Milczanowski Andrzej cz. 2
Andrzej Milczanowski (ur. 1939, Równe, zm. 2024, Szczecin) urodził się jako syn przedwojennego wiceprokuratora w Równem na Wołyniu, Stanisława Milczanowskiego, który został zamordowany przez NKWD w 1940 roku w Bykowni. Po zakończeniu działań wojennych wraz matką i starszą siostrą osiedlił się na Górnym Śląsku. Ukończył studia prawnicze na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. W latach 1962-1968 pracował w Prokuratorze Powiatowej w Szczecinie początkowo jako asesor, a następnie jako podprokurator. Od marca 1968 do sierpnia 1980 pracował jako radca prawny w przedsiębiorstwach państwowych w Szczecinie. Uczestnik strajków sierpniowych w 1980 roku w Wojewódzkim Przedsiębiorstwie Komunikacji Miejskiej w Szczecinie. Do wprowadzenia stanu wojennego był radcą prawnym przy Zarządzie NSZZ „Solidarność” Regionu Pomorze Zachodnie. W dniach 13-15 grudnia 1981 współorganizował strajk w Stoczni im. Adolfa Warskiego w Szczecinie. Po pacyfikacji strajku został aresztowany, a w marcu 1982 skazany na karę 5 lat pozbawienia wolności (w wyniku amnestii z sierpnia 1983 karę zmniejszono do 2 lat i 4 miesięcy pozbawienia wolności). W kwietniu 1984 odzyskał wolność. Do 1989 roku był zaangażowany w działalność podziemnej „Solidarności”. W 1990 roku współtworzył Urząd Ochrony Państwa, dwukrotnie pełnił funkcję szefa UOP. Od lipca 1992 roku do grudnia 1995 roku był ministrem spraw wewnętrznych. Po aferze „Olina” wycofał się z polityki. Andrzej Milczanowski zmarł 22 lipca 2024 w Szczecinie.
mehr...
weniger
[00:00:20] W czasie studiów lektura dzieł zebranych Piłsudskiego i Nietzschego – rzadki udział w wykładach, samokształcenie. Prof. Kolańczyk – egzamin z prawa rzymskiego. Na IV roku rozpoczęcie nauki. Nietzsche tłumaczony przez pisarzy młodopolskich.
[00:05:10] Praca jako prokurator, poważne zbrodnie, odejście z pracy w powodów finansowych 30 marca 1968 r. Boh. był „silnym, niebezpiecznym typem prokuratora”, potrafił oddziaływać na sędziów. W poważnych sprawach orzekał sąd wojewódzki. „Liczył się dla mnie sukces”.
[00:08:40] Diametralnie inne spojrzenie na sprawy o zabójstwo z czasów prokuratorskich – wyroki dożywocia, „dziś bym uniewinnił”. Rozważania na temat istoty prawa, prof. Śliwiński z UW. [+]
[00:13:40] Nierozstrzygnięte sprawy o zabójstwo. Praca w prokuraturze była „dobrą szkołą”. Oportunizm niektórych prokuratorów.
[00:17:10] Brak nacisków na zapisanie się do PZPR. Prokurator Florian Foks z prokuratury wojewódzkiej. Przyjaciele boh. Aleksander Szyran i Janusz Białecki też bezpartyjni. „Do partii należeli ci, którzy chcieli zawansować na kierownicze stanowisko”.
[00:18:58] Grudzień 1970 w Szczecinie: praca jako radca prawny w Szczecińskie Przedsiębiorstwo Hodowli Roślin i Nasiennictwa. Tłum zgromadzony na pl. Żołnierza, czołgi w pobliżu komendy MO i SB, wydarzenia na placu i reakcja tłumu. „Wojsko z ludem…”. Boh. przyglądał się z boku. Strzały pod komendą wojewódzką milicji.
[00:21:15] Rozbite szyby Peweksu przy pl. Lotników 17 grudnia [1970]. 18 grudnia „pojedyncze łapanki”, błyskawiczne niewielkie akcje milicji. Czołgi na ulicach.
[00:23:02] Czerwiec 1976 – analiza biuletynów KOR, słuchanie Wolnej Europy od dwunastego roku życia, kolejne częstotliwości nadawania: 16, 19… 49 m. Radioodbiornik Jowita II. Jerzy Zimowski, radca prawny, współpracownik boh. Artur Frey, Michał Paziewski, kontakty z opozycjonistami warszawskimi: Teresa Bogucka, ks. Małkowski, prasa i książki drugiego obiegu.
