Bolesław Grabuś (ur. 1932, Olbięcin) – jego ojciec Józef prowadził warsztat stolarski, przed wojną pracował dwa lata w Niemczech. Matka Józefa z d. Antosiewicz zajmowała się gospodarstwem domowym i krawiectwem. Oboje rodzice uprawiali rolę. Bolesław miał troje rodzeństwa. Najstarsza siostra Janina urodziła się w 1917 roku. Po wojnie wyszła za mąż za Władysława Kowalika. Siostra Eleonora urodziła się w 1921 roku, zmarła w wieku lat 19, w 1940. Jedyny brat Bolesława – Konstanty urodził się w 1925 roku. Był szewcem-kamasznikiem. Okres okupacji niemieckiej Bolesław spędził w rodzinnej wsi wraz z rodzicami i rodzeństwem. Obserwował działania wojenne Polaków, Niemców i Rosjan. Znał wielu partyzantów Armii Krajowej, pamięta ich nazwiska i akcje sabotażowe. Wiedział, gdzie deponowana była broń. Pamięta, jak we wrześniu 1939 roku po wybuchu wojny przez jego rodzinną wieś przetoczyła się fala uchodźców, ostrzał artyleryjski prowadzony przez Polaków z Kraśnika oraz pojawienie się Niemców we wsi. W roku 1939 Bolesław rozpoczął naukę w szkole podstawowej w Olbięcinie. W czasie okupacji uczył się również na tajnych kompletach. W roku 1946 zakończył edukację kończąc siódmą klasę szkoły powszechnej. Po szkole rozpoczął pracę zawodową. Wykonywał prace budowlane, hodował zwierzęta, uprawiał rolę. Od dziecka był również pszczelarzem. W latach 60. został członkiem Polskiego Związku Pszczelarskiego. Miód produkuje i sprzedaje do chwili obecnej. W 1951 roku Bolesław wstąpił do Ochotniczej Straży Pożarnej, do której należy do dnia dzisiejszego. Był członkiem Powszechnej Organizacji Służby Polsce. W latach 1953-1955 odbył zasadniczą służbę wojskową w jednostce saperskiej. Rozminowywał tereny działań wojennych II wojny światowej. Po służbie wojskowej powrócił do pracy w gospodarstwie rolnym. W 1965 roku podjął pracę jako żołnierz zawodowy - wartownik w jednostce wojskowej – składnicy MPS ( materiały pędne i smary ) w Kraśniku, gdzie pracował do emerytury, na którą przeszedł w 1993 roku. Podczas pracy zawodowej był członkiem Związku Zawodowego Pracowników Państwowych i Socjalnych. 2 kwietnia 1960 roku Bolesław wziął ślub cywilny z pochodzącą z Woli Trzydnickiej Zuzanną Szczepanik, 23 kwietnia wzięli ślub kościelny. Mają czworo dzieci: Jerzy (ur. 1961, pracuje w policji jako mechanik śmigłowca, obecnie zabezpiecza granicę Polski z Białorusią), Sylwester (1966, sadownik), Mirosław (1968, jest pracownikiem służby drogowej w PBI) oraz Renata (1970, pracuje wraz z mężem w Niemczech), a także siedmioro wnuków i jedną prawnuczkę. Bolesław Grabuś był wielokrotnie odznaczany. Wybrane z medali i odznaczeń: - Odznaka Młodzi Przodownicy Polski Ludowej ( Powszechna Organizacja Służba Polsce ) - Odznaka Brygady Pracy Socjalistycznej - Srebrna Odznaka Brygady Pracy Socjalistycznej - Odznaka Przodownika Socjalistycznej Pracy - Odznaka Zasłużonego Przodownika Socjalistycznej Pracy - Odznaka Wzorowy Strażak - Brązowy Medal Za Zasługi dla Pożarnictwa - Srebrny Medal Za Zasługi dla Pożarnictwa - Złoty Medal Za Zasługi dla Pożarnictwa - Odznaka Za Wysługę X lat w OSP - Odznaka Za Wysługę XX lat w OSP - Odznaka Za Wysługę XXV lat w OSP - Srebrna Odznaka Polskiego Związku Pszczelarskiego - Złota Odznaka Polskiego Związku Pszczelarskiego - Srebrny Medal Siły Zbrojne w Służbie Ojczyzny - Złoty Medal Siły Zbrojne w Służbie Ojczyzny i wiele innych.
more...
less
[00:00:07] Rodzina boh., zajęcia synów i córki. Boh. ukończył szkołę w Olbięcinie w 1946 r. W czasie okupacji lekcje odbywały się w mieszkaniach.
