Ks. Anatol Parachniewicz (ur. 1960, Dobrowolszcza) pochodzi z rodziny prawosławnej, po śmierci matki wychowywała go babcia. W wieku 10 lat zamieszkał w domu dziecka i przebywając w nim ukończył szkołę średnią. W 1977 r. wyjechał do Mińska, gdzie studiował reżyserię teatralną. W 1979 r. podjął pracę w domu kultury w Radoszkowiczach. Po ukończeniu Seminarium Duchownego w Białymstoku pracował w kilku parafiach, m.in. w Rakowie i Zasławiu. Od 2007 roku jest proboszczem parafii Nawiedzenia Najświętszej Marii Panny w Olkowiczach.
[00:00:07] Autoprezentacja boh., proboszcza parafii Nawiedzenia NMP w Olkowiczach, urodzonego w 1960 r. we wsi Dobrowolszcza nad Berezyną.
[00:00:42] Po śmierci matki boh. wychowywała babcia. Gdy miał 10 lat zabrano go do domu dziecka, ponieważ tam była szkoła średnia. Boh. ukończył ją w 1977 r. i wyjechał do Mińska, gdzie studiował reżyserię teatralną. W 1979 r. podjął pracę w domu kultury w Radoszkowiczach. Boh. pochodzi z rodziny prawosławnej, siostra prababki Natalii była przeoryszą klasztoru w Kijowie, który został zamknięty przez komunistów. W 1941 r. w czasie niemieckiego ataku prababcia weszła do płonącej cerkwi i wyniosła księgi oraz relikwiarz, który ukrywała przez całą wojnę. Pobożność babci.
[00:04:30] W Dobrowolszczy była cerkiew, ale po wojnie ją rozebrano. W sąsiedniej wsi Zamien-Rynnia mieszkali katolicy, którzy robili zakupy w Dobrowolszczy. W Zamien-Rynni była kaplica, którą zniszczono w czasie działań wojennych, ale został metalowy krzyż, przy którym odprawiano nabożeństwa. Wspomnienie kwasu chlebowego, który robił Antoni Szczygielski.
[00:08:40] Boh. w 1977 r. przyjechał do Mińska i chodził do cerkwi – powód, dla którego przestał. W 1980 r., z okazji Olimpiady, oddano katolikom mały kościół na Cmentarzu Kalwaryjskim i boh. zaczął tam chodzić, choć nie znał polskiego, a w tym języku odprawiał msze ks. Jan Adamowicz. Atmosfera stwarzana przez wiernych. [+]
[00:11:30] Boh. poznał staruszkę, tercjarkę, która siadywała na ławce koło kościoła. Znajoma zbierała intencje od wiernych w Mińsku i raz w miesiącu zawoziła je do wileńskiej Ostrej Bramy. Staruszka bała się synowej, Żydówki, i odmawiała brewiarz w łazience.
[00:13:37] Rozważania na temat katolików na terenie Białorusi i ich polskości. Antagonizmy miedzy ludnością wschodniej i zachodniej Białorusi. Bieda na terenach wschodnich – boh. jadał mięso raz do roku. Ojciec znajomego nauczyciela miał na imię Zygmunt i babcia nie mogła wymówić imienia odojcowskiego. Boh. odwiedza rodzinne strony i cmentarz, gdzie leżą bliscy. Krzyż z dawnej kaplicy jest przymocowany do pnia brzozy.
[00:19:28] Biskup wyznaczył boh. do parafii Olkowiczach. Pierwszą parafią, w której boh. został proboszczem był Raków, miejscowość związana z Sergiuszem Piaseckim, pisarzem i przemytnikiem. Zainteresowanie historią Rakowa i okolic, rodzinami Zdziechowskich i Druckich-Lubeckich – historia śmierci Krystyny Druckiej-Lubeckiej – warunek postawiony przez bolszewików. Z powodu grobu córki matka nie wyjechała do Polski, w czasie wojny pomagała jej miejscowa ludność.
[00:24:15] Boh. pracował w parafii w Zasławiu. Fundatorami kościoła była rodzina Przeździeckich. Boh. chciał zająć się remontem kościoła, ale musiał wyjechać z Zasławia. Obecny stan budynku.
