Józef Jaśkiewicz (ur. 1935, Ostrów Lubelski) – jego matka Czesława pochodziła z rodziny rolniczej, ojciec Antoni był policjantem. Rodzice po ślubie przeprowadzili się do Lublina, a następnie do Ostrowa Lubelskiego. Po wybuchu II wojny światowej ojciec został uwięziony przez Sowietów
udało mu się zbiec z transportu do ZSRR i po długiej wędrówce powrócić do Lublina. Rodzina powróciła do Annopola, gdzie Antoni Jaśkiewicz założył restaurację, w której stołowali się również stacjonujący w miasteczku Niemcy. Ojciec zmarł w czasie okupacji, w 1943 roku. Kiedy do Annopola zbliżał się front w 1944 roku, rodzina została wysiedlona, przebywała na wygnaniu w Opoce Dużej, Księżomierzy oraz Ostrowie Lubelskim. Powróciła do rodzinnego domu w lutym 1945 roku. Po zakończeniu działań wojennych Józef rozpoczął naukę w szkole podstawowej w Annopolu, w domu Jaśkiewiczów ulokowano przedszkole. Po ukończeniu szkoły podstawowej, z powodu braku środków finansowych nie mógł kontynuować nauki i rozpoczął pracę na roli. Po uruchomieniu w 1952 roku Kopalni Fosforytów Annopol znalazł w niej zatrudnienie. Po odbyciu zasadniczej służby wojskowej powrócił do pracy w kopalni jako kierowca karetki pogotowia, następnie pracował w biurze kopalni. W 1966 roku zmarł brat Józefa, Marian. W 1973 roku urodziła się córka Józefa i jego przyszłej żony – Maria. W 1975 roku urodził im się syn Piotr. W roku 1976 Józef Jaśkiewicz ożenił się z Ireną Rytwińską. W roku 1978 przyszła na świat córka Teresa. W latach 80. Józef przeszedł na emeryturę. Od śmierci żony w 2008 roku mieszka samotnie w rodzinnym domu w Annopolu. Odwiedzają go mieszkające w mieście wnuki, dzieci syna Piotra.
more...
less
[00:00:07] Autoprezentacja boh. urodzonego w 1935 r. w Ostrowie Lubelskim.
[00:00:30] Matka pochodziła z Annopola, ojciec, policjant, z Kosina, rodzice poznali się w Annopolu – interwencja wuja Targosińskiego, po ślubie wyjechali do Lublina, potem do Ostrowa Lubelskiego.
[00:02:25] Podczas wojny ojciec uciekł z transportu na wschód – jego wygląd po powrocie do domu w Lublinie. Przeprowadzka do Annopola, gdzie ojciec otworzył knajpę. Podczas budowy mostu na Wiśle w lokalu stołowali się Niemcy – obawy przed otruciem. Boh. hodował gołębie – zastrzelenie ptaka przez Niemca.
[00:06:12] Tułaczka rodziny po śmierci ojca – pobyt w Kosinie i Opoczce. Propozycja Stefana Dula i Józefa Przybylskiego – wyjazd do Księżomierzy i dalej do Dzierzkowic, gdzie zamieszkano w domu stryja. Rodzina mieszkała jakiś czas w Lublinie, potem w Ostrowie Lubelskim. Stan domu w Annopolu po powrocie – sprzątanie odchodów czerwonoarmistów.
[00:11:48] Śmierć członków rodziny: brata Mariana w 1966 r., babci w 1969, matki w 1971.
[00:13:12] Po wojnie brat poszedł do szkoły w Lublinie, matka nie miała pieniędzy na kształcenie boh., który zajmował się gospodarstwem.
[00:14:28] [Podczas wojny] Niemcy kazali Żydom wyrywać trawę rosnącą między kamieniami bruku na annopolskim rynku. Wspomnienie żydowskiej modlitwy w szabas, handel przed wojną. Niedaleko mieszkał szewc, który za naprawy nie chciał pieniędzy, tylko jajka.
[00:18:18] Budowa drewnianego mostu przez Niemców. Po wojnie kra go zniszczyła i zbudowano most żelazny, obecny jest betonowy.
[00:20:20] Boh. poszedł do szkoły po wyzwoleniu, szkoła mieściła się w domu Dulów. Koledzy ze szkoły, niektórzy wyjechali na studia. Wspomnienie nauczycieli, kierownikiem szkoły był Rajcar, pani Ruzikowska uczyła rosyjskiego. Boh. nie miał tornistra, książki pożyczano. W szkole stosowano kary cielesne.
[00:27:15] W domu boh. mieściło się przedszkole, które później przeniesiono. W domu Jacka Dula była biblioteka. Ojciec zebrał budulec kamienny na dom, po wojnie matka dała kamień na budowę kościoła. Po wojnie proboszczem był ksiądz Kossarzecki, boh. był ministrantem. Ksiądz proponował matce wysłanie boh. do szkoły dla organistów.