[00:03:32] Prace podejmowane po wyzwoleniu – boh. został na gospodarstwie. W latach 1953-55 służył w wojsku. Biedne życie po powrocie na wieś – oddawanie dostaw obowiązkowych. Boh. miał trudne do uprawy pole na wzgórzu. Niektórzy gospodarze trafiali do więzienia za niewywiązanie się z dostaw – opłaty pobierane od „kułaków”. Boh. dodatkowo pracował jako wartownik w jednostce wojskowej w Kraśniku, na emeryturę odszedł w 1993 r.
[00:12:00] Boh. od dziecka pomagał w pasiece, potem należał do Związku Pszczelarskiego. Od lat 50. do dziś jest członkiem Ochotniczej Straży Pożarnej. Przyznane odznaczenia. W czasie wojny boh. mieszkał w Olbięcinie.
[00:17:15] Najstarszy brat Konstanty był szewcem w czasie okupacji i po wojnie, warsztat miał w mieszkaniu – uczciwy nabywca butów. Podczas okupacji kontyngenty przyjmowano w kościele – zachowanie Piotra Irackiego, jego pobyt na Syberii. Chłopi, którzy nie wywiązali się z dostaw trafiali na Majdanek.
[00:22:45] Zdarzenie ze świnią, która nie była zakontraktowana – groźba zastrzelenia ojca przez partyzantów, którzy zostawili pokwitowanie. Kradzież dokonana przez partyzantów po śmierci szwagra Kowalika zastrzelonego przez „Błyskawicę” – zboże pakowano w kalesony. Przydomki w rodzinie Irackich. Los „Błyskawicy” z ludowej partyzantki i „Cichego” [Wacław Piotrowski] z NSZ. [+]
[00:31:22] Partyzantka NSZ – w okolicy działał Stanisław Młynarski „Orzeł”. Napad na niemieckiego Landwirta. Wyjazd ojca z podwodą do Kraśnika – odkrycie, że Landwirt mówi po polsku. Przed wojną majątek należał do pilota, konstruktora samolotów Jerzego Rudlickiego.
[00:37:22] We wsi był posterunek austriacki, w którym było jedenastu żandarmów – udział ojca w akcji wyrzucenia Austriaków w 1918 r. W zajściu brał też udział Stanisław Szczepanik, przyszły teść boh., uczestnik Bitwy Warszawskiej – wspomnienie nocy w czasie bitwy. Szczepanik był przed wojną w Policji Państwowej.
[00:41:20] W dworze bywał Józef Piłsudski. W 1943 r. Niemcy nakazali rozebranie budynku kościoła. Chłopi przechowali ołtarz św. Antoniego, który wrócił do nowego kościoła. Do dworu należały stawy – kara wymierzona przez Niemca dziewczynom, które się śmiały w czasie pracy. W czasie działań wojennych w budynkach dworskich był szpital polowy – wspomnienie rannych radzieckich żołnierzy, którym boh. dawał gruszki.
[00:46:12] W czworakach mieszkali pracownicy majątku. Antagonizmy między „dworskimi” a wiejskimi chłopakami – bójki i skutki strzelaniny z udziałem braci Drewniaków. Porachunki w czasie okupacji, próba kradzieży wieprzka. Drewniak był jedną z ofiar mordu pod Borowem. Działalność konfidentów, ich likwidacja przez partyzantów.
[00:59:00] Przed Rudlickim właścicielem majątku był Sylwiusz Szczyciński. Przed wybuchem wojny Rudlicki zabrał dwa samoloty, które stały w majątku. W Rzeczycy rozpoczęto budowę fabryki samolotów, cele niemieckich bombardowań we wrześniu 1939. Wspomnienie walki powietrznej, której boh. był świadkiem – reakcja sąsiadki.
[01:01:54] Niemcy w Olbięcinie w 1939 i ich ucieczka w 1944 r. – niemiecka dyscyplina. Wspomnienie dropsów i marmolady otrzymanych od żołnierza, zachowanie Niemców. Wygląd radzieckich żołnierzy, dokonane przez nich zniszczenia. W pałacu po wojnie mieściła się szkoła rachunkowości rolnej. Za żart z wykorzystaniem portretu Stalina aresztowano kilku chłopaków, szkołę zlikwidowano, a budynek zajął zakład wychowawczy.
[01:10:10] Rozmowa o starszych mieszkańcach Olbięcina. Wspomnienie Bryczka, który należał do partyzantki i miał skład broni. Zranienie boh. w 1952 r. na jego posesji.
[01:13:35] Boh. w czasie służby wojskowej pracował przy rozminowywaniu Przełęczy Dukielskiej. Na polu bitwy jeszcze w 1954 r. znajdowano broń i amunicję oraz ludzkie szczątki. Skutki Akcji „Wisła” – zachowanie miejscowej ludności wobec żołnierzy. Sprawdzanie saperów, którzy mieli iść na pole minowe. Wspomnienie śmierci kolegi z jednostki. Miny w okolicy Olbięcina.
