Kamińska Barbara
Barbara Kamińska z d. Żardecka (ur. 1923, Łódź) wychowała się w Warszawie. Uczęszczała do szkoły powszechnej na Rybakach, a potem do gimnazjum im. Aleksandry Piłsudskiej na Żoliborzu. Podczas okupacji mieszkała na ul. Inflanckiej przy granicy tzw. dzielnicy aryjskiej z gettem (obecnie stoi tam wieżowiec Intraco). Uczęszczała na tajne komplety, a jej brat działał w Szarych Szeregach. W 1944 roku wyszła za mąż. W pierwszych dniach powstania warszawskiego straciła ojca i męża. Po powstaniu trafiła na roboty do fabryki pod Dreznem. Po wojnie zamieszkała w Łodzi i zaczęła pracę jako urzędniczka. Wkrótce potem wyjechała do Szczecina, gdzie poznała drugiego męża, z którym w latach 50. wróciła do Warszawy.
more...
less
[00:00:07] Autoprezentacja boh. urodzonej w 1923 r. w Łodzi.
[00:00:27] Rodzina Żardeckich pochodziła z okolic Radomska. Ojciec był w Rosji w czasie rewolucji, ale udało mu się przedostać do Polski – lęk przed bolszewizmem. W okresie międzywojennym ojciec był urzędnikiem państwowym, rodzina mieszkała w domu zbudowanym dla pracowników Ministerstwa Skarbu przy ul. Inflanckiej w Warszawie, obecnie budynek nie istnieje.
[00:05:22] Ojciec początkowo pracował w Łodzi i tam urodziła się boh., potem przeprowadzono się do Warszawy, gdzie mieszkał znajomy ojca pracujący w Monopolu Spirytusowym, który pomógł mu załatwić pracę. Matka pochodziła z okolic Łodzi, dopiero po wojnie boh. poznała jej siostrę. W czasie okupacji młodzież mieszkająca w domu przy Inflanckiej trzymała się razem. Brat i jego koledzy należeli do Szarych Szeregów, w czasie powstania byli w Pułku „Baszta”.
[00:09:55] Boh. chodziła do szkoły powszechnej na Rybakach, potem do gimnazjum im. Aleksandry Piłsudskiej na Żoliborzu. Część kadry nauczycielskiej stanowili profesorowie wyższych uczelni. Wspomnienie nauczycielki historii Hanny Pohoskiej, żony wiceprezydenta Warszawy, którego zamordowano w Palmirach w 1940 r. Po wybuchu wojny szkołę zamknięto i boh. uczęszczała na tajne komplety, potem do prywatnej szkoły Julii Jankowskiej-Statkowskiej – palenie notatek w razie niebezpieczeństwa. Boh. zdała maturę na tajnych kompletach.
[00:16:24] Przed wojną uczennice chodziły do teatru i opery. Za dobre oceny boh. ojciec dostawał zwrot połowy czesnego. Koleżankami z gimnazjum były córki oficerów, w szkole była jedna uczennica Żydówka.
[00:20:38] Boh. jeździła na wakacje do Białego Dunajca, w 1939 r. wrócono do Warszawy tuż przed wybuchem wojny. Ojciec był skarbnikiem w Dyrekcji Monopolu przy ul. Leszno – odwiedziny w skarbcu. Losy skarbca po wybuchu wojny.
[00:23:10] Boh. bywała w dzielnicy żydowskiej, gdzie robiono zakupy. Ojciec korzystał z usług żydowskiego krawca, który miał kilkoro dzieci. Po wybuchu wojny jeden z chłopców przychodził po żywność. Wspomnienie przejścia kładką nad gettem – widok zwłok na ulicach, zwożenie do getta ludzi z okolic Warszawy.
[00:29:35] Obwieszczenia władz niemieckich na słupach ogłoszeniowych. Wśród grupy rozstrzelanej w Wawrze w 1939 r. był znajomy rodziny Daniel Gering. W czasie okupacji boh. poznała niektórych znajomych ojca – wyjazdy do majątku koło Warszawy.
[00:35:58] Przed wojną w domu była gosposia, Stefa Głowacka, pochodząca z Kołomyi. Pracowały też młode wiejskie dziewczyny, w tym Henia, córka młynarza ze wsi Sobienie-Jeziory. Podczas okupacji matka jeździła po żywność do młyna w Sobieniach – głód w czasie okupacji. Handel wymienny.