[00:31:16] Po ukończeniu szkoły boh. pracował na roli, potem zatrudnił się w kopalni fosforytów. Służba wojskowa w Warszawie – zrobienie prawa jazdy. Po powrocie do domu boh. wrócił do pracy w kopalni, potem pracował jako kierowca karetki i woził doktora Byszuka. Awaria karetki w trasie.
[00:36:18] Boh. nie pracował pod ziemią, ale bywał tam – wejścia do kopalni. Położenie złóż fosforytu.
[00:38:40] Okoliczności śmiertelnego wypadku sztygara w kopalni fosforytów. [+]
[00:42:33] Boh. nie był świadkiem rozstrzeliwania Żydów w żwirowni. Wiele osób z okolicy, w tym sąsiad Mietek Kozłowski, należało do partyzantki. Kozłowski brał udział w rozbrojeniu niemieckiego wartownika, który pilnował kobiet pracujących przy przesiewaniu fosforytu. Okoliczności zastrzelenia Kozłowskiego i jego ojca. Do partyzantki należała Piecowa, która po wojnie wyjechała do Warszawy. [+]
[00:48:00] Akcja partyzancka w mieście – kradzież świń. Oddawanie kontyngentów władzom okupacyjnym. Lokalizacja niemieckiego posterunku, zabudowa Annopola.
[00:52:25] Żydowskie domy w Annopolu i podejście do higieny. Lokalizacja zbudowanej z kamienia bożnicy. Boh. bywał na kirkucie – obrządek pogrzebowy.
[00:57:05] Boh. chodził ze zbożem do młyna Siewielca – wyrób mąki, później młyn przejęła Gminna Spółdzielnia. Mieszkanie młynarza.
[01:01:15] Gospodarz z Opoczki ukrywał Żydów i Niemcy go za to zabili. Koło szewca-Żyda mieszkała handlarka wapnem.
[01:03:32] Handel w Annopolu, Danka Dul musiała dzieciakom ze szkoły przynosić cukierki ze sklepu rodziców. Budowa bloków w mieście.
[01:06:13] Wspomnienie księdza Kossarzeckiego, budowa kościoła. Później parafię objął ksiądz Kieszek, wikarym był ksiądz Bezpalko.
[01:08:20] Knajpy w Annopolu – lokal Szota „Czyściec” i knajpa GS-u. Miejscowe powiedzonka o zapałkach ze Świeciechowa i nożach z Opoki. W Annopolu nie było zabaw, chodzono na nie do okolicznych wiosek.
[01:13:46] Okoliczności poznania przyszłej żony. Ojciec przed wojną był policjantem, po wybuchu wojny udało mu się uciec z transportu na wschód. Rodzice prowadzili jadłodajnię „Pod strzechą”, matka gotowała obiady dla Niemców, którzy obawiali się otrucia. Jedzenie w knajpie. Kontrola nasłana przez właścicielkę konkurencyjnego lokalu.
[01:21:45] Komendant Lazarczyk mieszkał w dworze. Ludzie z okolicy budowali magazyny, do których zwożono kontyngenty. Powód powieszenia murarza z Dąbrowy. Mieszkańcy nie mogli wchodzić na teren dworu, wpuszczano tylko robotników. Podczas wojny dwór został zniszczony, po wyzwoleniu plac przejęła Gminna Spółdzielnia.
[01:27:00] Boh. przez jakiś czas pracował w masarni – tygodniowy rytm pracy, koledzy i kierownicy zakładu. Powód zwolnienia boh., który specjalizował się w czyszczeniu jelit.
[01:31:05] Ucieczka mieszkańców przed frontem w 1944 r. – stan domu po powrocie. Rodzina: matka, babcia, brat i boh., wyjechała w lipcu a wróciła w lutym 1945 r. Wygląd domu rodziny ojca w Kosinie.
[01:35:00] Boh. znał Beńka Zgardzińskiego, dziadka Dariusza, prowadzącego nagranie - pracował w GS, zajmował się też handlem krowami. Miejsce zamieszkania Zgardzińskich przed wojną.
[01:39:00] Życie po wojnie – obowiązkowe defilady pierwszomajowe, przemarsz orkiestry z kopalni. Przedstawiciele władzy ludowej w Annopolu, nazwiska milicjantów – wspomnienie kradzieży dokonanej przez mieszkańca Jakubowic i wymierzonej kary.
[01:44:00] Okoliczności wypadku mężczyzny, który kupił trotyl od saperów wysadzających most i zginął podczas wybuchu, do którego doszło przed blokiem mieszkalnym. Syn Edka Mirowskiego zginął podczas rozbrajania pocisku.
[01:47:12] W Annopolu nie było rozrywek dla młodzieży, ale chodzono na wiejskie zabawy. Kąpiele w Wiśle i wypadki utonięcia w rzece.
[01:49:40] Wspomnienie piekarni Adama Zgardzińskiego – praca piekarza, wyrób chleba i bułek. Boh. chodził do piekarni z blachami ciasta przygotowanego przez matkę. Pozwolenie kierownika Jana Pawłowskiego na samodzielne wkładanie blach do pieca.