[01:19:42] Wspomnienie pierwszej wizyty w Gościeradowie u rodziny Jaroszów. W gościeradowskim pałacu mieścił się POM, we wsi był tartak. Wyjazdy do Kraśnika i Annopola – wspomnienie niemieckich żołnierzy robiących zdjęcia.
[01:26:02] Dwór w Liśniku – po bójce z powodu krów Niemcy aresztowali kilkunastu mężczyzn, którzy trafili na Majdanek.
[01:27:50] Incydent z udziałem prostytutki Natalii Ślusarskiej, która przyszła do brata z butami do naprawy. Powody rewizji w gospodarstwie i aresztowania brata. Świadczenia zbowidowskie dla olbięcińskich kobiet lekkich obyczajów. Zajęcia boh. w czasie okupacji.
[01:34:21] Boh. chodził z kolegą kraść kable telefoniczne. Kolega wchodził na słup i je przecinał a boh. odciągał – reakcja brata. Fałszywe świadectwa podczas zapisywania się do ZBOWiDu.
[01:37:08] Edward Bryczek został skazany na karę śmierci, ale Bierut go ułaskawił. Franciszka Raka skazano na 12 lat, a Wincentego Antosiewicza na 10. Metody śledcze UB wspominane przez Bryczka. Ukrywanie broni po wojnie. Opinia o boh., gdy brano go do wojska i zmiana jej w czasie jego służby. Dowódcą jednostki był płk Grafow, Rosjanin.
[01:42:35] Informację o śmierci Stalina podano przez kołchoźniki, w domach nie można było mieć radioodbiorników. Powody wystrzelania wiejskich psów przez ormowców. Wspomnienie żartu kolegi, który, nierozpoznany przez boh., kazał mu stać na drodze z podniesionymi rękoma. Próba kradzieży siatki ogrodzeniowej z jednostki.
[01:46:10] Odznaczenia boh., który nie dostał nic za rozminowywanie. Boh. z kolegą poszli do dziewczyn, które pracowały w leśnictwie, gdy przyszli oficerowie boh. schował się pod łóżkiem, a kolega w szafie. Kara wymierzona przez dowódcę kompanii i reakcja majora. [+]
[01:52:42] Zdarzenie podczas budowy mostu na poligonie w Drawsku Pomorskim.
[01:54:35] Boh. był na zlocie przodowników pracy, medale, odznaczenia i nagrody za dobrą pracę. Uwagi na temat przyjmowania do pracy w milicji i obecnie w policji.
[01:58:00] Podczas zabawy jeden z uczestników strzelał z pistoletu i ojca wzywano na UB. W czasie okupacji w gajówce Wojtana przechowywano broń – wyjazd rzekomo po gwoździe okazał się wyjazdem po karabiny, reakcja woźnicy, gdy dowiedział się co wiózł. Okoliczności śmierci Wojtana.
more...
less
The library of the Pilecki Institute
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Monday to Friday, 9:00 - 15:00
(+48) 22 182 24 75
The library of the Berlin branch of the Pilecki Institute
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
This page uses 'cookies'. More information
Ever since it was established, the Witold Pilecki Institute of Solidarity and Valor has been collecting and sharing documents that present the multiple historical facets of the last century. Many of them were previously split up, lost, or forgotten. Some were held in archives on other continents. To facilitate research, we have created an innovative digital archive that enables easy access to the source material. We are striving to gather as many archives as possible in one place. As a result, it takes little more than a few clicks to learn about the history of Poland and its citizens in the 20th century.
The Institute’s website contains a description of the collections available in the reading room as well as the necessary information to plan a visit. The documents themselves are only available in the Institute’s reading room, a public space where material is available free of charge to researchers and anyone interested in the topics collected there. The reading room also offers a friendly environment for quiet work.
The materials are obtained from institutions, public archives, both domestic and international social organizations, as well as from private individuals. The collections are constantly being expanded. A full-text search engine that searches both the content of the documents and their metadata allows the user to reach the desired source with ease. Another way to navigate the accumulated resources is to search according to the archival institutions from which they originate and which contain hierarchically arranged fonds and files.
Most of the archival materials are in open access on computers in the reading room. Some of our collections, e.g. from the Bundesarchiv, are subject to the restrictions on availability resulting from agreements between the Institute and the institutions which transfer them. An appropriate declaration must be signed upon arrival at the reading room in order to gain immediate access to these documents.
Before your visit, we recommend familiarizing yourself with the scope and structure of our archival, library and audio-visual resources, as well as with the regulations for visiting and using the collections.
All those wishing to access our collections are invited to the Pilecki Institute at ul. Stawki 2 in Warsaw. The reading room is open from 9–15, Monday to Friday. An appointment must be made in advance by emailing czytelnia@instytutpileckiego.pl or calling (+48) 22 182 24 75.
Please read the privacy policy. Using the website is a declaration of an acceptance of its terms.