[00:39:55] Latem 1939 r. ojca wezwano telegraficznie do Warszawy. W domu były maski przeciwgazowe, oklejono okna. W domu włączono niemiecką stację radiową i boh. słyszała głos Hitlera. W gimnazjum wybrała klasę z niemieckim i znajomość języka pomogła jej w czasie okupacji.
[00:44:25] Okna mieszkania wychodziły na Wisłę, po wybuchu wojny boh. widziała walkę powietrzną, w czasie której zestrzelono niemiecki samolot, oraz bombardowanie mostów na Wiśle. W pobliskich fortach stacjonowała obrona przeciwlotnicza. Niewielkie zniszczenia domu w czasie działań wojennych. Po zajęciu miasta Niemcy rozlokowali się na podwórzu i do działającej tam kuchni polowej przychodziła żydowska biedota. Wspomnienie odgłosu butów niemieckich żołnierzy, którzy przygotowywali się do defilady przed Hitlerem.
[00:52:00] Na początku okupacji boh. poszła z matką do żydowskiego sklepu, właściciel namawiał, by brano towar bez zapłaty – postawa matki. [+]
[00:53:40] Działania młodzieży w ramach małego sabotażu – pewnego dnia młodszego brata Czesława, należącego do Szarych Szeregów, zatrzymali żandarmi, którzy zabrali mu dokumenty. Skutki interwencji boh., która znała niemiecki i rozmawiała z policjantem.
[01:00:28] Nauczycielka niemieckiego ukończyła studia w Wiedniu i boh. znała niemiecki, którym mówiono na terenie Austrii. Potem niemieckiego uczyła Elida Maria Szarota, która przyjechała z Berlina, uczennice jej nie rozumiały i boh. została tłumaczką.
[01:03:30] W czasie łapanki boh. była w tramwaju na przystanku na Placu Trzech Krzyży, jako jedyna nie wysiadła i tramwaj odjechał.
[01:06:00] Bojkot kin w czasie okupacji – rozlewanie cuchnących substancji w salach kinowych. Losy aktorki Marii Malickiej, która występowała w teatrze w okresie okupacji. Opinia o zamachu na aktora Igo Syma. W domu mieszkali znajomi ojca, uciekinierzy ze Lwowa, którym boh. musiała oddać swój pokój, ich syn jedynak trafił do Oświęcimia i rodzinie udało się go uwolnić. Refleksje na temat Władysława Bartoszewskiego, którego również zwolniono z obozu. Boh. w czasie powstania została wywieziona do Niemiec i poznała Niemca, który również był więźniem Oświęcimia.
[01:13:27] Boh. nie widziała antyżydowskich plakatów w okupowanej Warszawie. Wspomnienia z powstania w warszawskim getcie. Ojciec przyprowadził do domu dwie Żydówki Lilkę i Hankę, właścicielkę perfumerii i nauczycielkę, które zamieszkały w sypialni rodziców i ukrywały się do powstania warszawskiego. Pewnego dnia do mieszkania przyszedł szmalcownik, który zażądał pieniędzy i dostał je. Kilka dni później brat pokazał „Biuletyn Informacyjny”, w którym była wiadomość o śmierci szmalcownika. Po wybuchu powstania ukrywane kobiety wyszły z Warszawy razem z wypędzanymi mieszkańcami domu. [+]
[01:22:14] Przyszły mąż boh., Tadeusz Teobald, mieszkał w tym samym domu – spotkanie podczas Sylwestra u znajomych. Boh. wyszła za mąż w maju 1944 r., ślub odbył się w kościele ewangelickim – wspomnienie uroczystości. Po ślubie zamieszkała z mężem w mieszkaniu teściów. Boh. miała zostać wysłana na roboty do Niemiec, ale mąż załatwił sprawę i nie wyjechała. Boh. nie wie, czy mąż działał w konspiracji.
[01:29:50] Opinia na temat celowości wybuchu powstania. Sytuacja w mieście pod koniec lipca [1944], gdy przez miasto przejeżdżały cofające się jednostki niemieckie. Brat poszedł na koncentrację i boh. wiedziała, że powstanie wybuchnie.
[01:34:28] Początek powstania w Warszawie – pierwsze walki. Mieszkańców domu przy ul. Inflanckiej wypędzono nocą 14 sierpnia, dom podpalono. Brat był w 1 kompanii Pułku „Baszta”, z powodu braku broni wycofano się w lasy chojnowskie, po dozbrojeniu wrócono na Mokotów. Nastroje po wybuchu powstania – śpiewanie powstańczych piosenek. Do mieszkańców domu przy Inflanckiej dochodziły wiadomości o sytuacji w mieście. Niedaleko trwały walki powstańców, którzy przebijali się do Śródmieścia – ukrywanie się w piwnicy z powodu ostrzału okolicy.
