Grabuś Boleslaw cz. 1
Bolesław Grabuś (ur. 1932, Olbięcin) – jego ojciec Józef prowadził warsztat stolarski, przed wojną pracował dwa lata w Niemczech. Matka Józefa z d. Antosiewicz zajmowała się gospodarstwem domowym i krawiectwem. Oboje rodzice uprawiali rolę. Bolesław miał troje rodzeństwa. Najstarsza siostra Janina urodziła się w 1917 roku. Po wojnie wyszła za mąż za Władysława Kowalika. Siostra Eleonora urodziła się w 1921 roku, zmarła w wieku lat 19, w 1940. Jedyny brat Bolesława – Konstanty urodził się w 1925 roku. Był szewcem-kamasznikiem. Okres okupacji niemieckiej Bolesław spędził w rodzinnej wsi wraz z rodzicami i rodzeństwem. Obserwował działania wojenne Polaków, Niemców i Rosjan. Znał wielu partyzantów Armii Krajowej, pamięta ich nazwiska i akcje sabotażowe. Wiedział, gdzie deponowana była broń. Pamięta, jak we wrześniu 1939 roku po wybuchu wojny przez jego rodzinną wieś przetoczyła się fala uchodźców, ostrzał artyleryjski prowadzony przez Polaków z Kraśnika oraz pojawienie się Niemców we wsi. W roku 1939 Bolesław rozpoczął naukę w szkole podstawowej w Olbięcinie. W czasie okupacji uczył się również na tajnych kompletach. W roku 1946 zakończył edukację kończąc siódmą klasę szkoły powszechnej. Po szkole rozpoczął pracę zawodową. Wykonywał prace budowlane, hodował zwierzęta, uprawiał rolę. Od dziecka był również pszczelarzem. W latach 60. został członkiem Polskiego Związku Pszczelarskiego. Miód produkuje i sprzedaje do chwili obecnej. W 1951 roku Bolesław wstąpił do Ochotniczej Straży Pożarnej, do której należy do dnia dzisiejszego. Był członkiem Powszechnej Organizacji Służby Polsce. W latach 1953-1955 odbył zasadniczą służbę wojskową w jednostce saperskiej. Rozminowywał tereny działań wojennych II wojny światowej. Po służbie wojskowej powrócił do pracy w gospodarstwie rolnym. W 1965 roku podjął pracę jako żołnierz zawodowy - wartownik w jednostce wojskowej – składnicy MPS ( materiały pędne i smary ) w Kraśniku, gdzie pracował do emerytury, na którą przeszedł w 1993 roku. Podczas pracy zawodowej był członkiem Związku Zawodowego Pracowników Państwowych i Socjalnych. 2 kwietnia 1960 roku Bolesław wziął ślub cywilny z pochodzącą z Woli Trzydnickiej Zuzanną Szczepanik, 23 kwietnia wzięli ślub kościelny. Mają czworo dzieci: Jerzy (ur. 1961, pracuje w policji jako mechanik śmigłowca, obecnie zabezpiecza granicę Polski z Białorusią), Sylwester (1966, sadownik), Mirosław (1968, jest pracownikiem służby drogowej w PBI) oraz Renata (1970, pracuje wraz z mężem w Niemczech), a także siedmioro wnuków i jedną prawnuczkę. Bolesław Grabuś był wielokrotnie odznaczany. Wybrane z medali i odznaczeń: - Odznaka Młodzi Przodownicy Polski Ludowej ( Powszechna Organizacja Służba Polsce ) - Odznaka Brygady Pracy Socjalistycznej - Srebrna Odznaka Brygady Pracy Socjalistycznej - Odznaka Przodownika Socjalistycznej Pracy - Odznaka Zasłużonego Przodownika Socjalistycznej Pracy - Odznaka Wzorowy Strażak - Brązowy Medal Za Zasługi dla Pożarnictwa - Srebrny Medal Za Zasługi dla Pożarnictwa - Złoty Medal Za Zasługi dla Pożarnictwa - Odznaka Za Wysługę X lat w OSP - Odznaka Za Wysługę XX lat w OSP - Odznaka Za Wysługę XXV lat w OSP - Srebrna Odznaka Polskiego Związku Pszczelarskiego - Złota Odznaka Polskiego Związku Pszczelarskiego - Srebrny Medal Siły Zbrojne w Służbie Ojczyzny - Złoty Medal Siły Zbrojne w Służbie Ojczyzny i wiele innych
więcej...
mniej
[00:00:07] Autoprezentacja boh. urodzonego w 1932 r. w Olbięcinie.
