Suchański Józef Sławomir
Józef Sławomir Suchański (ur. 1931, Warszawa) pochodzi z rodziny zegarmistrzowskiej. W Warszawie przeżył okupację niemiecką, podczas powstania warszawskiego przebywał w Józefowie. Po wojnie zaangażował się w działalność Oddziałów Pomocniczych AK – organizacji powiązanej ze Zrzeszeniem „Wolność i Niezawisłość”. W sierpniu 1947 został aresztowany, po dwumiesięcznym pobycie w areszcie Urzędu Bezpieczeństwa na ulicy Cyryla i Metodego zwolniono go z powodu braku dowodów. W 1953 roku związał się z dziennikiem „Słowo Powszechne”, wydawanym przez Stowarzyszenie PAX. Przepracował tam 40 lat, przechodząc drogę od pracownika technicznego do dziennikarza.
więcej...
mniej
[00:00:10] Autoprezentacja boh. urodzonego w 1931 r. w Warszawie. Przedstawienie rodziców: Zofii i Stanisława Cieślików.
[00:00:30] Dziadek Suchański był zegarmistrzem, po powstaniu styczniowym zamieszkał z rodziną w Żytomierzu, gdzie miał pracownię zegarmistrzowsko-jubilerską. Po rewolucji rodzina uciekła do Polski. Ojciec i stryj dzięki pomocy dziadka otworzyli pracownie zegarmistrzowskie w Warszawie: ojciec przy Placu Trzech Krzyży, stryj przy ul. Mokotowskiej. Jedna z ciotek wyszła za optyka Stanisława Rudzkiego, ciotka Szczęśniakowa, nauczycielka, mieszkała w Kostopolu.
[00:05:21] Rodzina mieszkała początkowo przy Placu Trzech Krzyży, potem przeniesiono się do domu w Rembertowie – szczęśliwe dzieciństwo. Boh. mieszkał też u ciotki w Kostopolu, tam chodził do pierwszej klasy szkoły powszechnej. Stosunki z Ukraińcami przed wojną. Okoliczności, w jakich czteroletni boh. został uderzony batem przez Ukraińca.
[00:10:21] W 1939 r. ojciec został zmobilizowany. Podczas oblężenia Warszawy dom, w którym był sklep, został zbombardowany. Matka pojechała do Warszawy, a boh. i brat zostali pod opieką sąsiadki – wejście Niemców do Rembertowa. Ojciec uciekł z niemieckiej niewoli i wrócił do domu.
[00:13:05] Rodzice wynajęli mieszkanie przy ul. Szczyglej w Warszawie i otworzyli pracownię przy Placu Trzech Krzyży. Początkowo boh. i brat uczyli się w domu, potem chodzili do szkoły im. Jana Zamoyskiego przy ul. Smolnej. Po dwóch latach Niemcy zajęli szkołę. Wysiedlenia z centrum miasta – zabranie sklepu rodzicom. Sytuacja podczas okupacji – uliczne egzekucje.
[00:18:22] Boh. był świadkiem akcji Niemców w okolicy Prudentialu, widział polską flagę na szczycie budynku. Obwieszczenia na słupach ogłoszeniowych. Ucieczka przed Niemcami.
[00:21:25] Matka otworzyła pracownię zegarmistrzowską przy ul. Siennej i boh. nosił jej obiady – powody strzelaniny w Alejach Jerozolimskich.
[00:26:05] Boh. pojechał z ojcem w okolice getta – niemieckie patrole na ulicy, zachowanie Żydów. Sposoby dostarczania żywności do getta. Żydowskie dzieci wychodziły za mury i szukały jedzenia. Zachowanie boh. i jego brata, gdy do domu przyszło dwoje żydowskich dzieci. Wpływ niemieckiej propagandy antyżydowskiej. Reakcja ojca. Jedzenie podczas okupacji. [+]
[00:33:38] Rozważania na temat powstania w getcie warszawskim i sytuacji Żydów podczas okupacji. Okupacyjna rzeczywistość – wypoczynek nad Wisłą i uliczne łapanki. Córka ciotki została złapana i przebywała w obozie na Pradze, potem wywieziono ją do Treblinki, skąd ją wypuszczono.
[00:37:47] Boh. jechał tramwajem na Żoliborz z naprawionym zegarkiem pani Wojniłowicz – widok płonącego getta i ludzi bawiących się w parku. Rozważania na temat pomocy Żydom i LGBT oraz aborcji.
[00:42:18] W 1944 r. brat uciekł z domu, a boh. z młodszą siostrą był w Józefowie. Spotkanie z bratem w pociągu. Nastroje przed wybuchem powstania, ucieczka Niemców przed zbliżającym się frontem. Próba powrotu do Warszawy 1 sierpnia – zniszczenie torów kolejowych przez Niemców. Powrót rodziny do Józefowa.
