Vincenc Ryszard
Ryszard Vincenc (ur. 1968, Lwów, zm. 2020) w latach 1974-1982, uczył się w polskojęzycznej ośmioklasowej Średniej Szkole Ogólnokształcącej Nr 10 we Lwowie. Naukę kontynuował w Szkole Ogólnokształcącej nr 24 i zdał maturę w 1984 roku. Studiował filologię polską i historię w Państwowym Instytucie Pedagogicznym w Wilnie. Po drugim roku studiów został skierowany do zasadniczej służby wojskowej w Armii Radzieckiej, którą odbył w formacjach obrony przeciwlotniczej w Kursku. Po zakończeniu służby powrócił na studia humanistyczne. We wrześniu 1990 roku rozpoczął pracę jako nauczyciel języka polskiego i historii w Szkole Średniej nr 10 we Lwowie, równocześnie studiując w Wilnie w trybie zaocznym. Studia ukończył w roku 1993. W latach 2000-2005 studiował na Wydziale Historycznym Lwowskiego Narodowego Uniwersytetu im. Iwana Franki, uzyskując dyplom historyka i wykładowcy historii. Od początku lat 90. XX w. Ryszard Vincenc działał w Harcerstwie Polskim na Ukrainie jako drużynowy w Drużynie Harcerskiej „TROP” oraz Lwowskiej Młodzieżowej Drużynie Harcerskiej im. Andrzeja Małkowskiego. Angażował się w życie polskiej społeczności Lwowa, był członkiem Zarządu Głównego Towarzystwa Kultury Polskiej Ziemi Lwowskiej, współpracował z innymi organizacjami polskimi m.in. z Towarzystwem Opieki nad Grobami Wojskowymi. W latach 2014-2015, wraz z Erykiem Mateckim, reaktywował działalność polskiego ruchu strzeleckiego na Ukrainie, zakładając Związek Strzelecki „Strzelec” Józefa Piłsudskiego we Lwowie. Przysięgę strzelecką złożył 17 czerwca 2015 roku podczas uroczystości odsłonięcia pomnika 100-lecia bitwy pod Rokitną. Pełnił funkcję zastępcy dowódcy 23. Samodzielnej Jednostki Strzeleckiej im. kapitana Bolesława Zajączkowskiego, awansując do stopnia starszego chorążego Związku Strzeleckiego. W 2016 r. został dyrektorem szkoły nr 10 im. Św. Marii Magdaleny. Ryszard Vincenc zmarł 28 lutego 2020 roku.
more...
less
[00:00:07] Autoprezentacja boh. urodzonego w 1968 r., dyrektora Szkoły Średniej nr 10 im. św. Marii Magdaleny we Lwowie. [00:00:20] Ojciec był Polakiem, matka pochodziła z mieszanego polsko-ukraińskiego małżeństwa. Dziadek Józef Vincenc, porucznik WP, zginął w 1927 r. w czasie ćwiczeń wojskowych. Boh. wychowywała babcia Stefania Vincenc, wakacje spędzał u dziadków ze strony matki, którzy mieszkali w obwodzie winnickim.
[00:02:08] Obchodzenie w domu świąt religijnych – spotkania rodzinne. Boh. był uczniem szkoły, w której obecnie jest dyrektorem. W domu Adamskich robiono Mikołajki dla polskich dzieci. Działalność harcerstwa w latach 70.
[00:05:45] Utrudnianie wiernym dostępu do kościoła – w święta religijne dzieci musiały iść do szkoły, chodzono wtedy na wycieczki, zwiedzano muzea. Nauczyciele dyżurowali w okolicach katedry i spisywali uczniów, którzy szli do kościoła. [+]
[00:07:20] Uważano, że w polskich szkołach jest niski poziom nauczania – trudności na studiach, gdzie wykładowym językiem był rosyjski lub ukraiński. Zachęcanie, by dzieci z polskich rodzin uczyły się w polskiej szkole. W latach 70. władze uznały, że polskiej mniejszości wystarczy szkoła nr 24 im. Marii Konopnickiej, która mieściła się w dużym budynku przy ul. Majakowskiego i chciały zamknąć szkołę nr 10. Delegacja rodziców pojechała w tej sprawie do Moskwy – pomoc Iwana Kożeduba, Bohatera Związku Radzieckiego. Jedna z matek wpadła na pomysł, by w szkole powstało muzeum Feliksa Dzierżyńskiego, co uchroniło placówkę przed kolejną próbą zamknięcia [+]. Powstanie szkoły średniej po rozpadzie ZSRR.
[00:14:15] W czasach Związku Radzieckiego boh. nie czuł się dyskryminowany jako Polak. Trudności z wyjazdami do Polski – sytuacja w czasach Solidarności i stanu wojennego. Dziadek mieszkający w Gliwicach należał do Solidarności. Boh., uczeń klasy maturalnej, był w grupie uczniów wezwanych do Komsomołu, gdzie pytano go, czy w szkole nie powstała Solidarność.
[00:18:26] Funkcjonowanie szkoły współcześnie. Problemem ukraińskiej Polonii są wyjazdy do Polski – wyjeżdżają także nauczyciele, których trudno zastąpić, także z powodu niskich zarobków nauczycieli w polskiej szkole.
[00:22:40] Po wojnie babcia i ojciec mieszkali przy ul. Kordeckiego – podczas rewizji w mieszkaniu jeden z enkawudzistów przyglądał się portretowi Piłsudskiego i orzekł, że to Stalin, co uratowało rodzinę przed wywózką. Następnego dnia babcia ukryła wszystkie pamiątki związane z polskością, które potem zaginęły. Korespondencja z rodziną Vincenców, mieszkającą za granicą, została spalona, a kontakty zerwano. [+]
[00:24:52] Prawdopodobnie krewnym boh. był Stanisław Vincenz, pisarz.
[00:26:37] Babcia zniszczyła wszystkie dokumenty związane z polskim pochodzeniem. Ojciec, Lesław Vincenc, urodzony w 1926 r. czasem opowiadał coś o okupacji niemieckiej. Po wyzwoleniu ojciec siedział w więzieniu za przynależność do AK, dlatego rodzina wyjechała ze Lwowa a babcia czekała na wypuszczenie syna. Kolega ojca, Zdzisław Nalepa, był kilka razy wywożony na roboty do Niemiec, z których uciekał. Babcia wspominała, że ukrywała syna przed wywózką na roboty.
[00:30:12] Dziadek ze strony matki, Karp Bekało, walczył na wojnie i stracił nogę koło Bukaresztu. 9 maja dziadek dostawał medal, ale nie opowiadał wnukowi o wojennej przeszłości. Babcia Bekałowa pochodziła z rodziny Granowskich, babcia Vincencowa z rodziny Bejów, których nigdy nie wspominała. Ciotkę Bejową chrzcił arcybiskup metropolita Lwowa Josyf Slipyj – jego sylwetka.
[00:33:46] Boh. jako dyrektor polskiej szkoły nie zetknął się z sytuacją, w której sprawa rzezi na Wołyniu rzutowałaby na stosunki polsko-ukraińskie. Rodzina Vincenców nie była represjonowana przez władze komunistyczne, ponieważ babcia pozbyła się wszystkich pamiątek.
[00:35:25] Boh. był w harcerstwie, ale nie chce o tym opowiadać. Starania o szkołę, której jest dyrektorem – pozyskiwanie funduszy od polskich instytucji i fundacji, zakup sprzętu sportowego. Sytuacja lwowiaków po przemianach ustrojowych w Polsce, pomoc z kraju. Refleksje na temat wyjazdów obywateli Ukrainy do Polski.
more...
less