Alodia Witaszek-Napierała z d. Witaszek (ur. 1938, Poznań) – córka dr Franciszka Witaszka, szefa Związku Odwetu Okręgu Poznańskiego, straconego przez Niemców 8 stycznia 1943 roku w Poznaniu. Po zabraniu matki do obozu w Oświęcimiu Alodia Witaszek wraz z młodszą siostrą Darią zostały poddane badaniom antropologicznym i zakwalifikowano je do przymusowej germanizacji. Dziewczynki przebywały w obozie dla dzieci przy ul. Przemysłowej w Łodzi, potem w ośrodku dla dzieci przeznaczonych do germanizacji w Kaliszu, a następnie w ośrodku Lebensbornu w Połczynie Zdroju. Alodia – Alice Wittke, została adoptowana przez Wilhelma i Luise Dahl z miejscowości Stendal i nazywała się Alice Luise Dahl. Po długich poszukiwaniach, dzięki staraniom matki i prawnika Romana Hrabara, Alicja Witaszek wróciła w listopadzie 1947 roku do Polski. Rodzina początkowo mieszkała w Ostrowie Wielkopolskim, potem w Poznaniu – tu Alicja Witaszek ukończyła biologię na Uniwersytecie Poznańskim, potem wykładała biochemię w Medycznej Szkole Pomaturalnej. Mieszka w Bydgoszczy.
more...
less
[00:00:10] Autoprezentacja boh. urodzonej w 1938 r. w Poznaniu.
[00:00:25] Przedstawienie rodziców: Haliny i Franciszka Witaszków. Przed wojną ojciec, bakteriolog i mikrobiolog, pracował na Uniwersytecie Poznańskim. Podczas okupacji był lekarzem. W 1941 r. działał w Związku Odwetu wyodrębnionym z ZWZ. Grupa miała tajne laboratoria na terenie miasta – produkcja szczepionek i materiałów wybuchowych.
[00:05:42] 24 kwietnia 1942 r. na skutek denuncjacji aresztowano członków grupy, w tym ojca i matkę. Ojca z towarzyszami osadzono w Forcie VII, matkę po jakimś czasie wypuszczono. Po odmowie współpracy 8 stycznia 1943 r. ojciec i towarzysze zostali zamordowani – głowy w formalinie. W listopadzie 1945 r. cztery głowy pochowano na poznańskim cmentarzu.
[00:10:45] W dwa tygodnie po egzekucji ojca aresztowano matkę i babcię, które trafiły do obozu koncentracyjnego w Auschwitz. Babcie zmarła po dwóch miesiącach. Matka znała język niemiecki i zatrudniono ją w obozowym szpitalu. Jej zadaniem było spisywanie chorych i wysyłanie do rodzin zawiadomień o ich śmierci. Warunki w obozie. Gdy zbliżał się front, Niemcy wyprowadzili więźniów, w tym kolumnę kobiet, w „marszu śmierci” do Ravensbrück – tu matka doczekała do wyzwolenia w kwietniu 1945 r.
[00:20:03] Po aresztowaniu matki w domu pozostała piątka dzieci, które potem trafiły do krewnych – siostry Mariola i Iwona wyjechały do Kielc, siostra Daria i boh. zostały w Poznaniu, brat wyjechał do Ostrowa Wielkopolskiego. Krewni zrobili zdjęcia boh. i siostry, potem za pomocą fotografii szukano dziewczynek. Po badaniach antropologicznych dzieci zostały przeznaczone do germanizacji i zabrane przez Niemców – pobyt w obozie przejściowym. 9 września 1943 r. dzieci wywieziono do obozu przy ul. Przemysłowej w Łodzi. – powstanie obozu na terenie łódzkiego getta. [+]
[00:28:12] Boh. trafiła w obozie do grupy młodszych dzieci – warunki w baraku. Boh. spała na pryczy z siostrą Darią. Zachowanie strażników i kapo wobec dzieci. Starsze dzieci musiały pracować, m.in. w pralni i kuchni – resztki z kuchni dla esesmanów. Dzieci zjadały robaki z zupy i tłuczone kości. [+]
[00:36:22] Chłopcy reperowali mundury i płaszcze, które przywożono z frontu – karcer za złamanie igły. Prace przy budowie drogi. Dzieci musiały rozmawiać po niemiecku – poranne apele, mycie pod pompą bez względu na porę roku – duża śmiertelność wśród dzieci, samobójstwa starszych więźniów. [+]
[00:42:35] Po kilku tygodniach boh. i siostra, przeznaczone do germanizacji, zostały zabrane do Kalisza, gdzie przebywały w klasztorze opuszczonym przez zakonnice – zachowanie esesmanek. Nadanie dzieciom nowych imion i nazwisk – boh. stała się Alice Wittke, a jej siostra Daria – Dorą Wittke. Boh. zachorowała i trafiła do szpitala – zabieg tracheotomii, rozmowy po polsku. Jedna z odwiedzających kobiet domyśliła się, że boh. jest córką doktora Witaszka – przyjazd wuja Zygmunta z Ostrowa Wielkopolskiego, który potwierdził jej tożsamość. Trudności w kontakcie z dziećmi – w styczniu 1944 r. wuj chciał wykraść dziewczynki, ale wywieziono je z Kalisza. Współcześnie boh. dowiedziała się, w jaki sposób wykradano dzieci z ośrodka. [+]
[00:52:42] Boh. i siostra trafiły do Lebensbornu w Połczynie Zdroju – zasady funkcjonowania ośrodków. Warunki w Połczynie, nauka niemieckiego, zachowanie personelu w ośrodku. [+]
[01:01:41] W kwietniu 1944 r. przyjechała Mutti – dziecko zostało jej przydzielone. Kobieta nie wiedziała, że boh. jest polskim dzieckiem – powody, dla których nie mogła zabrać siostry Darii. Wyjazd do miasteczka Stendal koło Magdeburga, gdzie boh. ochrzczono w kościele protestanckim. Po adopcji boh. nazywała się Alice Luise Dahl. We wrześniu boh. poszła do szkoły podstawowej, jej koleżanki nie podejrzewały, że nie jest Niemką. Atmosfera w domu. Wspomnienie bombardowań alianckich – ludzie ukrywali się w piwnicach zakładając garnki na głowy. Do Stendalu wjechali żołnierze alianccy, potem Rosjanie, którzy byli tam do 1989 r. Boh. była w Niemczech do końca 1947 r. [+]
