Staśkiewicz Teresa
Teresa Staśkiewicz z d. Wołąsewicz (ur. 1941, Augustów), córka ofiary Obławy Augustowskiej, emerytowana nauczycielka. Jej ojciec Michał Wołąsewicz (1911-1945) był przed wojną właścicielem sklepu spożywczego w Augustowie. Brał udział w wojnie obronnej 1939 roku, potem wrócił do Augustowa. W marcu 1941 r. został aresztowany przez NKWD i osadzony w więzieniu w Białymstoku. Po inwazji Niemiec na ZSRR wrócił do Augustowa. Teresa Staśkiewicz z mamą i starszym rodzeństwem uniknęła w czerwcu 1941 r. wywózki na wschód – ostrzeżeni, ukryli się w lesie. Michał Wołąsewicz po wejściu Niemców wstąpił do Armii Krajowej, a w 1945 r. do Armii Krajowej Obywatelskiej. Został zatrzymany przez Sowietów w nocy z 16 na 17 lipca 1945 r. Zaginął bez wieści. 10 dni przed jego aresztowaniem urodziła mu się córka Barbara, młodsza siostra Teresy Staśkiewicz. Po zaginięciu ojca rodzina przymierała głodem, ratunkiem były dary z UNRRA. Teresa Staśkiewicz z rodzeństwem uczęszczała na darmowe obiady w Augustowie. W szóstej klasie szkoły podstawowej napisała list do Bolesława Bieruta z prośbą o odszukanie jej ojca. Była po tym wydarzeniu przesłuchiwana w siedzibie Urzędu Bezpieczeństwa w Augustowie. Ukończyła Liceum Pedagogiczne w Augustowie i pracowała jako nauczycielka w szkołach podstawowych w Becejłach (1960-1968), Kruszniku (1968-1973) i Monkiniach (1973-1990). W 1990 r. po 30 latach pracy przeszła na emeryturę. W latach osiemdziesiątych współpracowała z dziennikarką Alicją Maciejowską z Obywatelskiego Komitetu Poszukiwań Mieszkańców Suwalszczyzny Zaginionych w Lipcu 1945 r. W latach dziewięćdziesiątych uczestniczyła w dwóch procesach o odszkodowanie za zaginięcie ojca. Proces w 1991 r. został umorzony, drugi proces (styczeń 1997) zakończył się wyrokiem przyznającym jej 13 000 zł zadośćuczynienia. Teresa Staśkiewicz działa aktywnie na rzecz upamiętnienia ofiar Obławy Augustowskiej.
więcej...
mniej
[00:00:07] Autoprezentacja boh. urodzonej w 1941 r. w Augustowie.
[00:00:22] Przedstawienie rodziców: Jadwigi i Michała. Ojciec miał w Augustowie sklep spożywczo- kolonialny – powody przeprowadzki z Łosośnej w 1938 r. W 1941 r. ojciec został aresztowany przez sowietów i trafił do więzienia w Białymstoku. Ostatnia deportacja przed napaścią Niemiec na Związek Radziecki – ucieczka matki z dziećmi do lasu. Powrót ojca do domu.
[00:05:23] W 1945 r. ojciec wiedział, że zostanie aresztowany, ale nie uciekł ze względu na rodzinę – zabranie ojca. Nadzieja matki na jego powrót. Ośmioletni brat chodził na rynek szukając ojca, pewnego dnia boh. poszła za nim i zgubiła się – odprowadzenie przez obcą kobietę. [+]
[00:11:47] Grupę aresztowanych, w tym ojca, przetrzymywano w domu Dowgierda (obecnie przy ul. Partyzantów). Brat zaniósł mu jedzenie, na drugi dzień ojciec wyrzucił butelkę z grypsem. Potem aresztantów wywieziono. [+]
[00:13:52] Sytuacja rodziny po zabraniu ojca – dary z UNRRA, powody rezygnacji z zup z „biednej kuchni”. W obławie został zatrzymany syn listonosza Olechnowicza, potem razem omawiano podejmowane poszukiwania. Ludzie pisali do Radia Wolna Europa. Boh., uczennica szóstej klasy, napisała list do prezydenta Bieruta. Treść dyktował pan Olechnowicz. Wezwanie przez prokuratora – pytania o to, kto pomagał napisać list. Boh. nie zdradziła pana Olechnowicza. [+]
[00:18:45] Pisma do Ministerstwa Sprawiedliwości, Czerwonego Krzyża, Radia Wolna Europa – zniszczenie dokumentów przez rodzinę. Sprawy o odszkodowanie, pomoc Alicji Maciejowskiej – jej konflikt z księdzem Wysockim.