[00:25:53] Objęcie parafii w Olkowiczach w 2007 r. Boh. lubi zwiedzać Białoruś, często znajdując ślady przeszłości. Okoliczne wsie należały do rodziny Bohdanowiczów, Borowskich, Koziełł-Poklewskich. Boh. poznał Andrzeja Bohdanowicza i zainteresował się historią rodziny. Rozmawiał z ludźmi, którzy pracowali w majątku Bohdanowiczów – powody zdenerwowania właściciela majątku. Wbrew sowieckiej propagandzie nie słyszał od ludzi złych opinii na temat życia w II RP.
[00:32:55] Ostatni właściciel Zaciemienia Karol Bohdanowicz studiował agronomię na Politechnice Ryskiej, studia dokończył w Warszawie. W Zaciemieniu organizowano wystawy rolnicze, na które przyjeżdżali okoliczni właściciele.
[00:34:35] Tragiczne losy właścicieli ziemskich w czasie powstań narodowych oraz wojny. Współczesne odnawianie pomników. Po wkroczeniu sowietów w 1939 r. Maria Bohdanowicz wyjechała do Wilna. Bohdanowiczów z Zaciemienia nie było w domu we wrześniu 1939 r., ich syna Andrzeja w 1940 r. wywieziono do Północnego Kazachstanu.
[00:39:35] Po zajęciu terenów przez Niemców niektórzy właściciele majątków wrócili do domów. W 1942 r. Niemcy zabili Kazimierza Borowskiego, właściciela majątku w Juncewiczach oraz Marię Bohdanowicz z Maćkowców i jej pokojówkę Wandę Czepkowską – potem obie pochowano na cmentarzu w Olkowiczach. Gestapo aresztowało księdza Aleksandra Lubeckiego, którego zawieziono do więzienia w Wilejce. Matka księdza woziła jedzenie podawane przez wiernych, pewnego dnia zorientowała się, że syn nie żyje.
[00:45:42] Represje niemieckie wobec polskiego ziemiaństwa. Po wyjeździe Marii Bohdanowicz z Maćkowców w 1939 r. mieszkańcy sąsiedniej wsi rozkradli majątek, właścicielka po powrocie w 1941 r. zbierała ukradzione rzeczy. Czasem do dworu przyjeżdżali niemieccy oficerowie w towarzystwie policjantów, wśród których było wielu miejscowych – jeden z możliwych powodów zabicia Marii Bohdanowicz.
[00:49:18] W Olkowiczach była strażnica KOP, walki żołnierzy KOP po wkroczeniu Armii Czerwonej. Opowieść o mężczyznach z Krajska po stronie sowieckiej, którzy poszli do kościoła w Olkowiczach. Grupa bandytów ukrywała się w lesie – gdy zaginęła dziewczyna, jej ojciec doniósł do NKWD, ukrywających się odnaleziono i rozstrzelano.
[00:54:26] Partyzantka sowiecka na terenach Białorusi – działanie oddziału im. Frunzego. W Olkowiczach stacjonowali Niemcy, punkt obserwacyjny był na wieży kościoła. Okoliczna ludność zaganiała swoje bydło na noc do Olkowicz w obawie przed partyzantami. Niemieckie pacyfikacje w 1943 r. Zachowanie niemieckich żołnierzy – dziadek poszedł na wojnę i babcia została z piątką dzieci – wizyty niemieckiego żołnierza, który dawał dzieciom czekoladę. [+]
[01:00:05] Siostrzeniec mieszka w Niemczech, boh. w miejscowym kościele katolickim spotkał księdza z Polski. W czasie spotkania po odpuście poznał starszego pana, który walczył na Białorusi w 1941 r.
[01:02:26] W Dołhinowie mieszkało wielu Żydów. Proboszczem był ksiądz Kazimierz Doroszkiewicz. Ogrodzenie getta dochodziło do stodoły plebanii i ksiądz podawał żywność do getta – mąka na święto Pesach. Część osób uratowała się z getta. W 1965 r. ksiądz został napadnięty i zmarł, ocaleni Żydzi, w tym przewodniczący kołchozu w Pohoście, przyszli na pogrzeb, który przerodził się w manifestację ludności.
[01:07:22] Ksiądz Stanisław Żuk ukrywał żydowską dziewczynkę na wieży kościoła w Budsławiu. Życie różnych narodowości na dawnych Kresach.