[00:27:22] Spotkania w gronie opozycjonistów: Plater, Zimowski, Jan Tarnowski, Paziewski, Ryszard Dąbrowski, Mieczysław Ustasiak. Zofia Romaszawska – sprawa sądowa Ireny Piotrowicz,
[00:29:15] Przyjaźń z Zimowskim (książki i czerwone wino), mężem Ireny Paradowskiej. Przyjazd Jana Walca, spotkanie u boh. Służba Bezpieczeństwa wiedziała o spotkaniach boh.
[00:32:01] Wydawanie przez boh. pisma „Niezależny tramwajarz” w czasie strajku [1980] na papierze zakładowym. Codziennie nakład 1000 egzemplarzy.
[00:34:15] Kontakt z córką i żoną podczas pobytu w więzieniu – widzenia co miesiąc. Najtrudniej znosili więzienie ludzie młodzi. Więzienie w Koronowie: duży rygor, kiepskie jedzenie, doskonała łaźnia. Potulice: brak dyscypliny, kiepskie jedzenie, „laba”.
[00:37:20] Sprzeczne z powszechnym wyobrażeniem wspomnienia z więzienia. Podczas ćwiczeń straży pożarnej w czerwcu 1982 r. – pacyfikowanie więźniów (atanda), głodówka protestacyjna, pisma protestacyjne do prokuratury, prymasa. Dyscyplinarne przeniesienie boh. do gorszej celi.
[00:40:05] Różne reakcje na ukaranie boh., solidarni Marek Ugričić (inżynier z Gdańska), Ben Mańko [Majko?], Stefan Niewiadomski. Brak rygoru w Potulicach. Dentystka więzienna traktowała z szacunkiem więźniów politycznych w Potulicach. Bezduszna okulistka „na wolności”.
[00:43:26] Zakład karny w Braniewie – wyjście 15 kwietnia 1984 r. Odebranie przez Wałęsę, ksiądz Brandys, przejście wokół kościoła. Msza w Palmową Niedzielę w kościele św. Brygidy. Petycje do ministra sprawiedliwości, organizacji międzynarodowych o status więźnia politycznego. „Więzienie nie było uciążliwością”.
[00:45:00] Ćwiczenie jogi w więzieniu, książka Tadeusza Dzięgiel-Wołynowicza. Biblioteka boh. na temat jogi i buddyzmu tybetańskiego. Lektury w więzieniu: buddyjskie, filozoficzne, Nietzsche. Uzupełnianie zaległości książkowych.
[00:47:50] Rozważania o filozofii i postawie życiowej Nietzschego, książki przeczytane więzieniu. Wycofanie przez boh. wniosku o przedterminowe warunkowe zwolnienie. [+]
[00:53:38] Aresztowanie 14 grudnia 1982 w świetlicy stoczni w Gdyni. Odezwa boh. do wojska i milicji przez radiowęzeł stoczniowy. Opanowanie radiowęzła i drukarni. Czołgi i SKOTy przed stocznią, ludzie przy bramach, polewanie ludzi wodą – mróz, wdarcie się milicji i ZOMO do stoczni. 9 tysięcy strajkujących w stoczni, 2 bataliony zomowców (mjr Graf, ppłk Trzpis), wejście wojska do stoczni. Trzpis: zastępca naczelnika wydziału IV (do zwalczania przestępstw gospodarczych) Komendy Miejskiej MO, potem dowódca w ZOMO.
[00:58:10] Rozmowa z Trzpisem, aresztowanie boh., odprowadzenie do „suki”. Blokada samochodów przez ludzi leżących na śniegu. Pertraktacje z Kacprzakiem. Wywiezienie zatrzymanych do aresztu, zarzut, odmowa wyjaśnień przez boh.
[01:01:36] Prokurator Iłowski z Prokuratury Pomorskiego Okręgu Wojskowego w Bydgoszczy – postulowany wyrok 11 lat („humanizm prokuratury”). Dla dr Ustasiaka żądano 9 lat. Zachowania członków zarządu regionu wobec biura prawnego „S”: „oddział psychiatryczny”. Satysfakcjonująca praca w zakładowej komisji „S” Stoczni im. Adolfa Warskiego.
[01:04:15] Żona boh. była sędzią wydziału cywilnego sądu rejonowego w Szczecinie – wniosek prezesa sądu wojewódzkiego do ministra sprawiedliwości prof. Kazimierza Zawadzkiego o jej zwolnienie. Reakcja Zawadzkiego – przeniesienie do notariatu, „zachował się jak człowiek”. [+]
[01:06:28] Święta w więzieniu: Boże Narodzenie w Inowrocławiu, okres serdeczności wśród więźniów. W Potulicach spirytus w zalutowanych puszkach otrzymany od rodzin na widzeniu. Dzielenie się paczkami od rodzin, „kołchoz”.
