Gosecki Władysław

Świadkowie Epoki

IP/DF/SE/1632

27 kwietnia 2022, Stalowa Wola

2:32

Władysław Gosecki (ur. 1923, Drohiczówka, zm. 2023, Stalowa Wola) – syn legionisty, odznaczonego krzyżem Virtuti Militari za udział w wojnie polsko-bolszewickiej, w 1943 roku zamordowanego przez UPA. Po ukończeniu szkoły powszechnej szkolił się na ślusarza-kowala w warsztacie ojca. W czasie okupacji niemieckiej zatrudnił się w majątku niemieckim, aby uniknąć wywózki na roboty przymusowe. W 1942 roku przeniósł się do siostry do Żabna. Tam w 1943 roku został zaprzysiężony do Armii Krajowej (ps. „Iskra”). Był rusznikarzem, kolporterem prasy, brał udział w akcjach zbrojnych, m.in. likwidacji mleczarni w Skowierzynie oraz wysadzeniu pociągu pomiędzy stacjami Lipa i Kępa. W czerwcu 1945 roku został aresztowany przez UB. W 1949 roku rozpoczął pracę w Hucie Stalowa Wola. W 1959 roku został oddelegowany do pracy w Zespole Szkół Zawodowych w Stalowej Woli. Jednocześnie kształcił się w kierunku nauczania w zawodzie mechanik obróbki ręcznej. W 1973 roku ukończył Pedagogiczną Szkołę Techniczną. Od 1983 roku na emeryturze. Przez kilkadziesiąt lat był członkiem chóru męskiego „Gaudium” w Kościele Świętego Floriana. Od 1946 roku w związku małżeńskim z Romaną z d. Guziczak, mieli troje dzieci, sześcioro wnuków oraz dziewięcioro prawnuków. Władysław Gosecki zmarł 20 stycznia 2023 w Stalowej Woli.
więcej...
mniej