[01:10:13] Po wyzwoleniu obozu w Ravensbrück matka w maju 1945 r. wróciła do Poznania. Dom rodziny był zajęty, matka dowiedziała się o śmierci męża i wywiezieniu dwóch córek. Matka wyjechała do Ostrowa Wielkopolskiego i tam zamieszkała z trójką dzieci – poszukiwanie córek przez Czerwony Krzyż. Na proces norymberski wyjechał polski prawnik Roman Hrabar, który szukał polskich dzieci w Niemczech. Matka poprosiła go o pomoc – odnalezienie dokumentów z Kalisza i odnalezienie dziewczynek – w październiku 1947 r. Mutti dostała list ze zdjęciem boh. i siostry oraz dowiedziała się, że przybrana córka jest „ukradzionym” dzieckiem. Ostatnie zdjęcie z przybranymi rodzicami. W listopadzie 1947 r. rodzice odwieźli boh. do Berlina. Brak wspomnień z życia w Polsce przed zniemczeniem. [+]
[01:20:52] W pociągu jechały dzieci, które miały trafić do domu dziecka w Warszawie, tylko boh. jechała do rodziny. Boh. wysiadła w Poznaniu i tam zajęła się nią siostra z Czerwonego Krzyża, która odwiozła ją do Ostrowa Wielkopolskiego – spotkanie z matką i rodzeństwem. Powrót siostry Darii. Boh. i siostra nie znały polskiego – nauka w szkole i korepetycje z języka. Zachowanie szkolnych koleżanek. Normalne życie po powrocie rodziny do Poznania. [+]
[01:28:12] Kontakty z rodziną w Niemczech – list od Mutti. Matka korespondowała z Mutti przez 20. lat. W 1957 r. boh. odwiedziła niemieckich rodziców. Boh. i siostra chciały uciec do Niemiec – sytuacja matki, która została z piątką dzieci. Reakcja na wiadomość, że boh. musi wyjechać do Polski. Pomoc Mutti w przypomnieniu imion rodzeństwa. W 1969 r. obie matki spotkały się – relacje między nimi. Boh. nie rozmawiała z niemieckimi koleżankami o wojnie i sytuacji politycznej.
[01:37:42] Boh. wyjechała z siostrą do Kalisza, esesmanki powiedziały im, że są sierotami i uczyły je języka niemieckiego. Wspomnienie świąt Bożego Narodzenia. Boh. zachorowała na dyfteryt i znalazła się w szpitalu, gdzie jej pochodzenie odkryła jedna z kobiet – wuj Zygmunt [Muszyński] odnalazł siostrzenice, ale nie mógł ich odwiedzać. Próba wykradzenie dziewczynek nie powiodła się, bo dzieci wywieziono. Zasada tworzenia nowych imion i nazwisk. Temat trucia Niemców przez grupę dr Witaszka.
more...
less
The library of the Pilecki Institute
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Monday to Friday, 9:00 - 15:00
(+48) 22 182 24 75
The library of the Berlin branch of the Pilecki Institute
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
This page uses 'cookies'. More information
Ever since it was established, the Witold Pilecki Institute of Solidarity and Valor has been collecting and sharing documents that present the multiple historical facets of the last century. Many of them were previously split up, lost, or forgotten. Some were held in archives on other continents. To facilitate research, we have created an innovative digital archive that enables easy access to the source material. We are striving to gather as many archives as possible in one place. As a result, it takes little more than a few clicks to learn about the history of Poland and its citizens in the 20th century.
The Institute’s website contains a description of the collections available in the reading room as well as the necessary information to plan a visit. The documents themselves are only available in the Institute’s reading room, a public space where material is available free of charge to researchers and anyone interested in the topics collected there. The reading room also offers a friendly environment for quiet work.
The materials are obtained from institutions, public archives, both domestic and international social organizations, as well as from private individuals. The collections are constantly being expanded. A full-text search engine that searches both the content of the documents and their metadata allows the user to reach the desired source with ease. Another way to navigate the accumulated resources is to search according to the archival institutions from which they originate and which contain hierarchically arranged fonds and files.
Most of the archival materials are in open access on computers in the reading room. Some of our collections, e.g. from the Bundesarchiv, are subject to the restrictions on availability resulting from agreements between the Institute and the institutions which transfer them. An appropriate declaration must be signed upon arrival at the reading room in order to gain immediate access to these documents.
Before your visit, we recommend familiarizing yourself with the scope and structure of our archival, library and audio-visual resources, as well as with the regulations for visiting and using the collections.
All those wishing to access our collections are invited to the Pilecki Institute at ul. Stawki 2 in Warsaw. The reading room is open from 9–15, Monday to Friday. An appointment must be made in advance by emailing czytelnia@instytutpileckiego.pl or calling (+48) 22 182 24 75.
Please read the privacy policy. Using the website is a declaration of an acceptance of its terms.