Sawicki Piotr
Piotr Sawicki(ur. 1948, Białystok) – jego ojciec był założycielem Białostockiego Teatru Lalek, fotoreporterem II Korpusu gen. Andersa. Piotr Sawicki junior po ukończeniu liceum rozpoczął studia na Wydziale Elektrycznym w Wyższej Szkole Inżynierskiej w Białymstoku. W 1969 r. rozpoczął pracę jako elektryk w Teatrze Lalek, potem pracował w Wyższej Szkole Inżynierskiej i Politechnice Białostockiej – jako fotograf w Zakładzie Nowych Technik Nauczania. W latach 1969-72 był fotoreporterem terenowym Centralnej Agencji Fotograficznej, a w latach 1973-82 – dziennikarzem i fotoreporterem miesięcznika „Kontrasty”. Komisarz wielu wystaw, juror konkursów, organizator plenerów, m.in. „Czas i obraz północno–wschodniej Polski”. Od 1978 roku zajmuje się fotografią lotniczą. Jest autorem około 100 wystaw i pokazów indywidualnych m.in. w Warszawie, Wilnie, Kownie, Hongkongu. Brał udział w kilkudziesięciu wystawach zbiorowych „Interpressphoto”,„Małe formaty”, „Biennale plakatu”, „Biennale krajobrazu”, „Ogólnopolski Przegląd Fotografi Socjologicznej” – Bielsko-Biała 1980, „Satyrykon”, „Złocisty Jantar”, „FotoArt Festiwal” – Bielsko Biała 2005, „Polskie Prawosławie” – Moskwa 2005 i wiele innych. Otrzymał liczne nagrody i wyróżnienia m.in. Prezydenta Miasta Białegostoku, Wojewody Białostockiego, stypendium twórcze Ministra Kultury i Sztuki, Honorowy Tytuł „Białostoczanin Roku” 1987. Jego fotografe znajdują się w zbiorach Muzeum Sztuki w Watykanie, Muzeum Historii Fotografi w Krakowie, w kolekcjach prywatnych w kraju i zagranicą. Jest wykładowcą fotografii i członkiem rzeczywistym ZPAF.
more...
less
[00:00:10] Autoprezentacja boh. urodzonego w 1948 r. w Białymstoku. Prezentacja rodziców: Jadwigi i Piotra Sawickich.
[00:00:26] W 1947 r. ojciec, żołnierz 2 Korpusu, wrócił z Wielkiej Brytanii do domu. Rodzice pobrali się 28 sierpnia 1939 r. w kościele garnizonowym. Ojciec służył w 42 pułku piechoty, prosto z kościoła pojechał na wojnę. Dostał się do sowieckiej niewoli, był w łagrach, potem przeszedł szlak bojowy z Armią Andersa. Matka, z wykształcenia katechetka, przeżyła okupację w Białymstoku.
[00:02:00] Boh. spędził dzieciństwo w Teatrze Lalek, który ojciec zaczął organizować już przed wojną i kontynuował pracę po powrocie. Ojciec był fotoreporterem 2 Korpusu – zainteresowanie boh. fotografią. Po ukończeniu liceum boh. rozpoczął studia w Wyższej Szkole Inżynierskiej. W 1969 r. zaczął pracować jako elektryk w Teatrze Lalek, potem pracował w Wyższej Szkole Inżynierskiej i Politechnice Białostockiej – jako fotograf w Zakładzie Nowych Technik Nauczania. Jednocześnie w 1973 r. rozpoczął pracę jako dziennikarz i fotoreporter miesięcznika „Kontrasty”. Na przełomie lat 60. i 70. był fotoreporterem CAF.
[00:04:20] Pracując w „Kontrastach”, których szefem był Klemens Krzyżagórski, boh. zgromadził bogate archiwum fotograficzne. Ilustrował teksty m.in. Melchiora Wańkowicza, Ryszarda Kapuścińskiego, Hanny Krall, Edwarda Redlińskiego. W początkach lat 80. odszedł z „Kontrastów”. Dokumentacja stanu wojennego – strajki w zakładach pracy.
[00:07:00] Możliwości pracy po zostaniu członkiem ZPAF – pierwszy plener fotograficzny „Czas i obraz północno-wschodniej Polski” w 1985 r. W wystawach brali udział m.in. Edward Hartwig, Zbigniew Dłubak, Adam Bujak, Wojciech Plewiński, Krystyna Łuczywek.
[00:11:00] W 1991 r. boh. był współzałożycielem agencji fotograficzno-reklamowej z siedzibą w dawnej Centrali Rybnej – zakup minilabu w Monachium. Praca zawodowa i wystawy. Rodzina boh.