[00:00:35] W 1939 r. boh. miał iść do szkoły, ale wybuchła wojna – uciekinierzy we wsi. Polacy zaminowali górę – śmierć polskiego majora. Sytuacja we wsi po wkroczeniu Niemców – zastrzelenie dwóch gospodarzy.
[00:04:55] Podczas okupacji w okolicy działała partyzantka, dowódcą placówki był Edward Bryczek ps. „Ostoja”. Po wojnie ścigało go NKWD i ukrywał się w gospodarstwie boh. – system ostrzegania. Opowieść Bryczka o partyzanckiej akcji i spotkaniu z Niemcami. Wizyta partyzanta Antka w domu boh. Podczas okupacji niektórzy współpracowali z Niemcami, potem z Rosjanami. Niemcy w drodze na front spali w domu boh.
[00:11:10] Niemcy budowali most na Wiśle i zabierali budulec okolicznym chłopom. Żołnierze stacjonowali w szkole, a w remizie trzymali konie. Boh. poszedł z ojcem i bratem do sąsiada, który wrócił z wojny w 1939 r. – incydent z matką i latarką oraz niemieckim żołnierzem, który mówił po polsku.
[00:15:46] Ojciec hodował gołębie i policjanci kazali je zabić. Wspomnienie jęczmiennego chleba. Warunki życia na wsi.
[00:17:30] Po wojnie boh. był na zabawie, gdy remiza została otoczona przez milicję i UB – zastrzelenie chłopaka jadącego wozem. Ormowcy zastrzelili psy we wsi. Kolega przeciął lufę karabinu i dał boh. kawałek, inny kolega zabrał lufę i u kowala zrobił broń, którą się postrzelił.
[00:20:38] Wysiedlenia podczas przejścia frontu. Ucieczka Edwarda Bryczka z domu jego krewnych Kozikowskich – strzelanina na podwórku, przeszukanie gospodarstwa. Po odjeździe ubeków i milicji Bryczek spotkał się z ojcem boh., który odradził mu powrót do Kozikowskich. Siostrzeniec Bryczka sprzedawał broń i amunicję – zatrzymanie chłopaków przez ORMO i milicję, zachowanie Krupy, komendanta MO.
[00:27:50] Boh. został wcielony do Służby Polsce i w 1950 r. brał udział w budowie Nowej Huty. Po powrocie pomagał Bryczkowi – rozbicie słupa, w którym była ukryta broń, skutki wybuchu. Pomoc w punkcie PCK – odnawianie się ran. Prace junaków ze Służby Polsce.
[00:32:26] Edward Bryczek należał do AK – uzbrojenie placówki, zakup amunicji za masło. Partyzant Piotr Iracki został wydany NKWD i do kraju wrócił w 1956 r.
[00:35:40] Boh. był z kolegami na zabawie, kilka dni później aresztowano Bryczka i boh. był wzywany na przesłuchanie do UB – oskarżenia o przynależność do organizacji. Przesłuchania sprzedawczyni ze sklepu w Trzydniku. Bryczek miał skład broni i amunicji, który znaleziono i zabrano.
[00:40:20] W 1953 r. boh. poszedł do wojska – służba w jednostce saperów w Kazuniu. Opinia w wojsku, które miało wgląd do kartoteki boh. Bryczek był skazany na karę śmierci, ale wypuszczono go. Jego szwagra skazano na 12 lat więzienia, a Wincentego Antosiewicza na dożywocie. Ułaskawienie przez Bieruta. W więzieniu Bryczek robił obudowy do radioodbiorników.
[00:43:45] Boh. pracował jako wartownik w jednostce wojskowej. Stan zdrowia po zranieniu na posesji Bryczka. Boh. jako saper brał udział w rozminowywaniu Przełęczy Dukielskiej – reakcja miejscowych na jego obandażowaną twarz, leczenie w szpitalu w Warszawie. [+]
[00:46:12] Podczas służby w wojsku boh. był koło Olecka – dawne stanowiska niemieckie. Przejazd do Przełęczy Dukielskiej – nastawienie miejscowej ludności do żołnierzy po Akcji „Wisła”. Ślady walk Armii Czerwonej z Niemcami – rozminowywanie terenu jedenaście lat po wojnie. W okolicy znajdowano broń i amunicję. Powody zmiany nastawienia do żołnierzy. Radzieckie miny z butelek. Saperów nie zmuszano do rozminowywania – podpisywanie zgody na wyjście w teren. [+]
[00:54:55] Wypadek śmiertelny podczas rozminowywania okolic siedziby Hitlera w Kętrzynie. Miny w lasach i miny-pułapki.
