Wojtecki Krzysztof

Wojtecki Krzysztof

Świadkowie Epoki

IP/DF/SE/0473

4 marca 2019, Zakopane

1:40

Krzysztof Wojtecki (ur. 1938, Zakopane), wieloletni pedagog Zespołu Szkół Budowlanych w Zakopanem, działacz opozycji demokratycznej, drukarz i kolporter niezależnej prasy regionu małopolski, uczestnik licznych akcji plakatowania i rozrzucania ulotek. Pod koniec lat 80. uczestniczył w przerzucie literatury religijnej na Słowację, zorganizowanej przez parafię na Chramcówkach, zatrzymany w lipcu 1989 razem ze Zdzisławem Ignacokiem przez słowackich pograniczników.

[00:00:25] Ur. 14 października 1938 r. w Zakopanem, mama przyjechała z Zagłębia, a ojciec z Wileńszczyzny, poznali się w Zakopanem. Ojciec zmarł przed wybuchem wojny, mama sama wychowywała dzieci (siostra starsza o 4 lata) i prowadziła sklep. Zabranie boh. po śmierci ojca przez dziadków do Dąbrowy Górniczej, trudność z powrotem – granica między Rzeszą (Dąbrowa Górnicza) a Generalnym Gubernatorstwem (Zakopane). Babcia miała niemiecki paszport, boh. nie, przekupstwo na granicy w Suchej Beskidzkiej (zapomniany miś). Poszukiwanie boh. przez Niemców (prawdopodobnie z przeznaczeniem do adopcji w niemieckiej rodzinie). [+]
[00:03:45] Okupacja spędzona w rodzinnym domu, mama pracowała w tzw. ubezpieczalni, gdzie mieścił się szpital dla rannych Niemców z frontu wschodniego.
[00:04:58] Wyjazdy na wieś do Słomnik po żywność, koleżanka Marysia Górecka. Przewożenie materiałów do Krakowa dla AK. Wuj Stanisław Mentel ukrywał się, ścigany za ubój świni na własny użytek. Więzienie przy ul. Nowotarskiej, przekupienie wartowników, ucieczka w kalesonach i na bosaka. Czasem wuj pomieszkiwał w domu boh.
[00:07:25] Najście Niemców, ostrzeżenie przez gospodynię p. Gajową, rewizja, szukanie wśród zabawek. Ucieczka wuja na Gubałówkę. Rozmowa z Niemcem. [+]
[00:09:18] Łowienie pstrągów przez Niemców granatami. Zwiezienie z Gubałówki rannego człowieka na gałęziach. Mogiły pochowanych na cmentarzu przy ul. Nowotarskiej – grabarz [Stefan] Piotrowski grzebał ich nocą. Pomnik poległym w czasie II i I wojny światowej.
[00:12:41] Przeprowadzka mamy do Gągolina, gdzie prowadziła sklep. W domu ciotki skrytka za kilimem – wujek uniknął złapania przez Niemców. Główną zabawą dzieci było wrzucanie naboi i niewypałów do ogniska.
[00:14:20] Powrót do Zakopanego w latach 50. – drakońskie domiary, rezygnacja mamy z prowadzenia sklepu. Zachowanie władzy wobec samotnej matki. Odmowa mamy podpisania folkslisty - Niemcy zabrali jej sklep za karę. Mama Marianna Wojtecka dd. Kwieczka.
[00:16:39] Służba wojskowa w 1958 r., pobór dwóch roczników: 1938 i 1939, w sumie 22 chłopców z [ulicy] Kamieniec. Jednostka KBW w Krakowie Pychowicach, Podoficerska Szkoła Piechoty. Nauka w szkole w Wadowicach, trzecia lokata. Odmowa wstąpienia do PZPR, szykany, degradacja.
[00:21:28] Funkcja dowódcy drużyny w szkole w Wadowicach, pomocnik dowódcy plutonu. Po reorganizacji awansowanie członków PZPR. Boh. został skarbnikiem w kole młodzieży. Dowódcą plutonu był porucznik Szymański, frontowiec, który walczył w Bieszczadach z UPA. Ćwiczenia w Bieszczadach z komandosami. Korpus Bezpieczeństwa Wewnętrznego – 10 wyszkolonych psów, wybór żołnierzy do szkolenia psów [+]. Boh. służył w KBW dwa lata (od listopada 1958 do października 1960 r.). Nie chciał zostać w wojsku.
[00:31:58] Powrót do Zakopanego, praca na budowach jako hydraulik. Propozycja służby w milicji, odmowa boh. Papiery mistrzowskie, brygadzista, choroba kręgosłupa, propozycja nauczania w szkole budowlanej – nauczanie hydrauliki.
[00:37:32] Zakładanie NSZZ „Solidarność” oświaty w szkole budowlanej. W czasie stanu wojennego w podziemnym zarządzie, odpowiedzialny za plakatowanie, druk i powielanie, przeszkolony przez działaczy z Gdańska, współpraca z Elandkowskimi, Franciszkiem Gościejem. Kilkakrotne drukowanie z Jackiem Krzyściakiem („skulony”), kapusiem. [+]
[00:41:25] Wprowadzenie stanu wojennego. 16 grudnia bieg do sklepu mięsnego w nadziei kupienia czegoś na święta. Zachowanie żony milicjanta Fiuta, siostry Krzyściaka. Wiadomość od córki (instruktorki ZHP) o rewizji w domu, życzliwy milicjant.