[00:48:43] Stryj został zmobilizowany i wyjechał do Garwolina. Wejście Rosjan do Józefowa – zabieranie zegarków. Boh. idąc do sklepu zobaczył czerwonoarmistów, którzy pozwalali dzieciom przejechać się konno. Boh. skorzystał z okazji, a sowiecki oficer zaciął konia, który poniósł – zachowanie boh.
[00:54:43] Pod koniec powstania boh. i brat chcieli się dostać do mieszkania w Warszawie, przejście ulicą Grochowską na Saską Kępę – zupa od czerwonoarmistów. Mieszkanie ciotki było zamknięte i chłopców przygarnęła sąsiadka. Widok płonącej Warszawy. Powrót do Józefowa. [+]
[01:00:20] Rodzina przeniosła się do Rembertowa – zajęcie mieszkania, w którym wcześniej kwaterowali czerwonoarmiści. Próba przejścia do Warszawy w styczniu 1945 r., pomoc służby medycznej – przejście na lewy brzeg Wisły. Kamienica po powstaniu była zniszczona – książka z biblioteki przy ul. Foksal. Stan domu stryja na Mokotowie. Życie po wyzwoleniu, matka pracowała u zegarmistrza w Rembertowie i naprawiała zegarki radzieckim żołnierzom. [+]
[01:09:40] W 1939 r. boh. widział walki powietrzne w okolicach Warszawy. Powrót do Warszawy, przez kilka lat rodzina mieszkała u kolegi ojca przy ul. Czerniakowskiej. Powojenna edukacja. Sytuacja mieszkaniowa rodziny, boh. sypiał w różnych miejscach, m.in. w zakładzie matki przy ul. Marszałkowskiej. Brat boh. zmarł w 1950 r. W 1957 r. rodzina dostała mieszkanie kwaterunkowe przy ul. Szaserów.
[01:16:55] W 1953 r. boh. dowiedział się, że koledzy pracują w Stowarzyszeniu PAX – otrzymanie pracy w administracji. Warunki pracy w Stowarzyszeniu. Boh. dostał pracę w redakcji „Słowa Powszechnego” – pierwsze artykuły, awans na stanowisko redaktora technicznego, specyfika pracy. Objęcie stanowiska sekretarza redakcji.
[01:24:06] Boh. chodził do szkoły im. Batorego, niektórzy uczniowie nosili broń. Wspomnienie nauczycieli. Rozważania na temat wolności. Syn sąsiadów, Stefan Kraszewski, działał w konspiracji antykomunistycznej i boh. wstąpił do organizacji, która była powiązana z WiN. Po aresztowaniu u Kraszewskiego i kilku kolegów znaleziono broń. Opór młodzieży przeciwko władzy ludowej, broń w organizacji. Udział w akcji na ul. Solec, mającej na celu odebranie broni milicjantowi. [+]
[01:37:00] Spotkania członków organizacji w lasach koło Warszawy. Skutki aresztowania Kraszewskiego. Do organizacji należeli m.in. brat boh. Eugeniusz Suchański, Jerzy Hańce, Romuald Zawadzki, Stanisław Bajor oraz Barbara, siostra cioteczna boh., którą też aresztowano.
[01:42:58] Warunki w mieszkaniu na Czerniakowie. W sierpniu 1947 r. boh. i jego młodszy brat zostali zatrzymani – rewizja w domu. Boh. miał amunicję, pistolet i biuletyny wydawane przez ambasadę amerykańską, ale funkcjonariusze niczego nie znaleźli. W areszcie na Cyryla i Metodego boh. trafił do celi razem z kolegą z organizacji Bajorem – linia obrony. System porozumiewania się z więźniami w innych celach. Współwięźniem był m.in. przedstawiciel handlowy francuskiej firmy, który uczył boh. języka francuskiego. Warunki w celi. Zastraszanie podczas przesłuchań. [+]
[01:54:40] Działalność Urzędu Bezpieczeństwa. Boh. i brat zostali zwolnieni, ale potem wielokrotnie ich zatrzymywano. Losy Kraszewskiego.
[01:59:55] Przesłuchania po aresztowaniu przez UB – pytania zadawane boh., metody zastraszania, dręczenia i torturowania więźniów. Warunki w celach aresztu przy ul Cyryla i Metodego.