[00:22:32] Okoliczności znalezienia świadka do sprawy ojca. Po wojnie ojciec pracował w Fermentowni – znalezienie dokumentów potwierdzających zatrudnienie. Relacje z bratem, który zniszczył rodzinne papiery. Dokument odnaleziony w IPN – lista Jana Mazurkiewicza „Radosława”. Matka wspominała, że ojciec podczas okupacji chodził do Warszawy. Rozprawy w sądzie w latach 90. – postawy sędziów, odszkodowanie. Powody, dla których brat obraził się na boh. – nieporozumienia z członkami rodziny.
[00:37:43] 1 września 1939 r. ojciec został zmobilizowany – powrót do domu z okolic Lwowa. Przed deportacją rodziny znajomy kolejarz zawiadomił matkę, że na stacji stoją wagony przygotowane do wywózki – ucieczka matki z dziećmi do lasu. Po powrocie z więzienia ojciec zajmował się handlem.
[00:42:30] Przed nadejściem frontu rodzinę wysiedlono do Netty, ojciec chodził do pracy przy kopaniu okopów – sytuacja przesiedleńców, walka z wszawicą. W lutym 1945 r. rodzina wróciła do Augustowa – stan mieszkania. Wspomnienie kromki chleba ze smalcem. [+]
[00:46:38] Święta Bożego Narodzenia – oczekiwanie na ojca. Matka była wzywana na przesłuchania przez UB – pytania o męża. Ojciec jeździł z boh. do lasu, rzekomo po kwiatki, w rzeczywistości spotykał się tam z jakimś mężczyzną. Wspomnienie ojca. Matka szyła dla różnych ludzi, także dla rodzin ubeków. Matka nie bała się mówić o obławie.
[00:54:38] Po wysłaniu listu do Bieruta boh. była przesłuchiwana przez prokuratora. Wystawa w warszawskim Muzeum Niepodległości – list Michała Olechnowicza do władz. Odwiedziny u państwa Olechnowiczów. Pisma do różnych instytucji pisane w sprawie ojca. Śmierć matki w 1994 r.
[01:00:48] Dziennikarce Alicji Maciejowskiej pomagała aktorka Maria Chwalibóg – nagrania rozmów z członkami rodzin ofiar obławy. Rocznicowe msze w Gibach. Alicja Maciejowska pochodziła z Wileńszczyzny – działalność Komitetu Poszukiwań, nagrania w terenie. Telegram z informacją o emisji reportażu na antenie radia „Solidarność”.
[01:06:30] Ojciec znał Jana Szostaka przed wojną, podczas okupacji Szostak był w AK, po wojnie wstąpił do UB i zadenuncjował wielu kolegów. Matka poszła do Szostaka, by prosić go o pomoc w sprawie ojca. Gdy wyszła, szedł za nią żołnierz. Po latach Szostak zajął się rzeźbiarstwem, wspomnienie jego pogrzebu, profanowanie pomnika.
[01:11:05] W 1940 r. deportowano rodzinę matki: dziadka Antoniego Bołtralika, jego żonę Annę i troje dzieci. Syn Konstanty uciekł do Gib, ale potem wrócił i w latach 50. pracował w kołchozie. Rodzina trafiła do Krasnojarskiego Kraju, gdzie dziadek zmarł z głodu. Władysława i Fabian wstąpili do Armii Andersa. Czesława Bołtralik z matką zostały ewakuowane do Persji, potem pojechały do Afryki. Po śmierci matki Czesława wyjechała do Nowego Jorku. Władysława wyszła za Stanisława Winnickiego i mieszkała z rodziną w Anglii. Fabian Bołtralik wyemigrował po wojnie do USA.
[01:18:55] Dziadek Józef Wołąsewicz nie został deportowany, bo był sparaliżowany. Wywieziono jego drugą żonę z córkami. Brat ojca był wywieziony do ZSRR, w latach 50. przyjechał do Augustowa i odwiedził szwagierkę, ale boh. nie wie, o czym rozmawiał z matką. Kontakt z Piotrem Wołąsewiczem, który szukał krewnych.
[01:25:53] Położenie gospodarstwa dziadków Bołtralików – obecnie w pasie granicznym. Wuj Konstanty repatriował się do Polski w 1957 r., potem wyemigrował do Ameryki. Pobyt boh. na kwarantannie – organizacja pomocy.
[01:33:30] Brat podał aresztowanemu ojcu jedzenie, ale nie rozmawiał z nim. Informacja o garnku zakopanym przez ojca. Boh. uczyła się w Liceum Pedagogicznym w Augustowie, dyrektor szkoły Jaworski znał ojca, ale nie rozmawiał z nią. Boh. pracowała w szkole w Becejłach – słowa wizytatora. Nowa szkoła we wsi. Od 1968 r. boh. pracowała w Kruszniku, potem, do emerytury, w Monkiniach. Zachowanie kolegów z pracy po śmierci matki boh.
[01:49:20] Wspomnienie dnia, w którym zabrano ojca. Rzeczy zostawione przez niego. W latach 60. boh. napisała list do Komitetu Centralnego, potem przyśnił jej się ojciec. [+]
więcej...
mniej