Jadwiga Pechaty (ur. 1950, Lwów) pochodzi z rodziny robotniczej. Uczyła się w polskiej szkole nr 24 jednocześnie chodząc do wieczorowej szkoły plastycznej, działającej przy Związku Artystów Ukrainy. Ukończyła Wydział Projektowania w lwowskim Instytucie Sztuki Użytkowej i Dekoracyjnej, uprawia malarstwo sztalugowe i grafikę. Przygodę z teatrem rozpoczęła w pierwszej klasie szkoły podstawowej, w szkole średniej była w zespole teatru „Amator sceny”, równocześnie z podjęciem studiów została aktorką Polskiego Teatru Ludowego we Lwowie. Pracowała w Konsulacie RP we Lwowie.
[00:00:07] Autoprezentacja boh. urodzonej w 1958 r. we Lwowie.
[00:00:16] Rodzina Pechaty ma czeskie korzenie, pradziadkowie kupili dom we Lwowie pod koniec XIX wieku. Rodzina ze strony matki, Jakimowicze, pochodzili z Podola, dziadek pracował we lwowskiej gazowni. Babcia Michalina Jakimowiczowa była najstarszą z trzech sióstr – wychowanie trzech siostrzeńców. Najmłodszy, Kazik, pracował u ukraińskiej rodziny, która go usynowiła. Po wojnie wywieziono ich na Syberię jako kułaków. Drugi z siostrzeńców wyjechał do Polski, trzeci został wywieziony na roboty do Niemiec i po wojnie tam został. Babcia pisała listy do Stalina z prośbą o uwolnienie Kazika, po śmierci Stalina rodzina wróciła do domu w Białokiernicy, ale Kazik już nie znał polskiego.
[00:09:05] Babcia Michalina wyszła za Mikołaja Jakimowicza, jego trzy siostry po wojnie mieszkały w Polsce. W 1938 r. dziadek Jakimowicz chciał zamieszkać w Tarnobrzegu – konsekwencje nieporozumień w rodzinie. We Lwowie dziadek pracował w gazowni – jego losy podczas okupacji. Po wojnie we Lwowie mieszkało wielu Rosjan, inwalidów wojennych – incydent z inwalidą – przyjście NKWD do domu, posądzenie dziadka o bycie ukraińskim nacjonalistą, aresztowanie i wywiezienie na Syberię. Po śmierci Stalina przyjechał do domu ksiądz, który przywiózł informacje o okolicznościach śmierci dziadka. Fałszywe świadectwo zgonu, dokumenty z Memoriału. Podczas okupacji babcia Jakimowiczowa zajmowała się handlem, po wojnie pracowała jako stróż.
[00:21:50] Dziadek Rudolf Pechaty ukończył szkołę rzemieślniczą w Wiedniu i był tokarzem, w domu miał zakład, w którym produkowano m.in. narzędzia lekarskie. Siostra dziadka Anna była właścicielką domu. Po wojnie dziadek musiał zamknąć warsztat i pracował na Politechnice Lwowskiej w zakładzie doświadczalnym – zakres prac. Ojciec urodził się w 1928 r. Sytuacja dziadka podczas okupacji niemieckiej. Dom i rodzina po wojnie.
[00:29:40] Rodzice pobrali się w 1954 r. Dla matki było to drugie małżeństwo, z pierwszego miała syna. Matka pracowała w zakładzie dziewiarskim a ojciec jako tokarz. Sytuacja Polaków po wojnie – religia w Związku Radzickim, tajna posługa kapłańska w domu. Rodzina mieszkała przy ul. Szpitalnej, niedaleko było mieszkanie użyczane księdzu.
[00:36:00] Boh. chodziła do polskiej szkoły nr 24, tu uczyły się dzieci robotników. W szkole nr 10 uczyły się dzieci inteligencji. Wspomnienie nauczycielki Krystyny Łukianowicz, Ukrainki, której dziadek był pisarzem – system motywowania dzieci. Szkolny teatr. W starszych klasach wychowawczynią była Bogumiła Kunica, później dyrektorka szkoły. Kilku nauczycieli, w tym Władysław Łokietko i Henryk Rappaport, było Polakami, pozostali byli Ukraińcami mówiącymi po polsku. Języka polskiego uczył Ukrainiec Iwan Jacyszyn.