[00:44:42] O wprowadzeniu stanu wojennego boh. dowiedział się od kuzyna żony (Andrzej Kołaczek) – zabranie wszelkich dowodów działalności drukarskiej (gazety, ulotki, odznaki, książki), wywiezienie sankami do znajomego listonosza o nazwisku Janota na parcelach urzędniczych. Listonosz zatrzymywał listy urzędowe, donosy do gestapo (m.in. na mamę boh.). Żona listonosza ze strachu spaliła całą zawartość paczki.
[00:48:50] Zatrzymanie boh. 16 grudnia –„ zmiękczanie” na komendzie, przesłuchanie. Propozycja współpracy. Dalsze działania: plakatowanie w innym miejscu niż zamieszkanie. Przebieg przesłuchania, nagabywanie przez milicjanta. [+]
[00:53:47] Przed wyborami 4 czerwca akcja plakatowa 3 czerwca 1989 r. Boh. i jego grupa oplakatowali i zasypali ulotkami całe miasto, podczas gdy wszyscy w domach oglądali mecz [Polska-Anglia na Wembley]. Najefektywniejsze akcje w blokach miały największy odzew.
[00:56:32] Plakatowanie z Jackiem Krzyściakiem [ps. „Góral”], który nigdy nie zakapował go przed milicją, sam był internowany. Zwolniony, bo podpisał [lojalkę]. Donosił na taksówkarzy.
[00:58:00] Akcja na Grzesiu [przerzut bibuły na słowacką stronę], główny organizator Zdzisław Ignacok. Pakowanie na plebanii na Chramcówkach w kościele Miłosierdzia Bożego, duży ruch ludzi, potem w Jurgowie. Książki zawijane w folię po 6-8 sztuk zostawiali w plecakach w garażu Ignacoka. Pomoc niepełnosprawnej żony. Grupa podstawowa liczyła 4 osoby [Andrzej Hoły, Jan Strama, Zdzisław Ignacok i boh.], resztę dobierano w razie potrzeb (m.in. Krzysztof Owczarek, Michał Goścień).
[01:03:13] Wyruszali z Polany Huciskiej w soboty, kiedy tylko topniał śnieg. Spotkania na szczycie Grzesia, wymiana na plecaki z jedzeniem. Książki religijne po słowacku.
[01:05:42] W okresie wyborów [1989] przerwa w kolportażu. Spotkanie funkcjonariusza czechosłowackiej milicji granicznej z grupą słuchaczy szkoły policyjnej, któremu odśpiewali „Nie chcemy komuny”. Wpadka, śledzenie na następnych akcjach, wymianę plecaków obserwowali milicjanci ze szczytu Rakonia. Było sześciu kurierów, zatrzymanie boh. przez polskiego pogranicznika. Dwaj kurierzy zawiadomili o zatrzymaniu Zakopane. Spotkanie słowackiego milicjanta, ustalenie zeznań w schronisku. Krupica (kasza) dla córki. [+]
[01:12:22] Zabranie przez WOP [Wojsko Ochrony Pogranicza] do Witowa. Zepsuty samochód, życzliwi wopiści. [+] Wejście na Grzesia, poczęstowanie herbatą, znalezienie literatury religijnej w plecakach po stronie słowackiej – zmiana postawy wopistów.
[01:16:26] Płk Korzeniowski. W pierwszą sobotę lipca 1989 przewiezienie do Nowego Targu do jednostki WOP, konfiskata plecaków, zamknięcie w celi, słowacki prowiant. Krupica [„mlecna krupice”] – kaszka mleczna.
[01:19:12] Symulacja bólu kręgosłupa. Pogotowie alarmowe w Zakopanem, czekali na sygnał od zatrzymanych. Tel. do żony, przywiezienie lekarstw, kierował Jerzy Górecki.
[01:23:14] Odmowa wopisty udziału w niedzielnej mszy. [+] Następnego dnia prośba o przyjście księdza z komunią. Odmowa podania odcisków palców, prośba o adwokata przywiezionego z posiedzenia Komitetu Obywatelskiego w Zakopanem z udziałem mec. [Mirka] i mec. Deskura.
[01:28:10] Decyzja o wypuszczeniu, przywiezienie przez żonę. Plecaki zatrzymano. Rozprawa o przekroczenie nielegalne granicy, o przenoszenie pieniędzy i dowodu osobistego za granicę, o przenoszenie książek. Mec. Mirek.
[01:31:33] Wezwanie do Hyżnego – na okazanie. Rozpoznanie przez dwóch słowackich pograniczników. Pobranie przez Słowaków odcisków palców, umorzenie sprawy, zwrot plecaków. [+]
[01:34:00] Sprawa na kolegium o udział w manifestacji pierwszomajowej w czasie stanu wojennego. W innym roku odmowa udziału w manifestacji pierwszomajowej, zatrzymano ok. 20 osób, w tym boh. i jego żonę. Dyrektor szkoły budowlanej za karę obciął im pensje, wygrana przed sądem (sędzia Gąska), podobnie w sądzie drugiej instancji w Krakowie, a w końcu podczas kasacji wyroku – też wygrali.
[01:41:17] Zabranie tym samym nauczycielom „trzynastki”, zaskarżenie dyrektora, wygrana nauczycieli. Wiadomość o przygotowywaniu przez kuratorium oświaty w Nowym Sączu zwolnienia dyscyplinarnego. Odejście w lipcu na rentę. Prośba dyrektora o powrót do pracy, organizowanie praktyk zawodowych. Powrót do pracy na część etatu do emerytury w 2004.
more...
less

Zbroziński Piotr

Radio Arts

Instytut Pileckiego

Film