[00:58:17] Okolice Olbięcina nie były zaminowane. Ucieczka Niemców przed frontem w 1944 r. – spotkanie z niemieckim oficerem, który dał boh. dropsy i wiadro marmolady. Zachowanie Niemców i Ukraińców stacjonujących we wsi. Złapanie przez czerwonoarmistów jednego z Ukraińców, który miał cywilną kurtkę, ale wojskowe buty.
[01:04:40] Zachowanie polskich policjantów podczas okupacji – kara za zaprzęganie konia z prawej strony, interwencja niemieckiego żandarma po rozmowie z ojcem, który znał niemiecki.
[01:07:20] Ojciec miał dwóch braci, jeden zmarł niedługo po powrocie z carskiego wojska. Na chrzcie ojcu dano na imię Józef, zapominając, że już jest syn o tym imieniu. Okoliczności zmiany nazwiska boh. z Grabosz na Graboś.
[01:10:40] Ojciec był analfabetą, w warsztacie w domu robił wiadra z drewna i zajmował się stolarką. Powody, dla których ojciec nie chciał, by boh. pracował w stolarni. Sytuacja w 1944 r. – przyjęcie do domu czteroosobowej rodziny Jaroszów. Walki Niemców z Rosjanami w okolicach wsi – boh. widział zwłoki radzieckich żołnierzy. Brat i kolega strzelali z karabinu, który potem zabrał Bryczek. Okopy na polu i podwórku. Poczęstunek dla radzieckiego żołnierza – jego reakcja na widok matki niosącej z pola granaty. [+]
[01:17:30] Wspólne mieszkanie z Jaroszami, których wysiedlono z Dąbrowy Annopolskiej. NKWD wyłapywało maruderów, których odwożono na front – zastrzelenie dwóch czerwonoarmistów przez żołnierkę. Radziecki „syn pułku”.
[01:23:35] Najstarszy syn Jarosza został zabity podczas bójki w remizie. Podczas okupacji ciotka i wuj zostali aresztowani za niedostarczenie zboża – wizyta w areszcie w Kraśniku, gdzie boh. widział Żydów rozładowujących zboże. Drugi syn Jarosza należał do organizacji, po wojnie został złapany przez UB i siedział w tym samym kraśnickim areszcie – okoliczności ucieczki przy pomocy siostry Zofii Jarosz.
[01:29:25] Rozważania na temat życie na wsi, wspomnienie epoki gierkowskiej. Ojciec pracował w Niemczech po I wojnie. Rodzice byli analfabetami.
[01:31:40] Boh. chodził do szkoły podczas okupacji – nauka z pisma „Ster”. Zabawy wiejskich dzieciaków. Punkt przyjmowania zboża od chłopów był w kościele. Budowa kościoła we wsi w latach 30. Podczas I wojny światowej w okolicy zginęło kilkudziesięciu Rosjan i kilkuset żołnierzy austriackich. Zwłoki Rosjan przed wojną ekshumowano.
[01:37:10] Podczas wojny w dworze był szpital, boh. zaniósł rannym czerwonoarmistom gruszki – pochówki zmarłych żołnierzy. Ojciec brał udział w ekshumacji, po której przeniesiono zwłoki na miejscowy cmentarz – zabranie szczątków na cmentarz w Kraśniku. [+]
[01:39:30] Boh. wchodził do radzieckiego czołgu, który spłonął. Przygoda załogi drugiego czołgu, któremu podczas walki spadła gąsienica – pomoc gospodarza, który ukrył Rosjan. Po przejściu frontu spalony czołg ściągnięto z pola. Pożary podczas walk we wsi. Rosjanie zabrali ranną kobietę do szpitala i ślad po niej zaginął. W domu zatrzymał się sowiecki pułkownik, któremu smakowała woda ze studni – reakcja na odgłosy lecących pocisków. [+]
[01:47:35] Wysiedlenia przed frontem w 1944 r. – warunki bytowe. W większych domach stacjonowali czerwonoarmiści. Podczas okupacji we wsi mieszkali ludzie wysiedleni z Poznania, w domu boh. mieszkała dziewczyna z Kutna, która potem wyjechała na roboty do Niemiec. Sowiecki pułkownik miał mapę Olbięcina, na której były zaznaczone dwa kościoły – jeden z nich Niemcy rozebrali w 1943 r. – opis kościoła. Dzwon został ukryty przez miejscowych chłopów. Przekazanie przez ojca łusek z pocisków na odlanie drugiego dzwonu. Uzupełnienie mapy pułkownika, któremu ojciec wskazał stanowiska niemieckiej artylerii w lesie.
więcej...
mniej