[koniec samodzielnej relacji – świadek odpowiada na pytania]
[00:15:00] Przed wojną ojciec należał do bohemy artystycznej Białegostoku, był malarzem i rzeźbiarzem, przyjaźnił się z artystami: Czesławem Sadowskim i Zygmuntem Stankiewiczem. Ojciec był autorem znanej w mieście rzeźby „Pies Kawelin” – pochodzenie nazwy. Rzeźba zaginęła podczas okupacji, ale odtworzono ją. Malował freski w Teatrze Dramatycznym i rzeźbił popiersia znanych osób – ukrycie w czasach okupacji popiersia Józefa Piłsudskiego przez woźnego szkoły nr 7.
[00:19:30] Ojciec zorganizował Teatr Kukiełek w szkole powszechnej, w zespole teatru była przyszła żona, która pracowała w szkole. W 1939 r. przygotowywano „Jasia i Małgosię”, zrobiono lalki i scenografię. W 1949 r. miała miejsce pierwsza premiera, w kinie „Ton” wystawiono sztukę „Dwa Michały”.
[00:21:05] Ojciec studiował na Uniwersytecie im. Stefana Batorego w Wilnie, był wyznania prawosławnego, przed ślubem przeszedł na katolicyzm. W 1941 r. w Tatiszczewie, na prośbę jezuity ojca Tadeusza Walczaka, namalował obraz Matki Boskiej Ostrobramskiej. Technika powstania obrazu, do którego ramę wyrzeźbił starszy strzelec Władysław Żołdak. Ojciec Walczak przechował go przez całą wojnę, potem miał na misjach w Afryce. Obecnie obraz jest w Londynie – jego konserwacja. W 2019 prezentowano go na wystawie w Białymstoku. Znaczenie obrazu dla żołnierzy Armii Andersa i Polonii w Wielkiej Brytanii. [+]
[00:30:58] Nadzieja ojca na powrót do Polski, chęć stworzenia teatru lalek. Ojciec robił scenografie do spektakli 2 Korpusu i grał w filmie „Wielka droga”. W 1944 r. zrobił ołtarz na Boże Ciało i namalował wtedy drugi obraz Matki Boskiej Ostrobramskiej, zachowały się szkice do obrazu, który zaginął.
[00:34:40] 17 września ojciec, plutonowy WP, dostał się do niewoli w Tarnopolu. Był w trzech łagrach – zachowanie po odczytaniu wyroku. Ojciec nie opowiadał dzieciom o swoich przeżyciach w obozach. Po amnestii dotarł do formującej się Armii Andersa – zdjęcia dokumentujące życie polskich żołnierzy. Determinacja Polaków idących do wojska. [+]
[00:40:46] Ojciec zajmował się fotografią przed wojną, jego przyjacielem był fotograf Józef Sławicki, podczas okupacji zamordowany przez Niemców. Ojciec fotografował szlak Armii Andersa i 2 Korpusu – wycieczka polskich żołnierzy do zoo w Rzymie. [+]
[00:41:58] W Tatiszczewie gen. Bohusz-Szyszko wydał rozkaz zapewnienia sprzętu i utworzenia ciemni fotograficznych przy powstających jednostkach. Ojciec zajmował się twórczością plastyczną – dekoracje na przyjazd gen. Sikorskiego i Andersa do Tatiszczewa. Przy obrazie Matki Boskiej Ostrobramskiej odprawiał mszę prawosławny biskup Sawa. Ojciec miał dwa aparaty fotograficzne – dokumentacja historii Armii Andersa i 2 Korpusu, w tym przedstawień teatralnych z udziałem Jadwigi Andrzejewskiej.
[00:46:58] Ewakuacja Armii Andersa drogą morską z ZSRR – skutki zjedzenia smażonej ryby. Działalność ojca po ewakuacji – mecze piłki nożnej z miejscową ludnością, zdjęcia Fajsala II. Wspomnienie kolegów: Edwarda Gojlika, który prowadził chór, Tadeusza Bulsiewicza, przedwojennego spikera z Wilna, który w Armii Andersa prowadził egzaminy na kartę mikrofonową dla przyszłych agitatorów. Działalność Polskiego Rządu na Uchodźstwie.
[00:53:30] Ojciec przyjaźnił się z fotografem 2 Korpusu Tadeuszem Szumańskim. Sam nie walczył pod Monte Cassino – wspomnienie opisanej przez Wańkowicza śmierci kapitana Ezmana. W 2 Korpusie działali inni fotografowie – zdjęcia ze spektakli teatralnych. Dwaj koledzy zainteresowani teatrem lalkowym, Aleksander i Bronisław Borowikowie, wrócili po wojnie do Polski, mieszkali w Warszawie i w warsztacie na Nowolipkach robili marionetki. Ojciec we Włoszech zapoznał się z marionetkami i wykorzystał je w pierwszym po wojnie spektaklu „Dwa Michały”. Scenę do marionetek zaprojektował Tadeusz Kossak, przedwojenny architekt.
