Roman Potocki (ur. 1955, Luboń) – jego rodzice, pracownicy poznańskich zakładów przemysłowych, brali udział w wydarzeniach Poznańskiego Czerwca 1956, przez co rodzina była zmuszona do przeprowadzki do Bydgoszczy. Roman Potocki ukończył Technikum Mechaniczno-Elektryczne, a potem Wydział Techniczny bydgoskiej Akademii Techniczno-Rolniczej im. J. J. Śniadeckich. Po studiach był pracownikiem naukowym uczelni, potem odszedł do pracy w przemyśle. Mieszka w Bydgoszczy.
[00:00:10] Autoprezentacja boh. urodzonego w 1955 r. w Luboniu.
[00:00:24] Ojciec był konstruktorem, matka krawcową. Rodzice brali udział w Wydarzeniach Poznańskich, w 1956 r. rodzina przeprowadziła się do Bydgoszczy. Obydwaj dziadkowie brali udział w Powstaniu Wielkopolskim. Gdy wybuchła wojna, ojciec miał 9 lat, jego siostra 12, dziadek Roman Potocki, dróżnik kolejowy, został wysłany do obozu pracy w Peenemünde – na jeden dzień przyjechał na urlop do domu, ale nie mógł uciec, babcię zabrano na roboty do Niemiec. Dziadek ze strony matki, Stanisław Maćkowski, był kolejarzem, babcia prowadziła dom. Dziadkowie przeżyli wojnę.
[00:06:46] W Luboniu budowano drogę koło fabryki, do pracy przychodzili Żydzi z obozu koncentracyjnego w Żabikowie, widziała ich babcia boh. – wygląd więźniów żydowskich. Polacy starali się pomagać – na drogę wylewano resztki jedzenia, które Żydzi podnosili. Dwunastoletni chłopiec oddalił się z kolumny i w ubikacji wyrył napis „Mamo, czy cię kiedyś zobaczę”. Chłopiec mógł być ukrywany, ale boh. nie zna jego dalszych losów. Babcia pokazała domy, których mieszkańcy pomagali przechodzącym Żydom. W obozie w Żabikowie zginął kuzyn babci. Powody pomocy Żydom. [+]
[00:15:02] Żydzi byli więźniami obozu w Żabikowie, babcia z nimi nie rozmawiała. Za pomoc Żydom groziła śmierć, ale niektórzy sąsiedzi, np. Mateccy, pomagali więźniom. Niektórzy sąsiedzi byli autochtonami.
[00:21:00] Gdy Niemcy szukali w ogrodzie rzeczy zakopanych przez dziadka, sąsiad Krauze wskazał jakieś miejsce, ale tam też niczego nie znaleziono. Po wojnie Krauze prowadził sklep mięsny w Luboniu. Podczas okupacji dziadek prawdopodobnie był maszynistą pociągu, nie działał w konspiracji. Po wojnie pracował na kolei.
[00:23:55] Dziadek Potocki nie chciał opowiadać o pobycie w obozie, ale opowiadał o udziale w wojnie polsko-bolszewickiej. Dziadek był radiotelegrafistą. Siła opowieści babci o pomocy Żydom. Dziadek, weteran Powstania Wielkopolskiego i wojny 1920 roku miał list od Piłsudskiego, ale mimo to nie mógł dostać pracy. Traktowanie byłych powstańców w II RP oraz w PRL. Opinia dziadka Potockiego na temat Piłsudskiego.
[00:32:20] Po zakończeniu wojny dziadek Maćkowiak pracował jako maszynista, niedługo przed emeryturą okazało się, że był daltonistą, co nie przeszkadzało mu w pracy. Dziadek Potocki był dróżnikiem na kolei, babcia handlowała na targowisku i zarabiała więcej niż mąż.
[00:33:40] W 1956 r. rodzina mieszkała w Luboniu. Matka pracowała w Zakładach Naprawy Taboru Kolejowego, ojciec w Zakładach im. Stalina (obecnie Cegielskiego). W wydarzeniach poznańskich brał również udział wuj Włodzimierz Maćkowski, uczeń szkoły zawodowej, który został ranny – „wilczy bilet” ze szkoły. Ojciec nie mówił o swoim udziale w wydarzeniach poznańskich, matka była świadkiem linczu ubeka na dworcu w Poznaniu. Była w grupie osób, które zareagowały na śmierć Romka Strzałkowskiego. Boh. zadławił się ością, ale karetki były zajęte wydarzeniami w mieście i życie uratował mu dziadek. W latach 60. boh. był w Poznaniu z dr Olejniczakiem, który pokazywał mu ślady po kulach. Matka była w tłumie, który wszedł do kościoła św. Wojciecha – wspólna modlitwa, obawy, że kościół zostanie ostrzelany przez czołg.
[00:39:55] Powody wyjazdu rodziny do Bydgoszczy – praca ojca i mieszkanie. Ojciec zapisał się do partii. Boh. interesował się historią – powody wzywania rodziców do szkoły. Teściowa była w AK, ale boh. dowiedział się o tym po jej śmierci. Atmosfera zastraszenia, boh. po latach dowiedział się, którzy sąsiedzi byli konfidentami.
[00:44:25] Boh. spędzał wakacje u dziadków w Luboniu i Nowinkach, gdzie słuchał opowieści z czasów okupacji. Reakcja na opowieść babci o pomaganiu Żydom. Boh. miał problemy w szkole z powodu odpowiedzi na lekcjach oraz nazwiska. Traktowanie boh. przez dyrektorkę szkoły podstawowej nr 30, panią Popow – incydent z pomidorem. Boh. miał być przeniesiony do szkoły specjalnej, ale w jego obronie stanęły cztery nauczycielki, w tym polonistka Dolecka i nauczycielka matematyki Perełka.
