Andrzejewski Mirosław
Mirosław Andrzejewski (ur. 1962, Mrągowo) – 1981-2001 (z przerwami) student Wyższej Szkoły Rolniczo-Pedagogicznej (od 1999 Akademia Podlaska) w Siedlcach, kierunek matematyka. W latach 1975-1980 w ZHP, od 1978 drużynowy. 1979-1980 współpracownik ROPCiO. 1979-1989 kolporter wydawnictw niezależnych, przeprowadzał akcje ulotkowe i malowania na murach. 1980-1981 rzecznik RMP. 30 sierpnia 1980 zawiózł (ze Stanisławem Karpikiem) do Stoczni Gdańskiej im. Lenina żywność ufundowaną przez Siedlecko-Podlaską Grupę Ludowo-Narodową. W latach 1980-1981 autor, redaktor, grafik i drukarz niezależnych pism „Młoda Myśl” i „ABC”, od października 1981 członek NZS, uczestniczył w strajku solidarnościowym ze studentami radomskiej WSI. W 1981 tokarz w Fabryce Narzędzi Skrawających Vis w Siedlcach. 13 grudnia 1981 internowany w Ośrodku Odosobnienia w Białej Podlaskiej, Włodawie i Kwidzynie. 7 sierpnia 1982 uciekł z ośrodka internowania w Kwidzyniu, do 6 stycznia 1983 ukrywał się. W 1983 robotnik niewykwalifikowany w Budopolu Siedlce, robotnik budowlany w PGR Pisz. 14 lutego 1985 aresztowany, przetrzymywany w Areszcie Śledczym w Siedlcach i Łukowie. 1 kwietnia 1985 skazany przez Sąd Rejonowy w Siedlcach na 11 mies. więzienia, osadzony w Zakładzie Karnym w Siedlcach, następnie w Braniewie i Łęczycy, 8 listopada 1985 zwolniony. W latach 1985-1987 ilustrator i grafik w podziemnym piśmie „Metrum” i wydawnictwie Metrum, także składacz książek, 1986-1989 współpracownik podziemnego wydawnictwa Przedświt, pism „KOS”, „Solidarność Radia i Telewizji”, publikował rysunki pod ps. Zbirek w „PWA”, „A Cappella”, „Grizzly”, „Nurcie”, „Poglądzie” i wydawnictwie WiP. W latach 1988-1991 założyciel, redaktor, grafik pisma „Siedlecki Szept Ludu. Informator lekko-satyryczny”, w 1989 pisma satyrycznego „Gazeta Wyborowa”. Od 1988 w Polskiej Organizacji Harcerskiej, 1992-1994 członek Komisji Rewizyjnej POH. 1989-1991 animator w Hanna Barbera Poland, 1989-1993 grafik w piśmie „Nos”. 1990-1992 współpracownik miesięcznika „Orientacja na Prawo” i wydawnictwa Delikon. W 1991 akwizytor reklam i rysownik w „Nowym Echu Podlasia”. 1992-1993 robotnik budowlany w Zakładzie Remontowo-Budowlanym. 1993-1996 prezes siedleckiego koła UPR. Od 1994 członek Stowarzyszenia Polskich Artystów Karykatury. 2001-2005 nauczyciel matematyki w II LO im. Królowej Jadwigi w Siedlcach. Autor pocztówek, rysunków satyrycznych w prasie, m.in. „Newsweeku”, „Katolickim Echu Podlasia”, „Gazecie Polskiej”, „Info&
Tips”, „Życiu Siedleckim”, „Strażaku”, „Tygodniku Siedleckim” oraz zbiorów rysunków satyrycznych ''Zbiorek'' (Metrum, 1986), ''Głowa do góry'' (Przedświt, 1990), ''Postkomunizm'' (Delikon, 1991). Wyróżniony odznaką Zasłużony Działacz Kultury (1999), odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski (2009). [Za: Encyklopedia „Solidarności”, dostęp 8.03.2022]
more...
less
[00:00:10] Autoprezentacja boh. urodzonego w 1962 r. w Mrągowie.