[00:57:53] Propaganda w Armii Andersa – rola prasy i fotografii. Podczas pobytu na terenie ZSRR ojciec pisał listy do żony – poruszane tematy. We Włoszech ojciec miał wypadek i przez miesiąc leżał w szpitalu. Matka chciała przyjechać po wojnie do Anglii, ojciec miał wizę australijską, rozważał też wyjazd do Afryki, ale zdecydował się na powrót do Białegostoku, gdzie mógł realizować wizję teatru lalkowego. Po wojnie ojciec przebywał w Szkocji – warunki bytowe.
[01:07:30] Powitanie z rodziną w Gdańsku. Ojciec przywiózł polonijne wydania polskich klasyków, powiększalnik, filmy i chemię fotograficzną – reakcja celników. Ojciec fotografował Białystok po powrocie i został za to kilka razy zatrzymany. [+]
[01:11:00] Podczas wyjazdu z Egiptu do Woch kazano żołnierzom zostawić zwierzęta – sytuacja na morzu. Okoliczności zniszczenia szwajcarskiego zegarka. Wspomnienia ojca z kampanii włoskiej.
[01:13:40] Zniszczenia Białegostoku po wojnie. Początki organizowania teatru – determinacja ojca. Jednym z jego uczniów był Czesław Seniuch, potem lektor Polskiej Kroniki Filmowej. Teatr i szkoła teatralna współcześnie.
[01:17:15] Donosy na ojca odnalezione w IPN. Zawartość paczek przysyłanych z Anglii. Wracając do Polski ojciec przywiózł matce buty na obcasie i płaszcz przeciwdeszczowy. Dla siebie materiały i sprzęt fotograficzny, w tym lampy błyskowe. Papiery fotograficzne dostępne w Polsce Ludowej. Wspomnienie znanych fotografów: Jana Kosidowskiego, Aleksandra Jałosińskiego, Leszka Charewicza.
[01:25:15] W czasie studiów boh. był współorganizatorem „Wakacyjnej akademii kultury studenckiej”. Na plenery fotograficzne przyjeżdżali znani fotografowie – wyjazd z Adamem Bujakiem do Drohiczyna. Działalność Studenckiej Agencji Fotograficznej.
[01:28:50] Współpraca z czasopismami – skutki fotografowania w Wytwórni Wyrobów Precyzyjnych w Czarnej Białostockiej, gdzie produkowano elementy uzbrojenia. Praca w CAF – w centrali wyłapywano zdjęcia, które nie nadawały się w tamtych czasach do publikacji. Wyjazdy na imprezy masowe. Współpraca z pismami „Niwa” i „Kontrasty”, organizowane konkursy. Wspomnienie grafika Tadeusza Gajla.
[01:35:20] W sierpniu 1981 r. boh. w Popowie, rodzinnej wsi Lecha Wałęsy, fotografował jego rodzinę, był to ostatni fotoreportaż dla „Kontrastów” przed stanem wojennym. Po jego wprowadzeniu boh. wywiesił zdjęcia w gablocie. Boh. robił zdjęcia podczas spotkania z biskupem Glempem i potem był poszukiwany przez UB.
[01:38:54] Początki przygody z fotografią, pierwsze zdjęcie, podglądanie ojca przy pracy – techniki fotograficzne. Ojciec prenumerował „Przekrój” i tam boh. zobaczył zdjęcia Wojciecha Plewińskiego, które zrobiły na nim duże wrażenie. Wspomnienie rzeźbiarza i malarza Andrzeja Strumiłło.
[01:46:20] W liceum boh. był szkolnym kinooperatorem. Boh. chciał studiować w szkole fotografii w Lipsku, ale bez wsparcia władz nie mógł się tam dostać. Na drugim roku boh. przerwał studia na Wydziale Elektrycznym w Wyższej Szkole Inżynierskiej.
[01:50:10] Rodzina mieszkała przy ul. Antoniukowskiej w domu rodzinnym matki. Podczas okupacji matka pracowała w administracji. Ojciec przed ślubem zmienił wyznanie, ale dziadkowie byli prawosławni i po wojnie chodzono także do cerkwi. Siostra boh. wyszła za prawosławnego Piotra Sawickiego – pytanie wnuczki o prawosławie i „lewosławie”. Rozważania na temat religii.