[02:07:45] W 1989 r. powstała organizacja zrzeszająca więźniów politycznych okresu stalinowskiego. Zorganizowanie się grupy byłych więźniów obozu w Jaworznie. Podczas okupacji mieszkańców Śląska wcielano do niemieckiej armii, do pracowni zegarmistrzowskiej matki przychodzili dwaj Ślązacy wcieleni do Luftwaffe. Działalność więzienia dla młodocianych w Jaworznie, powody buntu więźniów i likwidacji w latach 50.
[02:15:28] Boh. i brat zostali wypuszczeniu z aresztu, ale inwigilowano ich i wielokrotnie aresztowano. Zajęcia aresztantów. Jeden z zatrzymanych miał w w portfelu kilka dolarów – śledztwo w tej sprawie. Boh. był w areszcie przez dwa miesiące, w tym czasie nie widział zmaltretowanych więźniów. Jeden ze współwięźniów był byłym akowcem.
[02:23:02] Boh. należał do Oddziałów Pomocniczych Armii Krajowej. Wspomnienie akcji, podczas której boh. i kolega mieli odebrać broń milicjantowi.
[02:28:12] Cele Oddziałów Pomocniczych Armii Krajowej, sytuacja polityczna w Europie. Oczekiwanie na wybuch III wojny światowej. Akowcy i milicjanci w Zamościu w 1945 r. Boh. pojechał na Lubelszczyznę ze znajomym ojca, podczas obiadu w restauracji w Tyszowcach byli obserwowani przez dwóch młodych ludzi, którzy potem zatrzymali ich na drodze – konieczność udowodnienia, że boh. i jego znajomy nie są Żydami. [+]
[02:34:28] Rozważania na temat roli Żydów podczas rewolucji, okupacji niemieckiej oraz okupacji sowieckiej na Kresach. Działalność żydowskiej partyzantki. Żydzi w okresie powojennym, ich praca w organach nowej władzy. Opinia na temat Żydów.
[02:45:16] Konflikt ze szkolnym kolegą, którego ojciec współpracował z Niemcami. W miejscu publicznej egzekucji przy ul. Ordynackiej ludzie zostawiali kwiaty i znicze. Incydent na ulicy – zastrzelenie akowców, którzy wyskakiwali z pociągu. Atmosfera w mieście podczas okupacji.
[02:53:45] Boh. był świadkiem wyrzucania z tramwaju worków z jedzeniem dla getta. Podczas okupacji boh. i brat opiekując się młodszą siostrą jeździli z nią na pętlę tramwajową na Boernerowie – zabawy dzieciaków, zgubienie się w lesie. Podczas jazdy do miasta Niemcy zatrzymali tramwaj między przystankami i zabrali pasażerów – ucieczka do domu. [+]
[03:02:00] Ojciec był uczestnikiem wojny 1920 r., podczas okupacji działa w ruchu oporu. Podczas powstania był w Warszawie, po kapitulacji trafił do obozu jenieckiego na terenie Niemiec. Do Warszawy wrócił w 1945 r.
[03:05:00] Życie w Warszawie po wyzwoleniu – poruszanie się w mieście. Odbudowa stolicy – transport piachu z Wisły. Przysięgę po wstąpieniu do organizacji chłopcy składali w ruinach. Uruchomienie pierwszej linii tramwajowej. Boh. szukając w ruinach klepki na opał znajdował ludzkie szczątki. Udział w odgruzowywaniu stolicy, praca na Muranowie. Żywność na kartki i pomoc z UNRRA. Przeprowadzka rodziny z Rembertowa do Warszawy. [+]
[03:14:10] Sytuacja polityczna na świecie po zakończeniu wojny – wojna na Dalekim Wschodzie. Oczekiwanie wybuchu III wojny światowej. Zwalczanie podziemia antykomunistycznego.
[03:17:20] Podczas okupacji w mieszkaniu odbyło się zebranie akowców. Lekcje tajnych kompletów odbywały się np. w Ogrodzie Zoologicznym i na ul. Daniłowiczowskiej. Powody, dla których lekcje nie odbywały się w mieszkaniu boh. Na ul. Kopernika zabito dwóch konfidentów. Okoliczności zastrzelenia przez Niemców człowieka, który groził bronią mieszkańcom kamienicy na ul. Szczyglej. Boh. był świadkiem zastrzelenia kobiety na ulicy. [+]
[03:23:24] Boh. był na Saskiej Kępie podczas bombardowań Starego Miasta. W Rembertowie matka pracowała w zakładzie zegarmistrzowskim. W pobliskim lesie boh. i brat zobaczyli rosyjskiego żołnierza, który wyszedł z ziemianki – znalezienie składu ziemniaków. Zdobywanie jedzenia podczas okupacji. Po sąsiedzku stacjonowało NKWD, którego bali się żołnierze. Rola NKWD.
więcej...
mniej