[00:00:20] Matka pochodziła z Teodorowa koło Siedlec, ojciec z osady Szacilicha na Wileńszczyźnie. W osadzie mieszkały tylko dwie rodziny: pradziadek i jego brat. Powody spalenia przez Niemców wsi Azarce i osady. Po wkroczeniu Armii Czerwonej w 1944 r. dziadek został wywieziony w głąb ZSRR, skąd wrócił po dwóch latach, siostra ojca trafiła do Jekaterynburga, gdzie pracowała w fabryce. Dzięki pomocy Związku Patriotów Polskich wyjechała do Polski w 1946 r. Po powrocie z zesłania dziadek osiedlił się na Mazurach. Rodzice poznali się w Rybnie koło Mrągowa, ślub wzięli w 1956 r. – narodziny dzieci. W 1962 r. rodzina przeprowadziła się do Siedlec, warunki mieszkaniowe.
[00:05:35] Boh. lubił rysować, w liceum im. Bolesława Prusa miał swoją gablotkę z rysunkami, którą opiekował się nauczyciel Kołodziej. Po jego odejściu nikt z nauczycieli nie sprawował nadzoru nad zamieszczanym materiałem. We wrześniu 1979 r. boh. umieścił w gablotce komiks pt. „Dożynki”, w którym były postacie Edwarda Gierka i Piotra Jaroszewicza. Boh. podjął w komiksie temat rozpijania narodu przez państwo. Poniesione konsekwencje – pytania o KOR. [+]
[00:08:55] Dzięki koledze boh. miał dostęp do bibuły. Nawiązanie kontaktu ze Stanisławem Karpikiem – pierwsze polityczne graffiti na siedleckich murach. Zadania boh. podczas organizowania zjazdu Ruchu Młodej Polski – wyjazd do Starego Opola i obserwacje poczynione na stacji kolejowej. Rozpoznanie terenu przeprowadzone przez boh., ucieczka przed funkcjonariuszami MO. [+]
[00:16:24] Podczas festiwalu piosenki harcerskiej boh., kolega Robert Wujek i Stanisław Karpik zostali zauważeni przez patrol milicji podczas akcji w mieście – okoliczności, w jakich ojciec dowiedział się o pobycie syna w areszcie. Sytuacja w domu.
[00:19:00] Po wybuchu strajków w sierpniu 1980 r. Stanisław Karpik i mecenas Mizikowski współorganizował zbiórkę żywności dla strajkujących i zaproponował boh. wyjazd do Stoczni – list do rodziców. Wejście na teren Stoczni 30 sierpnia – wyjazd do Podkowy Leśnej na uroczystości organizowane przez księdza Kantorskiego. Boh. wrócił do domu 1 września przywożąc materiały dotyczące strajku – ojciec zaniósł do pracy biuletyn Solidarności. [+]
[00:22:40] Boh. dostał od Aleksandra Halla zgodę na organizację Ruchu Młodej Polski w Siedlcach – niezależna manifestacja w Iganiach. Współpraca z Andrzejem Czumą i Marianem Piłką, pomoc proboszcza siedleckiej katedry. Kolega Piotr Czapski zorganizował grupę, która robiła napisy w mieście. Boh. nie dostał się na studia i pracował w warsztacie samochodowym w Iganiach. Powody aresztowania przez SB – wsparcie ze strony rodziny.
[00:27:05] W grudniu 1980 boh. był na odsłonięciu pomnika Stoczniowców w Gdańsku. Brał też udział z zjeździe Ruchu Młodej Polski, gdzie został jednym z rzeczników organizacji. Usunięcie z harcerstwa. Boh. zaczął studiować matematykę w Wyższej Szkole Rolniczo-Pedagogicznej w Siedlcach, na roku byli koledzy z liceum: Czapski i Skarus. Działalność w NZS, gdzie przewodniczącym był Piotr Czapski. Strajk na uczelni na przełomie listopada i grudnia 1981 – wydawanie biuletynu strajkowego „Nierzeczywistość”. Pisma Ruchu Młodej Polski „Młoda myśl” i „ABC” – pierwsze publikowane rysunki.