[01:53:55] Po wojnie matka zajmowała się domem, czasem dawała lekcje niemieckiego i łaciny. W domu słuchano Wolnej Europy, gdzie występowali koledzy ojca – radioodbiornik przywieziony z Anglii. Nauka historii w domu. Kontakty ojca z kolegami, którzy zostali za granicą.
[01:58:36] Ojciec udzielał się w szkole i boh. nie miał tam problemów. Incydenty w marcu 1968, gdy boh. studiował w Szkole Inżynierskiej. W 1956 r. był świadkiem manifestacji na Rynku Kościuszki, z przodu szedł harcerz z biało-czerwonym sztandarem – zdjęcia zrobione przez ojca. Ogłaszana przez kołchoźniki zbiórka krwi dla Węgrów.
[02:04:10] Boh. nie fotografował wieców poparcia dla Gierka w 1976 r. Materiały drukowane w „Kontrastach” – cykl wywiadów Stanisława Zagórskiego z pierwszymi sekretarzami nowo powstałych województw: łomżyńskiego, suwalskiego. Reportaże Małgorzaty Szejnert, Romualda Karasia, Ryszarda Wójcika. Wspomnienie wyjazdu na wieś w okolice Gołdapi. Fotografując śluzę Kudrynki na kanale Augustowskim boh. przekroczył granicę.
[02:14:45] Inne prace boh. – robienie scenografii, odbitki dla przyrodnika Leszka Sawickiego. Charakter pracy w „Kontrastach”. Wspomnienie Wacława Kapusto i Józefa Rybińskiego, który fotografował cud w Zabłudowie. Poszukiwanie archiwum Tadeusza Trepanowskiego. Archiwum fotograficzne boh., który nie zawsze opisywał stykówki.
[02:23:22] Po zamordowaniu księdza Popiełuszki sekcję zwłok robiono w Białymstoku. Zdjęcia robił pracownik milicji Cezary Fabiszewski. W latach 1980-81 boh. nie angażował się w działalność opozycyjną – reakcja po wprowadzeniu stanu wojennego. Pomoc dla rodzin internowanych dziennikarzy. Organizacja wystawy sztuki sakralnej. W 1982 r. boh. fotografował wizytę biskupa Glempa w Białymstoku. Wspomnienie tekstu o ośrodku internowania dla kobiet w Gołdapi.
[02:32:20] Wspomnienie fotoreportera Romana Sieńko i wspólnej podróży z Białowieży. Przygody Romana Sieńko podczas wizyty Edwarda Gierka w Jugosławii. Wspomnienie Leszka Charewicza, fotoreportera „Stolicy” i jego fotografii z Indii. Teść boh., Walerian Bielecki, był pierwszym architektem Białegostoku, brał udział w odbudowie miasta.
[02:37:17] Powroty deportowanych, ciotka wróciła ze Związku Radzieckiego w 1946 r. W Białymstoku nie mówiło się o Obławie Augustowskiej. Boh. robił zdjęcia po zabójstwie w Augustowie.
[02:40:22] Działalność Żołnierzy Wyklętych na Białostocczyźnie – boh. słyszał w Hajnówce opowieść staruszki o Łupaszce. Okoliczności w jakich ciotka, pracownica Urzędu Wojewódzkiego, uratowała życie podczas spotkania z partyzantami.
[02:43:30] Boh. fotografował ostanie posiedzenie Komitetu Wojewódzkiego PZPR – zachowanie ludzi na sali. Wspomnienie strajku emerytów i rencistów. W 1981 r. boh. został przyjęty do ZPAF i Jan Kosidowski był jego opiekunem artystycznym. Znajomość z Wiesławem Prażuchem i Sławomirem Biegańskim, autorem fotoreportażu „Ruda się żeni”. Po zakończeniu pracy w „Kontrastach” boh. pracował jako fotograf na Politechnice. Potem był współwłaścicielem minilabu.
[02:50:30] Boh. fotografował w 1991 r. wizytę papieża Jana Pawła II w Białymstoku. Po wizycie papieskiej wydano album. W 1996 r. boh. zobaczył pierwszy aparat cyfrowy.
[02:55:02] Od 1978 r. boh. zajmował się fotografią lotniczą – warunki w powietrzu. Wydanie albumu „Między ziemią a niebem. Podlasie”. Wyloty na patrole ze Strażą Graniczną – okoliczności zrobienia zdjęcia cerkwi w Kożanach. [+]
[02:59:30] Wspomnienie znajomości z Aleksandrem Jałosińskim – spotkanie w Grabarce w 1971 r. Wizyty Jałosińskiego w Białymstoku, jego charakter. Anegdota o Melchiorze Wańkowiczu i gotowanym strusim jaju.
more...
less