[00:00:10] Ur. 13 sierpnia 1923 r., w Drohiczówce, pow. Zaleszczyki, woj. tarnopolskie, rodzice Aniela dd. Bruch i Kazimierz. Ojciec walczył przez 8 lat pod dowództwem Piłsudskiego (od 1918 r.), w wojnie bolszewickiej za rozbrojenie sztabu ukraińskiego nad Dniestrem odznaczony krzyżem Virtuti Militari.
[00:02:36] Ukraińska mogiła zbiorowa za wsią. Ojciec był komendantem policji, trzykrotnie ranny. Prowadził gospodarstwo i warsztat kowalski, brak fachowców na zasiedlanych przez Polaków Kresach. Dziedzic Wielowieyski miał 6 folwarków, folwark Żyda Brejera. Przewaga Ukraińców we wsi, 8 rodzin polskich, przyjazne kontakty, nauka ukraińskiego w szkole, z czasem ojciec zorganizował naukę polskiego. Polski kościół we wsi Latacz.
[00:05:50] Wzrost nastrojów nacjonalistycznych wśród Ukraińców wykorzystywany przez Hitlera, nawołanie z ambony: „rżnąć Polaków, grzechu nie będzie”. Ojciec służył w polskiej armii w latach 20., przeszedł z armii austro-węgierskiej, w czasie wojny polsko-ukraińskiej aresztowany przez Ukraińców i torturowany („wypalone podeszwy”), uciekał 4 km na kolanach.
[00:10:46] Sytuacja na wsi: bieda, chłopi pracowali u polskich „panów za bezcen”, zarobek dzienny: 30 groszy (mniej niż bochenek chleba). Majątki polskiej magnaterii ograniczały rozwój wsi i regionu. Rozrzutność ziemian, dziedzic Krasnopolski. Dziedzic Wielowiejski ożeniony z Trzcińską, hodowca koni dla armii, „gospodarz pierwsza klasa”. Przepisanie folwarku w Szutromińcach na rzecz skarbu państwa przez właściciela Niemca [Hohendorffa], który doprowadził do budowy polskiej szkoły. [+]
[00:15:00] Niewielkie gospodarstwa ukraińskie, zamożni gospodarze: Stadnik (20 mórg), Iwański, dziadek boh. Bieda i wyzysk nastoletnich dzieci przez dziedzica „od granicy rumuńskiej do Stanisławowa”, księża na usługach ziemian. Święconka pod kościołem w Lataczu. Parafia w Beremianach. [+]
[00:17:58] W 1939 r. boh. pracował w kuźni ojca – obsługiwał 3 wioski, dobrobyt w rodzinie. Koleżanka Żydówka Róża Koffler, córka sklepikarki, dobre relacje z Ukraińcami. Wzrost nacjonalizmów na Kresach przyhamowany podczas okupacji radzieckiej w 1939 r. [+]
[00:21:00] Starszy kuzyn Józef Pipusz zaangażowany w konspirację, boh. nosił bibułę do i z Jazłowca, pomagał przerzucać uciekinierów (wojskowych, policjantów, dziedziców przeznaczonych na wywózkę) do Rumunii przez zieloną granicę przez 2 lata. Zastrzelenie kuzyna. Organizacja Strzelcy, kpt. Sądecki. Stosunek Sowietów do polskich ziemian na Kresach. [+]
[00:25:15] Sąsiad Iwański, inwalida wojenny z armii Piłsudskiego, zesłany na 15 lat na Syberię, „już nie przyjechał”. Tworzenie kołchozów w Drohiczówce, gnębienie Polaków przez Rosjan, dobra sytuacja rodziny boh. [+]
[00:28:26] Utworzenie przez Niemców tzw. „Liegenschaften” – posiadłości w zarządzie Niemców lub ukraińskich folksdojczów. Ukrainiec Mandel. Uniknięcie wysłania na roboty do Rzeszy boh. i rodzeństwa dzięki protekcji ojca: praca w Liegenschafcie przez 2 lata.
[00:31:49] Dramatyczna ucieczka pociągiem na zachód po konflikcie z ukraińskim gestapowcem, dyrektorem Liegenschaftu Mandelem. Zamieszkanie u siostry, pomoc w gospodarstwie, status „przywłoki” we wsi, partyzanci bracia Kaliccy.
[00:38:40] Praca boh. w hucie przy produkcji wojskowej przez 10 lat, przeniesienie do szkolnictwa na 25 lat, przydomek „złota rączka”. Sudorenko i Kołomyjec – przełożeni z warsztatu w Liegenschafcie. Praca w szkole w Krzemieńcu, kołchoz w Drohiczówce.