[00:32:32] Strajk na uczelni zakończył się 11 grudnia 1981 i boh. wrócił do domu, gdzie był brat Zbyszek, który wrócił z wojska i brat Leszek, który dostał przepustkę. Okoliczności aresztowania nocą 12 grudnia – wyjazd do zakładu karnego w Białej Podlaskiej, gdzie boh. dowiedział się, że wprowadzono stan wojenny. Kolegą z celi był Piotr Czapski – rysowanie komiksu „Pamiętnik internowanego” – cenzura listu do rodziny. Brat Leszek po powrocie do jednostki trafił do aresztu, potem odebrano mu broń. [+]
[00:39:50] Na początku stycznia 1982 boh. trafił do Ośrodka Odosobnienia we Włodawie, kontakty z więźniami kryminalnymi. We Włodawie przebywali m.in.: Stanisław Karpik, mecenas Mizikowski, Marian Piłka. Ucieczka Stanisława Karpika. Plan zamiany miejscami z bratem Zbyszkiem podczas widzenia. Podczas rewizji część rysunków została znaleziona przez służbę więzienną – spotkanie z grafologiem.
[00:44:22] W kwietniu ośrodek włodawski został zlikwidowany i boh. trafił do Kwidzyna – przejazd konwoju przez Siedlce. Więzienie kwidzyńskie było przy Zakładach Celulozowo-Papierniczych i więźniowie tam pracowali. Warunki w ośrodkach internowania, możliwość spacerów.
[00:47:46] 22 lipca [1982] większość internowanych zwolniono, a na ich miejsce przywieziono ludzi z likwidowanych ośrodków. Naczelnik zgodził się, by część widzeń odbywała się poza budynkiem więzienia. 7 sierpnia przyjechał brat Leszek i rodzice – okoliczności ucieczki boh. z ośrodka. Dygresja na temat córki, która wstąpiła do zakonu założonego przez Edmunda Bojanowskiego.
[00:52:22] Na dworcu kolejowym boh. rozpoznał funkcjonariusz idący do pracy i to on zgłosił ucieczkę, ale nikt mu nie uwierzył. Boh. i brat poszli do kościoła św. Brygidy – pomoc księdza Jankowskiego. Nocleg u znajomego z internowania Arnolda Kalinowskiego. Okoliczności, w jakich rodzice dowiedzieli się o ucieczce syna – zatrzymanie ojca. Akcja w więzieniu zorganizowana przez kolegów. Spotkanie braci w Siedlcach – wyjazd boh. do Warszawy. Kontakt ze Stanisławem Czopowiczem, szefem Kręgu Instruktorów Harcerskich. [+]
[01:06:50] Wyjazd do Pisza, pomoc Kazimierza Grusznisa i Witolda Szczecha. Wyjazd do wsi Bialiki koło Kolna, potem w okolice Wałcza, gdzie boh. mieszkał w hotelu robotniczym – pomoc obcych osób. Boh. pojechał do ciotki mieszkającej we wsi Głogno koło Mrągowa. Poszukiwania przez milicję. [+]
[01:13:00] W październiku boh. wrócił do Siedlec i zamieszkał u koleżanki Agnieszki, z którą potem się ożenił. Ukrywał się przez jakiś czas w Łukowie u księdza Łubika. Wyjazd do Świeciechowa, gdzie prze miesiąc mieszkał na plebanii – informacje o buncie i pobiciu internowanych w Kwidzynie. Odwiedzanie kolegów z internowania. Po powrocie do Siedlec boh. trafił do mieszkania Jadwigi Karczewskiej – incydent z „Mikołajem”.
[01:20:05] W Wigilię boh. wrócił do domu i czekał na zatrzymanie – ukrywanie się w tapczanie przed esbekiem. Boh. dowiedział się, że mecenas Siła-Nowicki pertraktował z SB warunki jego ujawnienia, propozycja sprawy z wolnej stopy za ucieczkę z więzienia. 6 stycznia boh. poszedł na mszę, a potem na milicję – wyjazd do Kwidzyna po rzeczy. Sąd umorzył postępowanie wobec niego.
[01:24:30] Boh. nie mógł od razu wrócić na studia – praca przy budowie siedleckiego szpitala. W czerwcu boh. chciał pojechać na pielgrzymkę papieską, ale nie dostał przepustki, więc zwolnił się z pracy. Powrót do harcerstwa – prowadzenie zastępu żeglarskiego w liceum. Kazimierz Grusznic był kierownikiem PGR w Borkach koło Pisza i boh. zatrudnił się w brygadzie remontowo-budowlanej.
