Antoni Brzeziński (ur. 1954, Szortandy, Kazachstan) urodził się w rodzinie Polaków, deportowanych w 1936 roku z obwodu chmielnickiego na Ukrainie do Kazachstanu. W 1971 roku ukończył dziesięcioklasową szkołę w Szortandach, a potem pracował jako fotoreporter w miejscowej gazecie „Znamia Oktiabria”. W 1973 roku został powołany do wojska, szkołę podoficerską ukończył w Charkowie, a potem służył w stacji radarowej w Maniewiczach. Po wyjściu z wojska ukończył klasę fotoreportażu w szkole poligraficznej w Ufie i wrócił do zawodu fotoreportera. W 1981 roku zaczął prowadzić kursy fotografii dla młodzieży w Ośrodku Młodych Techników, a potem do 1991 roku był dyrektorem placówki. W latach 90. studiował zaocznie pedagogikę w Celinogradzie. Po rozpadzie Związku Radzieckiego, gdy ośrodek zamknięto, był przez 12 lat dyrektorem drukarni. W 2004 roku repatriował się do Polski i zamieszkał w Krotoszynie, tu pracował w drukarni, w Urzędzie Miasta oraz w firmie „Jotkel” produkującej metalowe wyposażenie warsztatów. Obecnie mieszka w Poznaniu.
more...
less
[00:00:07] Autoprezentacja boh. urodzonego w 1954 r. w Szortandach w Kazachstanie. [00:00:15] Rodzice boh. zostali w 1936 r. deportowani z Ukrainy do Szortandów w Kazachstanie. Rodzice przyjechali do Kazachstanu jako dzieci, ojciec miał osiem, a matka sześć lat. Ojciec miał ośmioro rodzeństwa – trudne warunki życia po przesiedleniu. Zesłańcy mieszkali w zbudowanych przez siebie ziemiankach.
[00:01:50] Rodzice pobrali się w 1953 r. i rozpoczęli budowę domu – trudności ze zdobywaniem materiałów. Budowę zakończono rok po narodzinach boh. – jego „przeszkadzanie” w budowie i „pomoc” nienarodzonego brata. Rodzice 20 lat przeżyli pod komendanturą – codzienny obowiązek meldowania się, brak możliwości wyjazdu. Na początku w Szortandach były tylko ziemianki. Rodzice zbudowali dom na końcu wsi, zimą w czasie buranów często na podłodze spali kierowcy z firmy transportowej.
[00:05:40] Zabawy dzieciaków. W 1961 r. boh. poszedł do pierwszej klasy, naukę w szkole dziesięciolatce ukończył w 1971 r. W Szortandach mieszkali ludzie różnych narodowości, m.in. Ukraińcy, Czeczeni, Gruzini, Rosjanie – wzajemne relacje. W klasie byli Polacy, Niemcy i Kazachowie. Po 1956 r. Polacy zaczęli budować domy. Dziadek i stryj wyjechali na Ukrainę, ale ich dom był zniszczony, więc wrócili do Kazachstanu. Niektóre rodziny w Szortandach mieszkały w barakach.
[00:09:10] Po ukończeniu szkoły boh. podjął pracę w redakcji gazety „Znamia Oktiabria” jako fotoreporter. W 1973 r. poszedł do wojska i służył na Ukrainie. Przez pół roku odbywał w Charkowie szkolenie dla operatorów telekomunikacji. Potem przez półtora roku boh. był w służbie granicznej w Maniewiczach, gdzie była stacja radarowa.
[00:10:35] Kolega z X klasy Leonid Herzog, Niemiec, przyniósł do szkoły aparat fotograficzny i boh. zainteresował się fotografią. Kolega sam wywoływał filmy i robił odbitki. Boh. kupił aparat „Smiena 8”. W gazecie nie było fotoreportera i znajomy redaktor zaproponował mu pracę. Pierwszy fotoreportaż dotyczył żniw i przodujących kombajnistów. Boh. pracował w gazecie przez 10 lat – częste wyjazdy w teren, do kołchozów i fabryk. Gazeta wychodziła trzy razy w tygodniu – przydział zadań przez redaktora naczelnego. Początkowo boh. miał ciemnię w domu. [+]
[00:15:03] Gdy boh. rozpoczynał pracę w 1971 r. nie było jeszcze Instytutu im. Barajewa, ale był barak, w którym mieściły się laboratoria. Jednym z pracowników był założyciel instytutu Władimir Kuźmin. W instytucie zajmowano się ulepszaniem ziaren zbóż – nowe odmiany pszenicy, owsa jęczmienia i ziemniaków. Powstanie Instytutu Badań Naukowych Rolnictwa Zbożowego im. Aleksandra Barajewa, który przez wiele lat był szefem placówki. Boh. robił fotoreportaże o pracownikach instytutu i ich pracy.
