please read the privacy policy. Using the website is a declaration of an acceptance of its terms.