[01:09:31] Więźniowie kryminalni i agenci UB w celi aresztu śledczego. Zdekonspirowany agent Lademan z Tucholi (kryminalista z brzytwą). [+]
[01:12:51] Droga z Koronowa do Potulic, dołączenie kryminalnych z Bydgoszczy – rozpoznanie boh. jako prokuratora. [+]
[01:14:37] Związki z Solidarnością Walczącą (SW). Spotkanie z Kornelem Morawieckim we Wrocławiu. Postawa SW w czasie strajków 1988 r. [+]
[01:17:24] Uwaga generalna: środowisko „S” i SW było rozpracowane w 98 % we wszystkich ośrodkach w Polsce. W czerwcu 1988 r. zebranie członków TKK portu (Radziewicz), stoczni (Dziczek, Komołowski), WPKM (Lisowski), Przedsiębiorstwo Budownictwa Kolejowego (Kropopek). Konieczność przyłączenia się „S” do spontanicznych strajków np. płacowych. 17 sierpnia [1988] przyjście Dubiewicza z TKK w porcie. Wjazd boh. do portu na cudzej przepustce - początek strajku płacowego.
[01:22:34] Rozmowa z dyrektorem, przewodniczącym rady zakładowej, sekretarzem POP PZPR i prokuratorem w świetlicy. Cztery postulaty protestujących. Boh. został członkiem komitetu strajkowego w porcie, potem Międzyzakładowego Komitetu Strajkowego „S”. Następnego dnia strajk wszystkich zajezdni autobusowych (Lisowski), potem tramwajowych. Utworzenie Międzyzakładowego Komitetu Organizacyjnego NSZZ „Solidarność” Regionu Pomorza Zachodniego.
[01:25:26] Stosunek Służby bezpieczeństwa do boh.: szacunek milicji dla fachowości boh. i opanowania. Zatrzymanie boh. na ul. Myśliwskiej podczas zbierania podpisów pod wnioskiem o rejestrację komitetu zakładowego „S” w sądzie rejonowym w Szczecinie (pomysł Możejki). Naczelnik WUSW Sokołowski.
[01:29:07] Zachowywanie zasad bezpieczeństwa / konspiracji. Okrężna droga na spotkania TKK i KKW. Błędy w drodze do Wrocławia – ukrywanie się przed Sokołowskim, rozmowa w pociągu do Warszawy, ucieczka boh. z pociągu, zmylenie ubeka, bezpieczne przybycie do Wrocławia, „fachman”. [+]
[01:34:33] „U mnie w domu nie było rewizji”. Kryjówki w innych miejscach, „niechęć do dokumentów”. Obserwacja zewnętrzna boh., sąsiad Garczyński. Lokal operacyjny przy ul. Wieniawskiego, kapuś sąsiad z góry.
[01:36:19] Kontakty boh. z konsulatem amerykańskim w Poznaniu. Strajk Wojewódzkiego Przedsiębiorstwa Komunikacji Miejskiej 22 czerwca w obronie Ignora i Ziółkowskiego zwolnionych z pracy – na krótko przed zaplanowaną wizytą Gorbaczowa w Szczecinie – powodzenie strajku, obaj przywróceni do pracy. Wizyta trzech konsulów amerykańskich w domu boh., konsul Pereni, rozmowa przy herbacie, „ktoś im musiał donieść”.
[01:40:12] Prace przy Okrągłym Stole, podstolik prawny razem z Jarosławem Kaczyńskim, Bujakiem, Ciemniewskim. Przewodniczący Strzembosz „świetnie sobie radził”. Wypracowanie instytucji do budowy wymiaru sprawiedliwości państwa demokratycznego, m.in. Krajowej Rady Sądownictwa (KRS), duma boh. [+]
[01:42:04] Operacja „Most”: wyjazd kilkudziesięciu tysięcy Żydów ze Związku Radzieckiego. Udział UOP (minister Kozłowski), ochrona kontrwywiadowcza (UOP, Mosad, CIA). Operacja „gładko przeprowadzona” bez strat. Próba skuteczności działania Polski.
[01:45:45] Ocena, co można było zrobić lepiej. Ograniczone możliwości powołania nowych kadr służby wywiadu i kontrwywiadu w III RP, gorycz boh., żal po wyrzuceniu „asów wywiadu” (m.in. Aleksander Makowski). Kompetencje nowych kadr, „kruche państwo”. Krytyczna ocena „bohaterszczyzny” (powstanie warszawskie).
[01:51:40] Nikt, nawet CIA, nie przewidywał w 1986 r. niepodległości Polski. Boh. walczył o legalną „S”. Strajki w 1981 i 88 r. były „mocnymi środkami” nacisku. „Stan wojenny był łagodny” – opinia boh. i wielu działaczy opozycji.
[01:54:55] Prawda o pochodzeniu boh.: matka Schultz, nauczycielka tajnego nauczania w czasie wojny. [+]
mehr...
weniger