[00:17:40] Boh. robił fotoreportaże w szkołach, przedszkolach i fabrykach. Po wyjściu z wojska pojechał do Ufy w Baszkirii, gdzie była szkoła poligraficzna i uczył się w klasie fotoreportażu. Uczniowie pochodzili m.in. z Afryki.
[00:19:05] W wojsku boh. służył w obronie przeciwlotniczej, jako operator radaru obserwował samoloty wlatujące z zachodu w przestrzeń powietrzną Ukraińskiej SRR. Przydział do jednostki po ukończeniu szkoły podoficerskiej w Charkowie – boh. zaczynając służbę w Maniewiczach był młodszym sierżantem, kończył ją jako starszy sierżant.
[00:21:08] Po powrocie z wojska boh. wrócił do pracy w redakcji i pracował jako fotoreporter do 1981 r. Potem w Ośrodku Młodych Techników uczył młodzież fotografii. W latach 1981-1991 był dyrektorem placówki – początkowe trudności lokalowe. Program zajęć z fotografii. W ośrodku było koło modelarzy, gdzie robiono jednostki pływające, także podwodne, które latem puszczano na rzece. Inna grupa robiła modele samolotów. Udziały w corocznych wystawach modelarskich w Celinogradzie. Potem powstało kółko, gdzie robiono modele sprzętu rolniczego – jeden z modeli traktora starego typu pojechał na wystawę do Moskwy i już tam został. W ośrodku było też koło radioamatorów [+]. Po rozpadzie ZSRR skończyły się fundusze dla ośrodka, który zamknięto. Boh. został dyrektorem drukarni i pracował tam przez 12 lat, do wyjazdu do Polski w 2004 r.
[00:26:50] Z Ukrainy przyjechał polski ksiądz i rozpoczęto budowę kościoła w Szortandach. W budowie pomagali mieszkańcy, w tym boh., jego brat i ojciec.
[00:28:40] Boh. dowiedział się o możliwości wyjazdu do Polski i w 2000 roku złożył odpowiednie dokumenty. Syn Aleksander po ukończeniu dziesięciu klas pojechał na egzamin, który w Kokczetawie przeprowadzali profesorowie z Polski – studia na Politechnice we Wrocławiu. Po studiach mieszkał i pracował w Malborku. Boh. czekał na wyjazd cztery lata, w tym czasie uczył się polskiego. Dziadkowie boh. podtrzymywali polskie tradycje, gdy żyli w domu mówiono po polsku – skutki nauki w radzieckiej szkole.
[00:33:30] Na początki lat 90. boh. studiował zaocznie pedagogikę w Celinogradzie. Okoliczności śmierci brata 1 kwietnia 1991 r. Upadek ZSRR – brak elektryczności przez cztery miesiące. Prąd był tylko w nocy, więc wtedy drukarnia pracowała. Wiele osób w tym czasie wyjeżdżało – wyjazdy do Niemiec, Rosji.
[00:37:50] Syn zamieszkał w Polsce i boh. także chciał się przeprowadzić. W 2004 roku boh. przyjechał do Krotoszyna i mieszkał tam przez cztery lata. Pracował początkowo w drukarni, potem w Urzędzie Miasta zajmował się obiegiem korespondencji. Pracował też w firmie Jotkel robiącej metalowe meble – praca na japońskiej obrabiarce.
[00:40:58] W Szortandach mieszka brat i krewni, którzy nie chcieli przeprowadzić się do Polski – wyjazdy do Kazachstanu. Córka z rodziną przyjechała do Polski w roku 2010. Życie w Szortandach w czasach radzieckich – budownictwo, praca. Wiele osób, w tym Niemców, pracowało w fabryce mebli.
