Tadeusz Skokowski (ur. 1935, Krasne), rolnik, działacz społeczny. W czasie II wojny światowej jako dziecko nosił jedzenie partyzantom, którzy mieli swoje obozowisko nad rzeką Lebiedzianką w Puszczy Augustowskiej. Jego ojciec Stanisław został aresztowany przez NKWD w czasie Obławy Augustowskiej i był przetrzymywany w tzw. Domu Szyców w Sztabinie. Tadeusz Skokowski jeździł do niego w odwiedziny – dzięki przekupieniu jednego z funkcjonariuszy Urzędu Bezpieczeństwa, Stanisław Skokowski i trzech innych uwięzionych zostało wypuszczonych, przeżyli jako jedyni spośród osadzonych w Domu Szyców. Po zakończeniu II wojny światowej Tadeusz Skokowski ukończył szkołę podstawową i zajął się pracą na roli. Na początku lat pięćdziesiątych na krótko trafił do Domu Turka w Augustowie - UB go aresztowało, bo jeden partyzant zeznał, że p. Tadeusz dał mu granat w czasie wojny. Granat był zepsuty, co uratowało p. Tadeusza i po kilku dniach został zwolniony. W latach 1955-1956 odbywał służbę wojskową w Szczecinie. Po powrocie z wojska zajął się prowadzeniem gospodarstwa rolnego w rodzinnej wsi Krasne. Angażował się w życie lokalnej społeczności, był przez wiele lat radnym miejskim w Lipsku nad Biebrzą. Działał na rzecz wyjaśnienia zbrodni w Jasionowie (26 sierpnia 1943 r. Niemcy zamordowali 58 osób, niemal wszystkich mieszkańców wsi), co roku uczestniczy w obchodach rocznicowych w Jasionowie.
more...
less
[00:00:07] Autoprezentacja boh. urodzonego w 1935 r. w Krasnem.
[00:00:38] Przedstawienie rodziców: Bronisławy i Stanisława Skokowskich. Dziadek Jan przez 25 lat służył we flocie czarnomorskiej. Rodzice boh. byli rolnikami. Boh. miał dwójkę rodzeństwa.
[00:02:45] W czerwcu 1941 r. odbyła się inspekcja bunkrów budowanych przez Rosjan przy ówczesnej granicy z Niemcami – dwa dni później Niemcy uderzyli na Związek Radziecki. Podczas ataku zginęli sowieccy żołnierze stacjonujący w pobliskiej strażnicy, żona lejtnanta, Szura, przez dwa lata mieszkała w domu rodziny boh., potem sołtys Kuczyński powiedział o niej żandarmom i ojciec odwiózł ją do Grodna. [+]
[00:05:18] W okolicy działała partyzantka, należeli do niej: Edmund Krysiuk, Eugeniusz Gołębiewski, Stanisław Skok, Stanisław Makarewicz. Boh. czasem nosił im jedzenie. 24 listopada 1943 r. Edmund Krysiuk zabił w Krasnem Niemca – jego ucieczka do lasu, w kierunku bimbrowni ojca, gdzie akurat byli Tadeusz Krysiuk, Eugeniusz Gołębiewski i Mieczysław Wierzbicki – boh. stał na czatach – okoliczności zgubienia butów. Ludzie uciekli z Krasnego do lasu – spotkanie z żandarmami, którzy zajęli szkołę we wsi. Wizyty żandarmów u ojca, który miał dobry alkohol. [+]
[00:12:38] Ojciec nie był w partyzantce, ale dawał jedzenie partyzantom. Podczas sowieckiej okupacji deportowano dziewięcioosobową rodzinę gajowego Dziemianowicza, po wojnie pięć osób wróciło do domu. Kryjówki partyzantów w okolicznych lasach.
[00:17:00] Podczas radzieckiej ofensywy w domu była kancelaria – prośba do matki, by zrobiła obiad dla oficerów, którzy przyjechali na inspekcję. Zniszczenia wsi Lipsk podczas przejścia frontu.