[01:42:00] Wyrzucenie z domu przez esesmanów z oddziałów Dirlewangera, którzy wrzucali granaty do piwnic. Boh. zabrała jedynie dokumenty, ludziom zabierano zegarki. Niemiecki oficer zebrał mężczyzn mówiących po niemiecku i zarzucał mieszkańcom budynku strzelanie do żołnierzy. Przed grupą ludzi były karabiny maszynowe, ojciec stał obok boh. i pocieszał ją. Mężczyzn oddzielono i boh. widziała ich stojących pod murem. Ojciec i mąż zostali rozstrzelani. Boh. widziała podpalenie domu przez Niemców. Kobiety i dzieci zaprowadzono na teren zajezdni, który był ostrzeliwany przez powstańców. Żołnierze gwałcili młode kobiety, ale boh. nie wyciągnięto z tłumu. Siedząc na placu zajezdni autobusowej boh. widziała nisko lecący samolot aliancki, który potem się rozbił. [+]
[01:55:50] Następnego dnia przyjechali Niemcy i podeszła do samochodu – spotkanie profesora z uczelni w Heidelbergu i jego dawnego ucznia. Boh. pytała oficera o losy mężczyzn – propozycja bycia tłumaczką. Nadzieja na ocalenie ojca i męża. Boh. trafiła do obozu przejściowego w Pruszkowie, tam, po krótkim pobycie, ludzi załadowano do bydlęcego wagonu i wywieziono do Drezna. [+]
[02:02:50] Pobyt w obozie przejściowym na stacji rozrządowej w Dreźnie – apele. Boh. trafiła do folwarku koło Drezna, gdzie dzieci właścicielki przywitały ją kwiatami. Matka była w innej wsi. Boh. nie znała się na pracy w gospodarstwie i zatrudniono ją przy pasieniu krów, rano odwoziła bańki z mlekiem do punktu skupu. Na jej prośbę właścicielka odwiozła ją do Arbeisamtu w mieście i skierowano ją wraz z matką do obozu przy fabryce przyrządów do samolotów w Zittau. W obozie były Polki i Ukrainki, które lepiej traktowano. Warunki i wyżywienie w obozie.
[02:13:28] Boh. została zatrudniona w magazynach fabryki, matka pracowała w hali fabrycznej. Choroba boh. – wizyta u lekarza, lepsze jedzenie – opieka ze strony dyrektora fabryki. Przed boh. w magazynie pracowała inna kobieta, która nie była zadowolona, gdy ją zwolniono.
[02:21:15] Gdy front się zbliżał, Niemcy, w tym dyrektor fabryki, uciekli. Sytuacja więźniów – otwarcie magazynów przez boh. Niedaleko był obóz Włochów i Francuzów, którzy przychodzili do Polaków na obiady. Satysfakcja z ucieczki Niemców. W obozie była Rosjanka, która uczyła boh. rosyjskiego. Widok żołnierzy niemieckich wrzucających broń do jeziora.
[02:28:00] Sytuacja po wejściu Rosjan – rozmowa z czerwonoarmistą. Boh. spotkała polskich żołnierzy, którzy wywozili urządzenia fabryczne, ich dowódca zgodził się na zabranie trzech kobiet – przyjazd do Szczypiorna, zachowanie mieszkańców. Sytuacja na stacji kolejowej, gdzie był tłum ludzi – wyjazd do Łodzi, gdzie mieszkała siostra matki.
[02:34:55] Matka dotarła do Warszawy, ale nie było możliwości zamieszkania tam. Gdy wróciła do Łodzi spotkała znajomego dyrektora Kuroczyckiego z Monopolu Spirytusowego, który załatwił boh. pracę. Boh. i matka zamieszkały w pokoju mieszkania znajomej. Powody wyjazdu do Szczecina – starania o skierowanie do pracy.
[02:40:48] W 1945 r. boh. wyjechała z bratem do Szczecina – prace wykonywane przez Niemców. Brat przebywający w obozie został odnaleziony przez niemiecki Czerwony Krzyż – nawiązanie kontaktu. W Szczecinie początkowo zamieszkano w kamienicy niedaleko fabryki. Po kilku latach boh. wyszła za mąż i w latach 50. przeprowadziła się z mężem do Warszawy.
more...
less