[00:42:08] Prowadzenie z bratem przerzutów za granicę, „duży ruch” podczas okupacji niemieckiej. Śmierć brata na granicy. Dom siostry w Żabnie, prężna partyzantka: BCh, AK, WiN, NSZ, krytyczny osąd rozproszenia organizacji, „50 proc. złodziei w AK” – zdemoralizowani partyzanci w okolicy. Okradzenie lekarza Romana Brzozowskiego. Odmowa zaprzysiężenia boh. Boh. był świetnym saperem, pseudonim „Iskra”. [+]
[00:47:40] Początek kontaktów z partyzantką AK w Żabnie, Bolek i Stefan Kaliccy, dowódca Stefan Wianecki ps. „Diabeł”. Boh. „wypożyczany” do zakładania min. Przysięga w „Łysej Górze” w Radomyślu, konflikt o rabowanie ludności, próba kradzieży prześcieradła z łóżeczka dziecka przez partyzanta Szymańskiego („złodziej pierwsza klasa”). Problem kradnących akowców. Rozbicie więzienia w Tarnobrzegu. Kradzież świni przez Szymańskiego.
[00:53:00] Akcje w Gorzycach. Wianecki z Żabna zastrzelił rannego partyzanta. Partyzanci złodzieje z rodziny Puka. Likwidacja mleczarni w Skowierzynie, gorzelni w Antoniowie, wysadzenie pociągu wojskowego z Lublina do Rozwadowa, zdobyczna broń. Opis akcji, wysadzenie mostu na Sanie, kapitulacja Niemców. [++]
[01:02:49] Zaminowanie mostu przez boh., lont podpalony papierosem. Udział w strzelaninie pod Przeworskiem, boh. ranny w lewy bok, ucieczka z krwawiącą raną. Odcięcie od uczuć podczas akcji: „nigdy nie miałem strachu”. [+]
[01:07:20] 2 lutego 1943 r. wyprowadzenie boh. z domu boso w samej bieliźnie, ucieczka 4 km do Latacza, pomoc kolegi Ukraińca. [+]
[01:09:50] Pierwsza akcja saperska w Szastarce „między Lipą a Zaklichowem” [chodzi o Szlakówkę]. Wysadzenie zlewni mleka w Skowierzynie. Ukradzenie Niemcom beczki ze spirytusem [+], zawracanie bydła pędzonego na spęd, odzyskiwanie zboża z kontyngentów.
[01:15:15] Represje: zwołanie mieszkańców wsi („nawet Tadeusz Górski i Zieliński”), wywiezienie wszystkich mężczyzn do Niemiec. Postawy mieszkańców wsi w czasie wojennego chaosu: sąsiad Jan Janowski zostawił ciężarną narzeczoną na pewną śmierć z rąk Niemców, okradał niedoszłego teścia Olszowego. [++]
[01:18:30] Poinformowanie brata o niemieckiej łapance w Buczaczu – droga pieszo 30 km. Ukrainiec Mandel, przyjaciel ojca, przekazywał informacje o zamiarach Niemców.
[01:21:06] Warsztat kowalski boh. w Żabnie, rusznikarstwo, naprawianie broni partyzantom. Praca w gospodarstwie rodziny przyrodniej siostry. Zgodny charakter boh., poświęcenie dla pracy. Partyzantka w Żabnie: AK, BCh, NSZ, WiN, rywalizacja między poszczególnymi ugrupowaniami. [+]
[01:24:51] Powrót do Drohiczówki, niechęć rodziców do wyjazdu na zachód. Wiadomość o aresztowaniu brata Tadeusza pogrążonego przez sąsiada. [++] Mylne wiadomości o śmierci brata, zamordowanie ojca. [+]
[01:29:30] Mąż siostry zamordowany przez „Rusinów”. Drugi mąż Tońki Wacław nieudacznik. Wyjazd z Drohiczówki, wypełnianie list wysiedleńczych, podział majątku rodziców między dzieci. Zamieszkanie w Żabnie w domu siostry (10 osób, 3 pokolenia).
[01:33:05] Droga do Polski pociągiem przez 2 tygodnie, 3 rodziny i zwierzęta w wagonie. Poszukiwanie pracy, praca dla szwagra na kolei w Rozwadowie, mieszkanko na strychu. Starania o rekompensatę majątkową, wędrówka po urzędach ziemskich w Tarnobrzegu, Lublinie, Zamościu, Hrubieszowie. [+]