[01:27:40] Powrót na pierwszy rok studiów w 1983 r. Działalność konspiracyjna członków rodziny i znajomych. Boh. przygotowując się do ślubu odmówił wyjazdu do Warszawy po garnitur, ale poszedł z kolegą rozrzucać ulotki – zatrzymanie przez milicję, postawione zarzuty. Pobyt w areszcie w Łukowie. Siostra, która również studiowała matematykę, przyniosła podręczniki – znalezienie pilnika do paznokci. W celi był konfident – skutki gry w okręty. [+]
[01:36:13] Po zakończeniu śledztwa boh. trafił do zakładu karnego w Siedlcach – pobyt w towarzystwie grypsujących. Przydomek nadany przez kolegów z celi – komiks „Przygody Leszka W.” Starania o możliwość wyjścia z aresztu na ślub. Rozprawa w sądzie, podczas której świadkami byli milicjanci. Jednym z obrońców był mecenas Wiesław Johann – zasądzony wyrok. Udzielenie przepustki na ślub – powrót do więzienia po uroczystości.
[01:43:00] Z siedleckiego więzienia przewieziono boh. do Braniewa, kolegami z celi byli Józef Śreniowski i Jacek Pałubiński, wszyscy siedzieli za wydawnictwa niezależne, największy wyrok miał Pałubiński. W Braniewie siedział ksiądz Sylwester Zych, oskarżony w sprawie śmierci sierżanta Karosa. Głodówka podjęta przez Józefa Śreniowskiego i boh. – przeniesienie księdza Zycha. Przewiezienie boh. i Śreniowskiego do więzienia w Łęczycy.
[01:47:00] Jednym z towarzyszy w celi dla więźniów politycznych w Łęczycy był Władysław Frasyniuk. Boh. zrobił w celi wystawę swoich rysunków – propozycja naczelnika więzienia. Incydent na spacerniaku, bierny opór. Więźniowie mieli przez okno kontakt z ludźmi na ulicy – wyrzucanie grypsów, zachowanie Marka Łucarza – interwencja strażników, zmiana celi, głodówka osadzonych.
[01:55:40] Siłowe rozwiązania podczas akcji golenia zarostu – skutki zawiadomienia prokuratury, z powodu zeznań boh. śledztwo umorzono. Zwolnienie boh. w początkach listopada. Brat Leszek także został aresztowany za kolportaż ulotek i trafił do tej samej celi w siedleckim więzieniu.
[02:00:32] Boh. został usunięty z uczelni, a rektor nie zgodził się, by był wolnym słuchaczem – decyzja dziekana, przywrócenie na studia. Warunki mieszkaniowe rodziny, narodziny dzieci. Boh. poszedł na kurs animacji filmowej zorganizowany przez Rafała Sikorę, twórcę „Pomysłowego Dobromira”, kurs animatorów prowadzony przez Witolda Giersza i Leszka Gałysza. Praca w studio filmów Hanna-Barbera, powody wycofania się z firmy Polski. Rysunki dla pism.
[02:06:08] W 1985 r. boh. pojął współpracę jako rysownik z pismami podziemnymi – współpraca z Kartą. Niektóre z pism kontynuowały działalność w Polsce po 1989 r. – serie z pocztówkami satyrycznymi.
[02:08:54] W 1991 r. boh. skończył studia, ale nie napisał pracy magisterskiej. Wznowienie się na studiach i obrona pracy o perspektywie. Podjęcie pracy w szkole jako nauczyciel matematyki i współpraca z „Newsweekiem”. Praca w szkole w Niwiskach i w Technikum Kolejowym w Siedlcach.
[02:17:32] Najstarsza córka jest prawniczką, najmłodsza siostrą zakonną. Zainteresowania syna, który wyemigrował do Wielkiej Brytanii.
[koniec samodzielnej relacji – świadek odpowiada na pytania]
[02:21:35] Przedstawienie rodziców: Krystyny i Władysława. Ojciec jako dziesięciolatek wyjechał z Wileńszczyzny na Mazury, należał do Służby Polsce, pracował jako mechanik maszyn produkcyjnych. Matka pracowała w zakładzie dziewiarskim w Mrągowie, po przeprowadzce do Siedlec zajmowała się chałupniczo dziewiarstwem.
[02:25:05] Początkowo rodzina mieszkała w baraku przy rampie kolejowej – transporty radzieckich czołgów. Boh. nie był typem sportowca, ale zainteresował się żeglarstwem.