[01:54:55] Wspomnienie rodziny Szotów, właścicieli restauracji „U Zosi”. Szot był partyzantem komunistą. Jeden z miejscowych komunistów spał pijany w rowie, po przebudzeniu straszył ludzi pistoletem. Podczas pobytu w wojsku boh. wyszedł z kolegą Olkiem Mazurkiem na przepustkę i spotkał Szczepana Szota, który też by w wojsku.
[02:00:15] Boh. nie zapisał się do partii, ale niektórzy koledzy byli partyjni, by dostać lepsze posady. Wspomnienie przewodniczących gminy. Przed wojną przed kościołem stał pomnik Piłsudskiego. Boh. pamięta tułów bez głowy.
[02:03:25] Podobno w mieście były dwie bożnice, ale boh. pamięta jedną. Podczas wojny została uszkodzona i potem rozebrana. Boh. słyszał, że Niemcy zabrali ludzi na roboty w okolice Kosina.
[02:06:50] Zajmowanie pożydowskich domów, do niektórych wprowadzili się ludzie z okolicznych wsi.
[02:09:25] Położenie domu wójta Szczepańskiego, podzielenie dworskich pól. Boh. nie wie, co się stało z przedwojennym dziedzicem. Pochodzenie nazwy Annopol.
[02:12:25] Wspomnienie Flisińskich z ul. Kościuszki, Jan Flisiński pracował jako księgowy w Gminnej Spółdzielni, przygoda Polka Flisińskiego w sanatorium. Dom z „żydowskim” balkonikiem.
[02:16:05] Uroczystości Bożego Ciała – ołtarz koło domu boh. Przejście pielgrzymek do Częstochowy przez Annopol – noclegi dla pielgrzymów.
[02:18:18] Zabawy dzieciaków zimą – ojciec kolegi Bolka Szymańskiego miał sanie, którymi przywieziono wiadra z wodą wylaną potem na górce. Po wojnie lekarzem w mieście był doktor Byszuk.
[02:21:50] Trumny robiono w zakładzie Dęgi, który miał duże powodzenie u kobiet.
[02:26:30] Boh. nie pamięta śmierci Stalina, w gminie wisiały portrety rządzących. Partyjni nie chodzili do kościoła, boh. nigdy nie widział tam Łukasiewicza.
[02:28:18] Podczas stanu wojennego boh. pracował w kotłowni, dostał wezwanie do wojska do Sandomierza, ale dzięki interwencji prezesa spółdzielni nie pojechał.
[02:31:00] Nikt ze znajomych boh. nie zginął podczas wojny. W okolicznych wioskach są cmentarze żołnierzy.
[02:32:40] Refleksja na temat pracowitego życia i niezrealizowanych marzeń. Wspomnienia dziecięcych zabaw, gry w palanta na szkolnym placu. Śmierć członków rodziny, rozważania na temat zdrowia.
more...
less
The library of the Pilecki Institute
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Monday to Friday, 9:00 - 15:00
(+48) 22 182 24 75
The library of the Berlin branch of the Pilecki Institute
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
This page uses 'cookies'. More information
Ever since it was established, the Witold Pilecki Institute of Solidarity and Valor has been collecting and sharing documents that present the multiple historical facets of the last century. Many of them were previously split up, lost, or forgotten. Some were held in archives on other continents. To facilitate research, we have created an innovative digital archive that enables easy access to the source material. We are striving to gather as many archives as possible in one place. As a result, it takes little more than a few clicks to learn about the history of Poland and its citizens in the 20th century.
The Institute’s website contains a description of the collections available in the reading room as well as the necessary information to plan a visit. The documents themselves are only available in the Institute’s reading room, a public space where material is available free of charge to researchers and anyone interested in the topics collected there. The reading room also offers a friendly environment for quiet work.
The materials are obtained from institutions, public archives, both domestic and international social organizations, as well as from private individuals. The collections are constantly being expanded. A full-text search engine that searches both the content of the documents and their metadata allows the user to reach the desired source with ease. Another way to navigate the accumulated resources is to search according to the archival institutions from which they originate and which contain hierarchically arranged fonds and files.
Most of the archival materials are in open access on computers in the reading room. Some of our collections, e.g. from the Bundesarchiv, are subject to the restrictions on availability resulting from agreements between the Institute and the institutions which transfer them. An appropriate declaration must be signed upon arrival at the reading room in order to gain immediate access to these documents.
Before your visit, we recommend familiarizing yourself with the scope and structure of our archival, library and audio-visual resources, as well as with the regulations for visiting and using the collections.
All those wishing to access our collections are invited to the Pilecki Institute at ul. Stawki 2 in Warsaw. The reading room is open from 9–15, Monday to Friday. An appointment must be made in advance by emailing czytelnia@instytutpileckiego.pl or calling (+48) 22 182 24 75.
Please read the privacy policy. Using the website is a declaration of an acceptance of its terms.