[00:19:50] Obława Augustowska – przejście żołnierzy tyralierą przez las. Mężczyzn zgromadzono w stodole Wnukowskiego i trzymano ich tam dwa tygodnie – noszenie jedzenia ojcu. Pomyłka w jego nazwisku – wywiezienie do Sztabina. Wyjazd do więźniów razem z żoną leśniczego Barana – jej reakcja na widok ubeka, który był wcześniej w partyzantce. Wykupienie ojca, leśniczego Barana i dwóch kolegów za wódkę i miód. Ojciec opowiadał, że ludzi ze stodoły wywożono ciężarówkami. [+]
[00:23:30] Znajomy ze wsi Muły opowiadał o zachowaniu krów w miejscu domniemanego pochówku ofiar obławy koło wsi Kalety, obecnie na terenie Białorusi.
[00:24:30] Z więzienia wykupiono ojca (Stanisława Skokowskiego), dwóch Stanisławów Skoków, leśniczego Barana i Makarewicza. Przywrócenie nazwiska Skokowski.
[00:26:40] Mężczyzn zatrzymanych w Krasnem przetrzymywano w stodole Wnukowskiego, potem osoby z listy wywieziono do Sztabina – przebieg przesłuchań. Wywożenie osób ciężarówkami do Kalet. Wypuszczenie ojca i jego kolegów za łapówkę. Rozmowa ojca ze strażnikiem, Rosjaninem.
[00:31:50] Przetrzymywanie w stodole osób zatrzymanych w Skieblewie i okolicy – powody ocalenia mieszkańców wsi. Rola żony leśniczego Barana w uwolnieniu więźniów.
[00:34:50] W 1952 r. złapano Makarewicza, który podczas przesłuchania powiedział, że boh. dał mu granat. Śledztwo prowadził por. Henryk Piasecki, który po rozwiązaniu UB był dyrektorem PKS w Augustowie. Przebieg przesłuchań, linia obrony boh. [+]
[00:38:55] Boh. chodził do szkoły w Krasnem. W latach 50. w okolicy ukrywali się Krysiuk i Gołębiewski – poszukiwania ich przez UB. Boh. nosił jedzenie do lasu. Ostatnimi partyzantami byli Stanisław Skok i Litwin ps. „Lis” [Antoni Kwiedorowicz] – obława UB, śmierć „Lisa”. Stanisław Skok został ranny i zabrano go do szpitala w Augustowie. Wydał ich Stanisław Makarewicz. Żołnierze wracający z akcji poszli na zabawę w Skieblewie i opowiadali o przebiegu obławy.
[00:44:18] Edmund Krysiuk miał obywatelstwo amerykańskie – obietnica dokumentów na wyjazd do USA. Aresztowanie Krysiuka i Gołębiewskiego. Sytuacja partyzantów ukrywających się w latach 50. Po aresztowaniu Krysiuka zatrzymano wielu mieszkańców Krasnego. Gołębiewski i Krysiuk wyszli z więzienia na mocy amnestii.
[00:49:10] W 1955 r. boh. został powołany do wojska – wyjazd do jednostki w Szczecinie, przydział do 5 Pułku Kołobrzeskiego. Alarm zimą 1956 r. – wyjście z pełnym uzbrojeniem, marsz w trudnych warunkach. Boh. miał zostać pisarzem w kancelarii batalionu, ale przyznał się, że nie umie pisać. Okoliczności przeniesienia do kancelarii 109 Szpitala Wojskowego, komendantem placówki był płk Sajda, z pochodzenia Żyd. Boh. roznosił tajną korespondencję – znajomość Szczecina. Powody powrotu do domu po odbyciu służby wojskowej.
[01:00:50] Po powrocie z wojska boh. działał społecznie, był radnym i członkiem kolegium.