[01:09:54] Poszukiwanie w kościelnych archiwach dokumentów potwierdzających polskość, by ubiegać się o Kartę Polaka. Boh. uczył się w Seminarium Duchownym w Białymstoku. W niedziele diakoni odwiedzali starsze osoby. Opinia starszej pani urodzonej w Bieniakoniach na temat ludzi ze wschodu. Boh. opiekuje się grobem żołnierzy KOP, którym nie jest zainteresowana miejscowa ludność. W 1939 r. do parafii w Olkowiczach należało ok. 4500 katolików, zachowanie chłopów chodzących do kościoła. Korzenie rodziny Bohdanowiczów – rozważania na temat polskości.
[01:15:43] Rozmieszczenie strażnic KOP przy granicy z ZSRR. Boh. odkrył teren, na którym rosły drzewa owocowe, a pośród nich był grób z nazwiskami poległych żołnierzy. Odnalezienie człowieka, który pogrzebał ich zwłoki. Nocą 17 września granicę przekroczyły oddziały NKWD, które mordowały żołnierzy KOP. Dowódcą strażnicy był Mucha, w czasie walki trzech Polaków zginęło, ich ciała pochowano koło strażnicy. Z innych strażnic polscy żołnierze się wycofali, a opuszczone budynki zostały spalone.
[01:19:08] Rozważania na temat Białorusinów i Polaków, podobieństwo języków. Boh. pierwszy raz pojechał do Polski w 1987 r., by zwiedzić Warszawę, Częstochowę i Kraków. Nacjonalizm boh. Wykładowcą w Seminarium był ks. Stanisław Piotrowski, więzień Ostaszkowa – jego kazania w latach 80. i poglądy na polskość. Kiedyś boh. jechał pociągiem z pracownikiem rosyjskiej Ambasady w Mińsku – przebieg rozmowy.
[01:26:23] W okolicy nie ma cerkwi i do kościoła w Olkowiczach przychodzą prawosławni. Wypominki w cerkwi – stosunek prawosławnych do katolików. Boh. przez osiem lat wykładał na uniwersytecie – rozmowy ze studentami teologii prawosławnej. Wspomnienie babci.
more...
less
The library of the Pilecki Institute
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Monday to Friday, 9:00 - 15:00
(+48) 22 182 24 75
The library of the Berlin branch of the Pilecki Institute
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
This page uses 'cookies'. More information
Ever since it was established, the Witold Pilecki Institute of Solidarity and Valor has been collecting and sharing documents that present the multiple historical facets of the last century. Many of them were previously split up, lost, or forgotten. Some were held in archives on other continents. To facilitate research, we have created an innovative digital archive that enables easy access to the source material. We are striving to gather as many archives as possible in one place. As a result, it takes little more than a few clicks to learn about the history of Poland and its citizens in the 20th century.
The Institute’s website contains a description of the collections available in the reading room as well as the necessary information to plan a visit. The documents themselves are only available in the Institute’s reading room, a public space where material is available free of charge to researchers and anyone interested in the topics collected there. The reading room also offers a friendly environment for quiet work.
The materials are obtained from institutions, public archives, both domestic and international social organizations, as well as from private individuals. The collections are constantly being expanded. A full-text search engine that searches both the content of the documents and their metadata allows the user to reach the desired source with ease. Another way to navigate the accumulated resources is to search according to the archival institutions from which they originate and which contain hierarchically arranged fonds and files.
Most of the archival materials are in open access on computers in the reading room. Some of our collections, e.g. from the Bundesarchiv, are subject to the restrictions on availability resulting from agreements between the Institute and the institutions which transfer them. An appropriate declaration must be signed upon arrival at the reading room in order to gain immediate access to these documents.
Before your visit, we recommend familiarizing yourself with the scope and structure of our archival, library and audio-visual resources, as well as with the regulations for visiting and using the collections.
All those wishing to access our collections are invited to the Pilecki Institute at ul. Stawki 2 in Warsaw. The reading room is open from 9–15, Monday to Friday. An appointment must be made in advance by emailing czytelnia@instytutpileckiego.pl or calling (+48) 22 182 24 75.
Please read the privacy policy. Using the website is a declaration of an acceptance of its terms.