[00:54:22] Boh. studiował na Wydziale Mechanicznym Akademii Rolniczo-Technicznej. Po ukończeniu studiów był pracownikiem naukowym uczelni, ale z powodu rodziny w Stanach Zjednoczonych odsuwano go od prac badawczych – przejście do pracy w przemyśle. Boh. do niedawna miał dzienniczek z podstawówki z uwagami nauczycieli.
[00:56:48] Boh. sięgał po książki w języku angielskim i tam znalazł informacje o Katyniu. Jednym z jego znajomych z lat dzieciństwa był mężczyzna chory psychicznie, który poprosił o sklejenie legitymacji – okazało się, że był to pułkownik 2 Korpusu, który walczył pod Monte Cassino. Pozyskiwanie informacji od kuzyna ojca, który służył w KBW. Odkrywanie historii księdza Streicha, który został zastrzelony w lubońskim kościele.
[01:00:58] Metody nauki języka angielskiego, wyjazdy za granicę. Rozważania na temat nauki języka rosyjskiego.
[01:03:48] Historia księdza Stanisława Streicha – boh. jako dziecko zainteresował się „ogródkiem” przy kościele. Od babci dowiedział się, że ksiądz został zastrzelony podczas mszy dla dzieci. Zamachowca, komunistę Wawrzyńca Nowaka, złapali mieszkańcy, potem zabrała go policja. Dziadek Maćkowski opowiadał, że zabójca księdza został skazany na karę śmierci, ale wyroku nie wykonano. Podczas wojny Nowak trafił do ZSRR, potem mieszkał w Poznaniu i pracował w Komitecie Wojewódzkim PZPR, gdzie dziadek go widział. Inne źródła mówią, że wyrok na Nowaku wykonano przed wojną. Boh. zgłosił się jako świadek pośredni podczas procesu beatyfikacyjnego księdza Streicha. [+]
[01:14:52] Kuzyn babci, major SS, będąc w Poznaniu spotkał na ulicy dziadka Stanisława Maćkowskiego – losy kuzyna, prawdopodobnie brytyjskiego szpiega.
[01:19:00] Boh. działał w „Solidarności”, był jednym z jego założycieli na Wydziale Mechanicznym bydgoskiej uczelni – przeszukania biurka w pracy. Boh. zaprzestał działalności w czasie stanu wojennego – reakcja po jego ogłoszeniu, wpływ teścia, oficera LWP. Przepowiednie dziadka Maćkowskiego.
[01:24:30] Boh. był wokalistą i grał na harmonijce w zespole hardrockowym. Rozważania na temat polskiej muzyki rockowej. Wspomnienie węgierskiego zespołu „Omega” i „Deep Purple” – spotkanie z Ritchie Blackmorem i Johnem Lordem.
[01:30:25] Boh. był w Poznaniu podczas drugiej pielgrzymki papieża Jana Pawła II – przyjazdy wiernych. Rola religii w latach 80.
[01:33:52] 13 grudnia 1981 r. boh. przypiął biegówki i pojechał na uczelnię – puste ulice i czołg. Wiadomość o wprowadzeniu stanu wojennego. Żona z dziećmi była w akademiku – akcja ZOMO. Podczas pobytu w sanatorium w Janowie boh. widział przejazd kolumny czołgów. Udział w mszach za Ojczyznę – szachowanie zomowców dokumentem potwierdzającym gruźlicę.
more...
less
The library of the Pilecki Institute
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Monday to Friday, 9:00 - 15:00
(+48) 22 182 24 75
The library of the Berlin branch of the Pilecki Institute
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
This page uses 'cookies'. More information
Ever since it was established, the Witold Pilecki Institute of Solidarity and Valor has been collecting and sharing documents that present the multiple historical facets of the last century. Many of them were previously split up, lost, or forgotten. Some were held in archives on other continents. To facilitate research, we have created an innovative digital archive that enables easy access to the source material. We are striving to gather as many archives as possible in one place. As a result, it takes little more than a few clicks to learn about the history of Poland and its citizens in the 20th century.
The Institute’s website contains a description of the collections available in the reading room as well as the necessary information to plan a visit. The documents themselves are only available in the Institute’s reading room, a public space where material is available free of charge to researchers and anyone interested in the topics collected there. The reading room also offers a friendly environment for quiet work.
The materials are obtained from institutions, public archives, both domestic and international social organizations, as well as from private individuals. The collections are constantly being expanded. A full-text search engine that searches both the content of the documents and their metadata allows the user to reach the desired source with ease. Another way to navigate the accumulated resources is to search according to the archival institutions from which they originate and which contain hierarchically arranged fonds and files.
Most of the archival materials are in open access on computers in the reading room. Some of our collections, e.g. from the Bundesarchiv, are subject to the restrictions on availability resulting from agreements between the Institute and the institutions which transfer them. An appropriate declaration must be signed upon arrival at the reading room in order to gain immediate access to these documents.
Before your visit, we recommend familiarizing yourself with the scope and structure of our archival, library and audio-visual resources, as well as with the regulations for visiting and using the collections.
All those wishing to access our collections are invited to the Pilecki Institute at ul. Stawki 2 in Warsaw. The reading room is open from 9–15, Monday to Friday. An appointment must be made in advance by emailing czytelnia@instytutpileckiego.pl or calling (+48) 22 182 24 75.
Please read the privacy policy. Using the website is a declaration of an acceptance of its terms.