Kowalewska Anna
urodzeni w 1923
II wojna światowa
wrzesień '39
stosunki polsko-żydowskie
Żydzi
okupacja niemiecka
okupacja hitlerowska
Narodowe Siły Zbrojne
ruch oporu
zagłada Żydów
Holocaust
konspiracja
podziemie zbrojne
szkoła
sanitariuszka
walka zbrojna
okupacja sowiecka
Niemcy
deportacje
opór społeczny
instalowanie władzy ludowej
Urząd Bezpieczeństwa
UB
zbrodnia w Jedwabnem
przesłuchanie na UB
more...
less
Anna Kowalewska ps. „Stokrotka” (ur. 1923, Łomża) została w październiku 1942 roku zaprzysiężona do Narodowych Sił Zbrojnych. Przeszła przeszkolenie jako sanitariuszka wraz ze swoją przyjaciółką Stanisławą Gołębiowską, która została aresztowana po wojnie przez UB za działalność niepodległościową. W ramach prowadzonej sprawy UB aresztowało również Annę Kowalewską. Mimo ciężkich przesłuchań nie przyznała się do winy i znajomości z przyjaciółką i została zwolniona z Urzędu Bezpieczeństwa. Pracowała przez 40 lat jako nauczycielka.
more...
less
[00:00:00] rodzice rolnicy, mama zmarła w wieku 30 lat, osierocając córki (boh. 5 lat, siostra 3 lata). Macocha Antonina. Dobre warunki bytowe, troskliwa macocha. Ukończone 4 klasy w Dobrzyjałowie.
[00:01:00] w 1936 r. szkoła przy ul. Sienkiewicza w Łomży – 5 klasa. Potem 6 i 7 klasa w szkole w Jedwabnem. W 1939 egzamin do szkoły handlowej w Łomży.
[00:02:00] ojciec z sąsiadem we wrześniu 1939 idą na front. Ojciec dostaje się do obozu jenieckiego w Działdowie. Ucieczka ojca z obozu.
[00:03:00] sztab niemiecki w Jeziorku, zarekwirowany wolant ojca – spotykali się co tydzień, boh. ostrzegała wtedy ojca i uciekał do lasu.
[00:04:00] boh. zatrzymana w łapance, przewieziona do Zbójnej na roboty do kopania rowów. Po dwóch tygodniach postanawia wraz z kolegą przepłynąć rzekę i uciec. Idą całą noc. Ukrywa się potem przed kolejnymi łapankami.
[00:06:00] w 1942 r. zgłasza się do NSZ, składa przysięgę w październiku. Szkolenie sanitariuszek. Pseudonim „Stokrotka”, koleżanka Stanisława Majewska. Pielęgniarka ze Stawisk ps. „Jagoda” prowadziła te szkolenia.
[00:08:00] w Dobrzyjałowie ciężkie walki, Piotr Serwatko ma przestrzeloną nogę – opatrują go w domu. Bandaże z prześcieradeł – uratowały nogę.
[00:11:00] Górki, Kobylin – pogotowie – boh. czuwała w Górkach w razie ataku niemieckiego. „Lis”, „Topór” – z nimi boh. miała kontakt.
[00:13:00] boh. postanawia dalej się uczyć po wojnie – w Łomży kurs przygotowawczy, potem studium nauczycielskie. Od 1947 r. praca jako nauczycielka w Rogienicach Wielkich, ślub, praca w Piątnicy – nauczanie początkowe. Emerytura w 1980 r. Działalność społecznikowska.
[00:16:00] została gminnym opiekunem społecznym. 8 lat ławniczka w sądzie.
[00:18:00] przedwojenna szkoła – nr 3 przy ul. Sienkiewicza w Łomży, w Jedwabnem – podstawówka. Dużo Żydów w Jedwabnem, dziewczynki żydowskie razem z boh. się uczyły w szkole, kolegowały się. Żydowskie sklepy.
[00:20:00] żydowskie święto Kuczki – szałasy na podwórkach. Chłopcy polscy rzucali w nie kamieniami. W Łomży „narodówki” [członkowie ugrupowań prawicowych] zabraniały kupować w żydowskich sklepach, stawali przed nimi i zabraniali. Szewc Żyd na ul. Rządowej – rodzice zajeżdżali na podwórko, od tyłu – zamawiali buty.
[00:23:00] „narodówka” w Łomży – dużo ludzi do nich należało, głównie chłopcy.
[00:24:00] wybuch wojny wrzesień 1939 r. – nie było radia, ciotka pracowała na plebanii u księdza, zabrała boh. posłuchać radia. Wystąpienie Rydza Śmigłego. Po 2 tygodniach Niemcy weszli do wsi. Dzieciom zakazano przyjmowania cukierków i podarunków od Niemców („zatrute”). Mama ucieka z dziećmi do rodziców. Niemcy włamali się do domu, zdemolowali, rozrzucili po wsi wszystkie rzeczy. Kradzież walizeczki ze skarbami. [00:29:00] okupacja sowiecka – szukali zegarków, trzeba im było gotować. W Dobrzyjałowie był dwór, tam stacjonowali Rosjanie, przyjechały ich rodziny.
[00:31:00] wywózki na Syberię (szwagier Bolesław Grabowski), rodzinie boh. udało się uciec do Wizny i nie wyjechali. Szwagier nie wrócił, została żona, uciekła z synami.
[00:33:00] przysięga w obecności dwóch członków NSZ, m.in. Piórkowski ps. „Dąbek”.
[00:35:00] Stasia Majewska wyjechała do pracy za Śniadowo – wydawali gazetki podziemne, ktoś ich zadenuncjował, zostali oboje straceni. Ona urodziła dziecko w więzieniu.
[00:37:00] przesłuchanie boh. – jako świadka. Noc na desce w piwnicy. Przesłuchania przez 3 tygodnie – o północy albo o 3 rano. Co miesiąc melduje się na posterunku.
[00:40:00] starania o uprawnienia kombatanckie.
[00:43:00] boh. nie spotkała już więcej Stasi Majewskiej.
[00:44:00] przesłuchania na UB. Męczyli psychicznie, ale nie bili boh., Stasia była bita. Pogarda, chamstwo.
[00:48:00] szkolenia na sanitariuszkę odbywały się w domu Stasi na skraju wsi oraz w domu w Stawiskach u pielęgniarki Jagody.
[00:50:00] wypytywanie przez Niemców we wsi. Dwaj Niemcy zamieszkują w domu u ciotki na sąsiedniej ulicy. Wyjście do kina.
[00:52:00] pędzenie bimbru. W domu boh. mieszkało trzech Niemców w jednym pokoju.
[00:54:00] partyzanci „Topor”, „Księżyc’, „Lis” – przyjeżdżali do domu boh., rozmawiali z rodzicami.
[00:55:00] Niemcy poszukujący ojca.
[00:56:00] dowódca batalionu „Lis”, po wojnie przebywał w Białymstoku.
[01:00:00] powojenna szkoła w Rogienicach Wielkich – mieściła się w prywatnym domu na wsi – 2 pokoje. Dyrektorka Cwalina. Uczniowie „przerośnięci”, ok. 30 uczniów. Zabawy wiejskie organizowane przez strażaków.
[01:07:00] agitacja, żeby się zapisać do PZPR, boh. się nie zapisała.
[01:11:00] zbrodnia w Jedwabnem – Żydów palono w stodole u koleżanki boh. Śmiarowska, koleżanka ze szkoły, u jej dziadków mieszkała pani Anna.
more...
less