Aniela Homycz z d. Bielak (ur. 1942, Jasna Polana) pochodzi z polskiej rodziny deportowanej w 1936 roku ze wsi Biłka w żytomierskiej obłasti do Jasnej Polany w Kazachstanie. Matka została aresztowana za umożliwienie siostrze kradzieży ziarna i przez półtora roku przebywała w więzieniu. Aniela Homycz ukończyła ośmioklasową szkołę w Jasnej Polanie i podjęła pracę w magazynie zbożowym. Często wysyłano ją w delegacje i pracowała m.in. w cegielni w Kokczetawie oraz w kołchozie. Po ukończeniu kursów w Tajynszy oraz Celinogradzie pracowała jako laborantka w laboratorium zbożowym. W 2019 roku zamieszkała w Polsce.
[00:00:07] Boh. urodziła się w 1942 r. w Jasnej Polanie.
[00:00:18] Rodziców przesiedlono ze wsi Biłka koło Nowogrodu Wołyńskiego. Matka, z domu Włodziewska, przyjechała z rodzicami i dwójką rodzeństwa. Zesłańców zostawiono w stepie, niektórzy postawili namioty inni budowali ziemianki. Klimat Kazachstanu – wysoka śmiertelność wśród osób starszych i dzieci. Boh. miała sześć lat, gdy rodzice się rozwiedli.
[00:02:54] Zabawy dzieciaków. Rodzina mieszkała w ziemiance – warunki bytowe. Ze względu na stan zdrowia matka pracowała jako stróż w magazynie zbożowym. Gdy ciotka ukradła trochę ziarna, matka jej nie wydała, za to ją aresztowano i skazano na 5 lat więzienia. Tam chorowała i leczono ją w szpitalu więziennym. Matka wyszła po 1,5 roku na skutek amnestii. Boh. poszła do szkoły dopiero po wypuszczeniu matki z więzienia. [+]
[00:08:07] Boh. ukończyła osiem klas. Miała trudności z matematyką i była bardzo chorowita – problemy z okiem i owrzodzeniem na twarzy, konieczność picia tranu. [+]
[00:10:35] Uroczystości w szkole po śmierci Stalina. W domu było radio-kołchoźnik, boh. odrabiała lekcje przy lampie. Jedzenie w domu: zupy, ziemniaki, matka hodowała drób, świnię i krowę.
[00:12:20] W Jasnej Polanie mieszkali Niemcy, którzy między sobą rozmawiali po niemiecku. W szkole uczono niemieckiego i boh. trochę mówiła w tym języku. Boh. czasem chodziła z matką do komendantury, by się zameldować.
[00:14:09] Po skończeniu szkoły boh. poszła do pracy w magazynie zbożowym i początkowo go zamiatała – inne prace. Była wysyłana przez dyrekcję w delegację do innych zakładów – w Kokczetawie pracowała w cegielni. Była także oddelegowana do kołchozu – warunki bytowe. Pensje za delegacje. Przyjazdy studentów do pracy – ich wygląd. W czasie wolnym chodzono na tańce.
[00:19:40] Zimą odśnieżano i przerzucano ziarno w magazynach – mechanizacja pracy. Boh. namówiono, by została laborantką – kursy w Tajynszy i Celinogradzie, program nauczania. Wspomnienie ciężkiej pracy wykonywanej w młodości. Gdy nie było pracy w laboratorium, chodzono przerzucać ziarno. Latem sprzątano i bielono magazyny latem.
[00:23:25] Po ślubie kupiono niewielki dom, potem zbudowano dom dla rodziny. Mąż także pochodził z Jasnej Polany. Zakup butów i szycie sukienki ślubnej. W 1970 i 1972 urodziły się córki boh. Śluby rejestrowano w klubie, ale urzędnik przyszedł do domu i tu zawarto małżeństwo. Obyczaje weselne.
[00:27:25] Tajne przyjazdy księdza, który spowiadał i udzielał sakramentów. Boh. jeździła z matką, a potem z koleżankami do księdza w Tajynszy – tajne bierzmowanie. Przed wybudowaniem kościoła spotykano się w jednym z domów. Spotkania starszych kobiet i wspólna modlitwa.
[00:31:00] Sytuacja po rozpadzie Związku Radzieckiego. Specyfika pracy przy taśmociągu zbożowym. Odejście na emeryturę – wspomnienie ciężkiej pracy.
[00:34:45] Boh. i jej mąż pomagali przy budowie kościoła w Jasnej Polanie. Mąż szklił okna w kościele w Tajynszy. Księża w Jasnej Polanie.
[00:36:55] Dzieci chciały przyjechać do Polski, jedna z córek wyszła za Niemca i wyjechała z rodziną do Niemiec. Złożenie dokumentów na wyjazd do Polski – wyjazdy mieszkańców Jasnej Polany. Sytuacja w czasie pandemii. W czasie wyjazdu boh. we wsi było wiele domów na sprzedaż. Ludzie wyjeżdżali do Polski, Rosji i Niemiec.
[00:41:08] Mąż boh. nie chciał wyjeżdżać z Jasnej Polany. Jego stan zdrowia i okoliczności śmierci z powodu zawału. Uprawy w przydomowym ogrodzie.
[00:49:25] Przyjazd do Polski – tęsknota za Jasną Polaną, gdzie zostali znajomi i gdzie spoczywają członkowie rodziny. Boh. nie chciała wyjeżdżać, ale uległa namowom córki. Remont mieszkania w Polsce. Praca córki i zięcia.
more...
less
The library of the Pilecki Institute
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Monday to Friday, 9:00 - 15:00
(+48) 22 182 24 75
The library of the Berlin branch of the Pilecki Institute
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
This page uses 'cookies'. More information
Ever since it was established, the Witold Pilecki Institute of Solidarity and Valor has been collecting and sharing documents that present the multiple historical facets of the last century. Many of them were previously split up, lost, or forgotten. Some were held in archives on other continents. To facilitate research, we have created an innovative digital archive that enables easy access to the source material. We are striving to gather as many archives as possible in one place. As a result, it takes little more than a few clicks to learn about the history of Poland and its citizens in the 20th century.
The Institute’s website contains a description of the collections available in the reading room as well as the necessary information to plan a visit. The documents themselves are only available in the Institute’s reading room, a public space where material is available free of charge to researchers and anyone interested in the topics collected there. The reading room also offers a friendly environment for quiet work.
The materials are obtained from institutions, public archives, both domestic and international social organizations, as well as from private individuals. The collections are constantly being expanded. A full-text search engine that searches both the content of the documents and their metadata allows the user to reach the desired source with ease. Another way to navigate the accumulated resources is to search according to the archival institutions from which they originate and which contain hierarchically arranged fonds and files.
Most of the archival materials are in open access on computers in the reading room. Some of our collections, e.g. from the Bundesarchiv, are subject to the restrictions on availability resulting from agreements between the Institute and the institutions which transfer them. An appropriate declaration must be signed upon arrival at the reading room in order to gain immediate access to these documents.
Before your visit, we recommend familiarizing yourself with the scope and structure of our archival, library and audio-visual resources, as well as with the regulations for visiting and using the collections.
All those wishing to access our collections are invited to the Pilecki Institute at ul. Stawki 2 in Warsaw. The reading room is open from 9–15, Monday to Friday. An appointment must be made in advance by emailing czytelnia@instytutpileckiego.pl or calling (+48) 22 182 24 75.
Please read the privacy policy. Using the website is a declaration of an acceptance of its terms.