[01:02:10] Podczas okupacji w Lipsku stacjonowała żandarmeria, kilku Niemców i Ukrainiec Iwan. Podczas przeszukania we wsi ojciec schował się na strychu, Ukrainiec znalazł go tam i chciał zastrzelić. W innym domu znaleziono ukrywającego się Franciszka Bejnarowicza i Ukrainiec go postrzelił.
[01:04:42] Powody pacyfikacji wsi Jasionowo – starcie z partyzantami i zatrzymanie Kulmaczewskiego, który jechał z żywnością dla partyzantów. Egzekucja mieszkańców wsi. Pacyfikację przeżyło kilka osób, które zdołały się ukryć – wywiezienie ze wsi córek Ślużyńskich. Boh. szukał w archiwum w Grodnie dokumentów dotyczących pacyfikacji Jesionowa. [+]
[01:14:55] Powody, dla których boh. zajął się wyjaśnieniem dramatu w Jasionowie – książka Sztukowskiego z Jasionowa, w której autor obwinia Kulmaczewskiego.
[01:18:13] Obława Augustowska – przeczesanie puszczy przez sowieckich żołnierzy. Niektórzy partyzanci zdołali się uratować. Zatrzymanie złapanych osób w stodole w Krasnem – zwolnienie osób, których nie było na liście. Okoliczności zatrzymania ojca – zbieżność nazwisk. Interwencja żony leśniczego i uwolnienie ojca przetrzymywanego w Sztabinie. Wywożenie więźniów ciężarówkami w kierunku Kalet – rozmowa z rosyjskim strażnikiem.
[01:23:12] W obławie zabrano sąsiadów z Krasnego: Stanisława i Czesława Krysiuków – żona starała się bezskutecznie o uwolnienie męża i syna. [+]
[01:25:13] W czasach PRL nie rozmawiano o obławie. Sytuacja ojca – odnalezienie metryki ślubu rodziców i przywrócenie nazwiska Skokowski. Wspomnienie ojca dotyczące pobytu w Sztabinie.
more...
less
The library of the Pilecki Institute
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Monday to Friday, 9:00 - 15:00
(+48) 22 182 24 75
The library of the Berlin branch of the Pilecki Institute
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
This page uses 'cookies'. More information
Ever since it was established, the Witold Pilecki Institute of Solidarity and Valor has been collecting and sharing documents that present the multiple historical facets of the last century. Many of them were previously split up, lost, or forgotten. Some were held in archives on other continents. To facilitate research, we have created an innovative digital archive that enables easy access to the source material. We are striving to gather as many archives as possible in one place. As a result, it takes little more than a few clicks to learn about the history of Poland and its citizens in the 20th century.
The Institute’s website contains a description of the collections available in the reading room as well as the necessary information to plan a visit. The documents themselves are only available in the Institute’s reading room, a public space where material is available free of charge to researchers and anyone interested in the topics collected there. The reading room also offers a friendly environment for quiet work.
The materials are obtained from institutions, public archives, both domestic and international social organizations, as well as from private individuals. The collections are constantly being expanded. A full-text search engine that searches both the content of the documents and their metadata allows the user to reach the desired source with ease. Another way to navigate the accumulated resources is to search according to the archival institutions from which they originate and which contain hierarchically arranged fonds and files.
Most of the archival materials are in open access on computers in the reading room. Some of our collections, e.g. from the Bundesarchiv, are subject to the restrictions on availability resulting from agreements between the Institute and the institutions which transfer them. An appropriate declaration must be signed upon arrival at the reading room in order to gain immediate access to these documents.
Before your visit, we recommend familiarizing yourself with the scope and structure of our archival, library and audio-visual resources, as well as with the regulations for visiting and using the collections.
All those wishing to access our collections are invited to the Pilecki Institute at ul. Stawki 2 in Warsaw. The reading room is open from 9–15, Monday to Friday. An appointment must be made in advance by emailing czytelnia@instytutpileckiego.pl or calling (+48) 22 182 24 75.
Please read the privacy policy. Using the website is a declaration of an acceptance of its terms.