[00:43:35] Program nauczania w szkole w Ufie – zajęcia terenowe, uczniowie mieli pozwolenia na wejścia do zakładów pracy i fotografowanie pracowników. Boh. robił zdjęcia w cyrku i teatrze. Gdy pracował w Ośrodku Młodych Techników, kupiono kamerę wideo – filmowanie uroczystości szkolnych i wzorowych uczniów.
[00:46:50] Boh. robił zdjęcia głównie podczas oficjalnych uroczystości i nie podejmował niewygodnych tematów. Wspomnienie katastrofy kolejowej, w czasie której wagony z ropą spadły z mostu do rzeki – skutki zatrucia wody. Boh. nie robił zdjęć w miejscu katastrofy, ponieważ było to zabronione [+]. Archiwum fotograficzne boh. zostało w domu brata w Kazachstanie.
[00:49:42] Boh. nie znał agronoma Jana Gajewskiego, który czynił starania o naukę języka polskiego w szkołach.
[00:50:38] Boh. fotografował jedynie sukcesy pracowników Instytutu im. Barajewa. Polacy i Niemcy przesiedleni w stepy nieśli ze sobą inną kulturę – budowa domów, sadzenie drzew. Wpływ przesiedleńców na rolnictwo w Kazachstanie.
[00:53:37] Przed wybudowaniem kościoła zbierano się na modlitwy w domach. Gdy boh. był mały, przyjechał ksiądz z Ukrainy – tajny chrzest nocą w domu dziadka. Rodzice brali udział w tajnych nabożeństwach. Msze w kościele w Szortandach. W gazecie nie poruszano tematów religijnych.
[00:56:00] Do Instytutu im. Barajewa przyjeżdżało wiele delegacji – fotografie propagandowe. Na początku lat 60. w Kazachstanie był z wizytą Chruszczow – tłumy w czasie jego przejazdu przez Szortandy. Dyrektorem przodującego kołchozu im. „18 Lat Kazachstanu” był Koreańczyk Kandychan, przyjeżdżało tam wiele delegacji. W okolicznych kołchozach i sowchozach pracowało wielu Koreańczyków. Koreańska kuchnia.
more...
less
The library of the Pilecki Institute
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Monday to Friday, 9:00 - 15:00
(+48) 22 182 24 75
The library of the Berlin branch of the Pilecki Institute
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
This page uses 'cookies'. More information
Ever since it was established, the Witold Pilecki Institute of Solidarity and Valor has been collecting and sharing documents that present the multiple historical facets of the last century. Many of them were previously split up, lost, or forgotten. Some were held in archives on other continents. To facilitate research, we have created an innovative digital archive that enables easy access to the source material. We are striving to gather as many archives as possible in one place. As a result, it takes little more than a few clicks to learn about the history of Poland and its citizens in the 20th century.
The Institute’s website contains a description of the collections available in the reading room as well as the necessary information to plan a visit. The documents themselves are only available in the Institute’s reading room, a public space where material is available free of charge to researchers and anyone interested in the topics collected there. The reading room also offers a friendly environment for quiet work.
The materials are obtained from institutions, public archives, both domestic and international social organizations, as well as from private individuals. The collections are constantly being expanded. A full-text search engine that searches both the content of the documents and their metadata allows the user to reach the desired source with ease. Another way to navigate the accumulated resources is to search according to the archival institutions from which they originate and which contain hierarchically arranged fonds and files.
Most of the archival materials are in open access on computers in the reading room. Some of our collections, e.g. from the Bundesarchiv, are subject to the restrictions on availability resulting from agreements between the Institute and the institutions which transfer them. An appropriate declaration must be signed upon arrival at the reading room in order to gain immediate access to these documents.
Before your visit, we recommend familiarizing yourself with the scope and structure of our archival, library and audio-visual resources, as well as with the regulations for visiting and using the collections.
All those wishing to access our collections are invited to the Pilecki Institute at ul. Stawki 2 in Warsaw. The reading room is open from 9–15, Monday to Friday. An appointment must be made in advance by emailing czytelnia@instytutpileckiego.pl or calling (+48) 22 182 24 75.
Please read the privacy policy. Using the website is a declaration of an acceptance of its terms.