Maria Sokowska z d. Ozieńkowska (ur. 1951, Konstantinowka, Kazachstan) – jej dziadków i matkę deportowano w 1936 roku z Ukraińskiej SRR do wsi Konstantinowka w Kazachstanie. W 1958 roku Maria Sokowska rozpoczęła naukę w szkole podstawowej, po jej ukończeniu w 1966 roku podjęła pracę w brygadzie dojarek. W 1970 roku po ślubie przeniosła się wraz z mężem do sowchozu w Kirowie, gdzie początkowo pracowała w sadzie. Po ukończeniu kursów w Kokczetawie była kucharką, potem pracowała jako salowa w szpitalu. Po śmierci męża przeprowadziła się do córki mieszkającej w Nowodworowce. W 2019 roku repatriowała się wraz z rodziną do Polski.
[00:00:07] Autoprezentacja boh. urodzonej w 1951 r. w Konstantinowce.
[00:00:21] Rodziców przesiedlono do Kazachstanu z okolic Kamieńca Podolskiego. Rodzina matki składała się z rodziców i pięciu córek, matka miała w chwili wywózki 14 lat. Warunki życia po deportacji. Rodzina matki zamieszkała w domu z glinianej cegły, w którym już mieszkały dwie rodziny.
[00:02:50] Opis wnętrza ziemianki, zakup domu. W Konstantinowce mieszkali Polacy. Ciężka praca rodziców boh. Zabawy dzieciaków – szycie lalek i ubrań dla nich. Boh. jako dziecko nie głodowała – potrawy przygotowywane w domu, pieczenie chleba. [+]
[00:06:54] W 1958 r. boh. poszła do nowo wybudowanej szkoły. Klasy były liczne – udział w świętach państwowych. Mieszkańcy wsi pracowali w kołchozie. Hodowano tam bydło i barany, siano zboża. We wsi nie było elektryczności i boh. odrabiała lekcje przy lampie – elektryfikacja w 1961 r. Sąsiedzi mieli radio i chodzono do nich słuchać audycji.
[00:11:50] Boh. jako uczennica nie pracowała w kołchozie, ale brała udział w pieleniu buraków. Po ukończeniu szkoły w 1966 r. poszła do pracy w młodzieżowej brygadzie dojarek. W kołchozie było 300 krów. Mleko wożono do mleczarni. W czasie wolnym chodzono na tańce.
[00:14:18] Po ślubie boh. przeniosła się z mężem do sowchozu Kirow, gdzie początkowo pracowała w sadzie. Po ukończeniu kursów w Kokczetawie pracowała w kuchni. Na kursie uczono jak karmić małe dzieci – przetwory mleczne dla przedszkola. W sowchozie był bardzo duży sad. Mąż pracował jako kierowca. Po rozpadzie ZSRR boh. pracowała do emerytury w szpitalu jako salowa.
[00:18:25] Sytuacja po rozpadzie ZSRR. Do Polski boh. przyjechała za namową siostrzenicy, dokumenty złożono w 2018 r., przyjechano do Polski rok później. Po śmierci męża boh. mieszkała w Kirowie jeszcze 5 lat, potem przeniosła się do córki mieszkającej w Nowodworowce. We wsi mieszkało wielu Niemców, który wyjechali z Kazachstanu do Niemiec.
[00:21:20] W domach, gdzie były babcie-Polki mówiono po polsku. Boh. nie znała polskiego. W Jasnej Polanie mieszkało wielu Polaków i tam przyjeżdżał nauczyciel języka. Raz w tygodniu przyjeżdżał ksiądz z Jasnej Polany. Obchodzenie polskich świąt. W 1958 r. boh. została ochrzczona przez księdza Józefa Kuczyńskiego z Tajynszy – tajna uroczystość dla pięciorga dzieci odbyła się w domu kobiety, która mieszkała na skraju wsi. [+]
[00:24:10] Z Ukrainy rodzina przywiozła ikony, wyszywane poduszki. Rodzina ojca także została wysiedlona, rodzice poznali się w Kazachstanie. Podczas przesiedlenia rodzina wiozła ziemniaki, które zgniły w czasie długiej podróży. Boh. nie pamięta komendanta, ale słyszała, że trzeba było się meldować i nie można było wyjeżdżać ze wsi. W sklepie sprzedawano cukierki-poduszeczki, boh. jako dziecko nie była głodna.
[00:28:00] Przed weselem pieczono korowaj – obyczaje weselne, muzyka.
[00:30:52] Narodziny córek. Modlono się w domach. Obchodzenie świąt Wielkanocnych – święcenie jajek.
[00:32:32] W sąsiedniej wsi mieszkali Kazachowie, dwaj chłopcy mieszkali na stancji w domu boh. i chodzili do szkoły w Konstantinowce. Jeden z nich był potem przewodniczącym sielsowietu. W Kirowie mieszkało wielu Kazachów. W Konstantinowce mieszkała jedna niemiecka rodzina.
[00:34:52] Święta w kołchozie – premie dla dobrych pracowników. Boh. za pracę dojarki dostała materiał na sukienkę.
[00:36:00] Odczucia po otrzymaniu zawiadomienia o możliwości wyjazdu do Polski. Przyjęcie w Polsce. Tęsknota za rodzinnymi stronami. W Kirowie było przedszkole, szkoła, szpital, stołówka, stacja doświadczalna. Stan dróg w Kazachstanie po deszczu. Burany zimą. Uprawy w przydomowych ogródkach.
more...
less
The library of the Pilecki Institute
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Monday to Friday, 9:00 - 15:00
(+48) 22 182 24 75
The library of the Berlin branch of the Pilecki Institute
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
This page uses 'cookies'. More information
Ever since it was established, the Witold Pilecki Institute of Solidarity and Valor has been collecting and sharing documents that present the multiple historical facets of the last century. Many of them were previously split up, lost, or forgotten. Some were held in archives on other continents. To facilitate research, we have created an innovative digital archive that enables easy access to the source material. We are striving to gather as many archives as possible in one place. As a result, it takes little more than a few clicks to learn about the history of Poland and its citizens in the 20th century.
The Institute’s website contains a description of the collections available in the reading room as well as the necessary information to plan a visit. The documents themselves are only available in the Institute’s reading room, a public space where material is available free of charge to researchers and anyone interested in the topics collected there. The reading room also offers a friendly environment for quiet work.
The materials are obtained from institutions, public archives, both domestic and international social organizations, as well as from private individuals. The collections are constantly being expanded. A full-text search engine that searches both the content of the documents and their metadata allows the user to reach the desired source with ease. Another way to navigate the accumulated resources is to search according to the archival institutions from which they originate and which contain hierarchically arranged fonds and files.
Most of the archival materials are in open access on computers in the reading room. Some of our collections, e.g. from the Bundesarchiv, are subject to the restrictions on availability resulting from agreements between the Institute and the institutions which transfer them. An appropriate declaration must be signed upon arrival at the reading room in order to gain immediate access to these documents.
Before your visit, we recommend familiarizing yourself with the scope and structure of our archival, library and audio-visual resources, as well as with the regulations for visiting and using the collections.
All those wishing to access our collections are invited to the Pilecki Institute at ul. Stawki 2 in Warsaw. The reading room is open from 9–15, Monday to Friday. An appointment must be made in advance by emailing czytelnia@instytutpileckiego.pl or calling (+48) 22 182 24 75.
Please read the privacy policy. Using the website is a declaration of an acceptance of its terms.