[00:49:05] Mąż nauczycielki historii partii był wojskowym, w szkole pracował jako szef kursów wojskowych. Jego żona mówiła tylko po rosyjsku, później została dyrektorką szkoły. W obydwu klasach X były zespoły muzyczne, kolegą z klasy był Jan Nikodemowicz, syn kompozytora. Na wieczorek taneczny przygotowano piosenkę z repertuaru Marleny Dietrich, ale dyrektorka nie pozwoliła jej zaśpiewać.
[00:54:04] Władysław Łokietko, nauczyciel i aktor teatru polskiego, prowadził szkolny teatr „Amator sceny” – przedstawienia dla Polaków w soboty i niedziele. Życie w ZSRR – dorastanie w środowisku polskim. Boh. chodziła także do szkoły plastycznej i tam miała kolegów Ukraińców i Rosjan. Babcia Pechaty lubiła czytać polskie książki, zajęcia babci Jakimowiczowej.
[01:01:15] W szkole nr 10 organizowano podwieczorki przy mikrofonie, czyli wieczorki kabaretowe dla dorosłych, brali w nich udział rodzice boh. Matka lubiła śpiewać, należała do chóru „Echo”, śpiewała w Teatrze Polskim.
[01:04:08] Po powrocie z nieudanego wyjazdu do Polski Jakimowicze zamieszkali w pożydowskim mieszkaniu przy ul. Szpitalnej – starania babci o parkiet. Miejsce urodzenia boh., wychowanie przez babcię. Boh. mając sześć lat poszła do polskiej szkoły nr 24 im. Wandy Wasilewskiej.
[01:14:10] Brat rozpoczął edukację w polskiej szkole nr 30, po jej zlikwidowaniu chodził do szkoły razem z boh. – odprowadzanie przez babcię. Szkoła mieściła się w budynku dawnej szkoły ewangelickiej. Dyrektorem był Ukrainiec Iwan Chomeczko, nauczyciel matematyki. Wychowawczynią w pierwszych klasach była Ukrainka, Krystyna Łukianowicz – jej wpływ na dzieci, system nagradzania uczniów.
[01:24:40] Nauczyciele w polskiej szkole, niezależnie od narodowości, mówili dobrze po polsku. Pani Hnatyszak została wraz z rodziną przesiedlona z Przemyśla – nauka języka angielskiego i dobrego zachowania. Polonista Władysław Łokietko był znajomym matki, dzięki niemu boh. poszła do szkoły w wieku sześciu lat – ratowanie polskiej szkoły.
[01:31:55] W klasie byli dwaj koledzy z rodzin wielodzietnych, Celestyn Derunow, który został księdzem i Zenek Sawczyn. Dzieci, nawet te z rodzin mieszanych, rozmawiały po polsku. W klasach wisiały portret Lenina.
[01:34:42] Sytuacja ludzi wierzących w ZSRR, ukrywanie praktyk religijnych. Ojca, dobrego pracownika, namawiano by wstąpił do partii. Wszyscy uczniowie musieli być Pionierami. Babcia pilnowała życia religijnego rodziny. W lwowskiej katedrze było dwóch księży, wspomnienie księdza Rafała Kiernickiego. Przygotowanie do pierwszej komunii odbywało się w prywatnym domu, tam też chodzono do spowiedzi. System wchodzenia do katedry – przejście przez mieszkanie kościelnego Dudaka. [+]
[01:45:04] Wyprawy na Cmentarz Orląt Lwowskich podczas dużej przerwy w szkole – stan cmentarza w latach 60. Lampki zapalane na grobach 1 listopada. [+]
[01:48:10] Boh., uczennica pierwszej klasy, występowała w teatrzyku prowadzonym przez Krystynę Łukianowicz. Kierownikiem drugiego szkolnego teatru był Władysław Łokietko. Szycie kostiumów i przygotowywanie dekoracji. Babcia znała panią Domańską, która pracowała jako farbiarka w teatrze – kostium do roli lisa. Po latach pan Łokietko zaproponował potem boh. pracę w Teatrze Polskim.