[01:36:15] Założenie warsztatu kowalskiego w Żabnie, podkuwanie koni, wytwarzanie pługów. Zamieszkanie w majątku po sąsiadach Kalickich. Represje polityczne. Zwolnienie z pracy za odmowę wstąpienia do PZPR, sekretarz Szkraba.
[01:40:03] Wyjazd do Warszawy po pomoc kolegi ministra Stanisława Tkaczowa. Przebieg spotkania aktywu partyjnego ze Szkrabą. [++]
[01:45:25] Zebranie w sprawie boh. u dyrektora szkoły, kolega Jaszczuk. Przeprosiny Szkraby w gazecie i na zebraniu egzekutywy partyjnej, „już mnie więcej nie ruszali”. [+]
[01:48:28] Kresowa historia uratowania Tkaczowa przez boh. Praktyki rolnicze Tkaczowa w majątku Wielowieyskiego w Drohiczówce. [++] Brat Tkaczowa był dyrektorem szpitala w Rzeszowie.
[01:51:26] Powrót do Drohiczówki po przyjściu Sowietów. Aresztowanie brata w Żabnie przez NKWD. Po zamordowaniu ojca cała rodzina przyjechała do Żabna.
[01:56:17] Namawianie rodziców do przeprowadzki z Kresów. Zamordowanie ojca przez Ukraińców, nieznane miejsce pochówku. [+] Oczekiwanie na wyjazd w Tłustem. Przewiezienie pociągiem 2 ton zboża do Żabna.
[01:59:30] Rzeź wołyńska. Bardzo zamożna rodzina ojca, jego siostra mieszkała w Skomorochach, 15 km od Drohiczówki. Jej mąż był kucharzem dziedzica, zamordowanie w rzezi całej rodziny w wyjątkiem 6-letniej córeczki. Ciotka miała „42 cięcia siekierą”, umierała powoli. Po roku zamordowanie ojca. Nacjonalizm ukraiński, podburzanie Ukraińców przez popów. [++]
[00:02:39] Konflikty z Ukraińcami wykorzystywane przez Rosjan. Aresztowanie boh. i ojca przez Ukraińców. Zakup kowadła za ukrywany pistolet. [+]
[02:04:40] „Szwicerzy” – zamożni handlarze bydłem ze Szwajcarią wyprowadzili się ukradkiem. Rodzina koleżanki Róży Koffler zamordowana w Drohiczówce, przeżyła jej siostra Nesia, adwokatka. Traktowanie Żydów przez Niemców. Koffler najpierw okradziony, potem rozstrzelany. [++]
[02:07:19] Wysiedlenie z Drohiczówki w 1944 r. przez Rosjan. Droga z Tarnobrzegu tuz za frontem, ciało zabitego Niemca przy drodze. Wydanie brata do NKWD przez sąsiada Zielińskiego. Sąsiad Eisler. Ciasne mieszkanie poniemieckie w Tarnobrzegu. Relacja babci Jackowskiej: prowadzenie brata przez Sowietów wałem do Brandwicy. [+]
[02:13:22] Boh. trzykrotnie ranny. Pierwsza rana w Drohiczówce podczas ucieczki do Latacza (mięsień na lewym boku), druga na moście na trasie Grębów‒Tarnobrzeg w prawą nogę, trzecia odłamkiem granatu w czoło podczas wysadzania mostu w Zaklikowie. [+]
[02:17:40] Nauka umiejętności saperskich przez ojca, „byłem saperem niezwyciężonym”. Strzelanie z moździerzy na Wielkanoc. Aresztowanie boh. w 1945 r., zastrzelenie partyzanta z Żabna przez UB. Strzelanina między funkcjonariuszami UB a partyzantami, uratowanie się Jana Madeja. Aresztowanie wszystkich mężczyzn z Żabna. Opatrzenie sąsiada Wianeckiego.
[02:25:20] Wezwanie na milicję do Tarnobrzegu na przesłuchanie, pseudonim konspiracyjny boh. „Iskra”. Pistolet bratanka, zeznanie w Rozwadowie.
[02:29:23] Aresztowanie z domu mamy w Żabnie, uderzenie przez ormowca Gębarę, ukrycie karabinu przez mamę w gnoju. [+] Złodziej Tadeusz Madej ps. „Czarny”.
więcej...
mniej

Grygiel Małgorzata

Miziołek Michał

Instytut Pileckiego

Film

Prosimy o zapoznanie się z naszymi zaleceniami dotyczącymi sporządzania opisu bibliograficznego i cytowania dokumentów zgromadzonych w Archiwum Instytutu Solidarności i Męstwa im. Witolda Pileckiego w tym miejscu.