[02:27:44] Rola rodziców i kościoła w kształtowaniu postaw boh. Opowieści dziadka i ciotki o pobycie na zesłaniu. Powód usunięcia z ZHP. Konsekwencje występowania przeciwko władzy – przesłuchania przez SB. Boh. działał w opozycji, ale nie wierzył w zmianę ustroju.
[02:34:20] Boh. wiedział, że jako karany nie będzie mógł pracować jako nauczyciel. Pierwszy wyjazd do pracy za granicę.
[02:36:34] Boh. dostał bibułę od Jarosława Korwina, dalsze kontakty z kolegą. Wspomnienie wyboru papieża Jana Pawła II – spotkanie papieża z młodzieżą w Warszawie. Rozmowy o religii z synem, postawa życiowa boh.
[02:41:05] Wspomnienie pobytu w Stoczni Gdańskiej w sierpniu 1980 r., boh. wyjechał na dzień przed podpisaniem porozumienia.
[02:43:40] Postać opozycjonisty Stanisława Karpika – represje władzy. W Starym Opolu nie było kościoła i Karpik dobudował do domu kaplicę – konflikt z proboszczem. Współpraca z Zygmuntem Goławskim oraz z ROPCiO. Ucieczka Karpika z internowania. Boh. był na spotkaniu w Starym Opolu z Janem Józefem Lipskim – aresztowania na skutki donosu.
[02:49:30] Rysowanie podczas internowania. Wspomnienie pobytu w więzieniu przed ślubem – organizacja uroczystości przez rodzinę. Kolega żony był w ZOMO, potem w SB, zapraszano po na wesele, ale odmówił. Boh. poznał przyszłą żonę w harcerstwie, jej zaangażowanie w działalność opozycyjną.
[02:54:58] Są zdjęcia z ośrodka internowania w Kwidzynie, ale boh. na nich nie ma. Zbiór rysunków i grypsów.
[02:56:52] Powody ucieczki z więzienia. Nielegalne wejście przyszłej żony na widzenie. Kolega z Zamościa Radek Sarnicki, licealista, próbował przecisnąć się przez kratę. Wspomnienie ucieczki Bogusława Szybalskiego z ośrodka w Łupkowie. Ucieczki podczas pobytów w szpitalu. Spontaniczna ucieczka boh., wyrzuty sumienia z powodu pobicia kolegów. Postawa rodziny, kary grożące za pomoc w ukrywaniu się. Boh. nie chciał emigrować z kraju.
[03:04:50] Droga więźniarką na wschód. Po otrzymaniu decyzji o internowaniu boh. był pewien, że na święta wróci do domu. Wiadomości z rządowego radia i prasy – informacja o pacyfikacji kopalni „Wujek” i strajku w kopalni „Piast”. Odczucia po wyjściu z więzienia.
[03:08:20] Brat zrobił fotokopie pamiętnika pisanego podczas internowania, oryginał zaginął. Pierwsze święta internowanych w Białej Podlaskiej – msza święta i komunia. Rodziny w tym czasie nie znały losu bliskich. Pierwsze widzenia miały miejsce po Nowym Roku.
[03:11:46] Ukrywającemu się boh. pomagali obcy ludzie – rozmowy po latach.
[03:16:05] Śmierć Grzegorza Przemyka. Boh. był na pogrzebie księdza Popiełuszki – losy transparentu. Śmierci chłopaka postrzelonego w Białej Podlaskiej.
[03:18:00] Publikacja rysunków boh., projekt okładki książki „Polityczni” wydanej przez Kartę. Powstanie rysunku pt. „Kić”. Boh. nie odczuł skutków katastrofy w Czerobylu.
[03:21:58] Boh. chciał zdawać do Wyższej Szkoły Morskiej w Gdyni, za namową kolegi Kotowicza zdawał razem z nim na SGPiS, ale nie dostał się. W 1981 r. złożył papiery do Wyższej Szkoły Marynarki Wojennej w Gdyni, gdzie został zakwalifikowany na egzamin – rada Aleksandra Halla, powrót do Siedlec z plecakiem bibuły. Studia matematyczne na siedleckiej uczelni. Boh. nie ukończył uczelni artystycznej i jest rysownikiem-samoukiem, związki matematyki z rysowaniem.
[03:29:15] Dzieci Zamojszczyzny w Siedlcach.
more...
less