[01:52:07] Boh. grała w szkolnym teatrze „AS” – wspomnienie kolegi Krzysztofa Szymańskiego i spektaklu „Dla ciebie Warszawo”. Polonista Iwan Jacyszyn uczył także rysunku – wpływ na boh., która podjęła naukę w wieczorowej szkole plastycznej działającej przy Związku Artystów Ukrainy. Dodatkowe lekcje malarstwa.
[01:58:00] Wspomnienie nauczycielki języka rosyjskiego, Rosjanki Rozy Zapruckiej. Jej syn był organistą w kościele św. Marii Magdaleny. Wychowawczynią była matematyczka Bogumiła Kunica – ostrzeżenia przed szpiclami stojącymi koło kościoła. W 1974 r. polska szkoła obchodziła jubileusz 30-lecia. W 1976 r. szkołę przeniesiono do budynku, gdzie wcześniej mieściła się szkoła wieczorowa dla młodzieży pracującej.
[02:04:35] Boh. dostała się na studia i matka pozwoliła jej pracować w Teatrze Polskim. Egzamin zdawany przed reżyserem Zbigniewem Chrzanowskim. System szkolny w ZSRR, popularność polskiej szkoły.
[02:10:50] Matka uczyła się w szkole nr 30 i tam należała do zespołu teatralnego, którym kierował polonista Piotr Hausvater. Za namową Władysława Łokietko matka pozwoliła boh. grać w teatrze.
[02:12:30] Boh. studiowała w Instytucie Sztuki Użytkowej i Dekoracyjnej – większość studentów była Ukraińcami. Różnica między artystyczną uczelnią lwowską a kijowską. Starsi wykładowcy kończyli uczelnie w Wiedniu i Krakowie. Koleżankami z uczelni były: Krystyna Cydzik i Maryla Sołtys. Większość wykładów odbywała się w języku ukraińskim, boh. nie uczyła się go w szkole – kąciki ukraińskie na lekcjach pana Jacyszyna.
[02:19:35] Stosunki polsko-ukraińskie w ZSRR. Współczesne msze w katedrze w języku ukraińskim. Zmiany po wojnie, gdy do miasta przybyli nowi mieszkańcy. Szacunek dla ojca, dobrego robotnika. Sytuacja materialna rodziny. Wspomnienie dziadka wywiezionego na Syberię. Refleksje na temat życia boh. na Ukrainie.
more...
less
The library of the Pilecki Institute
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Monday to Friday, 9:00 - 15:00
(+48) 22 182 24 75
The library of the Berlin branch of the Pilecki Institute
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
This page uses 'cookies'. More information
Ever since it was established, the Witold Pilecki Institute of Solidarity and Valor has been collecting and sharing documents that present the multiple historical facets of the last century. Many of them were previously split up, lost, or forgotten. Some were held in archives on other continents. To facilitate research, we have created an innovative digital archive that enables easy access to the source material. We are striving to gather as many archives as possible in one place. As a result, it takes little more than a few clicks to learn about the history of Poland and its citizens in the 20th century.
The Institute’s website contains a description of the collections available in the reading room as well as the necessary information to plan a visit. The documents themselves are only available in the Institute’s reading room, a public space where material is available free of charge to researchers and anyone interested in the topics collected there. The reading room also offers a friendly environment for quiet work.
The materials are obtained from institutions, public archives, both domestic and international social organizations, as well as from private individuals. The collections are constantly being expanded. A full-text search engine that searches both the content of the documents and their metadata allows the user to reach the desired source with ease. Another way to navigate the accumulated resources is to search according to the archival institutions from which they originate and which contain hierarchically arranged fonds and files.
Most of the archival materials are in open access on computers in the reading room. Some of our collections, e.g. from the Bundesarchiv, are subject to the restrictions on availability resulting from agreements between the Institute and the institutions which transfer them. An appropriate declaration must be signed upon arrival at the reading room in order to gain immediate access to these documents.
Before your visit, we recommend familiarizing yourself with the scope and structure of our archival, library and audio-visual resources, as well as with the regulations for visiting and using the collections.
All those wishing to access our collections are invited to the Pilecki Institute at ul. Stawki 2 in Warsaw. The reading room is open from 9–15, Monday to Friday. An appointment must be made in advance by emailing czytelnia@instytutpileckiego.pl or calling (+48) 22 182 24 75.
Please read the privacy policy. Using the website is a declaration of an acceptance of its terms.