Piotrowska Barbara
Barbara Piotrowska z d. Stachowicz (ur. 1935, Lwów) – więźniarka Ravensbrück. We wrześniu 1944, podczas powstania warszawskiego, została wraz z rodziną wysiedlona z domu na Żoliborzu do obozu przejściowego w Pruszkowie. Ojciec został zabrany do KL Neuengamme, gdzie został zamordowany. Pani Barbara wraz z matką trafiła do obozu koncentracyjnego Ravensbrück, skąd po ok. dwóch miesiącach zostały wywiezione do pracy w gospodarstwie rolnym w Kleptow koło Prenzlau, pracowały także w cukrowni. W „marszu śmierci” dotarły do Weimaru, gdzie doczekały wyzwolenia przez armię amerykańską. Trafiły do Frankfurtu, potem do Ośrodka Polskiego w Ludwigsburgu, a następnie do Stuttgartu. W lipcu 1946 roku wróciły do Polski. W 1958 roku pani Barbara ukończyła studia na wydziale mechaniki precyzyjnej na Politechnice Warszawskiej. Przez całe życie zawodowe, do 1998 roku pracowała w Głównym Urzędzie Miar jako m.in. kierownik laboratorium pomiarów masy, a następnie dyrektor Zakładu Masy i Siły.
more...
less
[00:00:10] Autoprezentacja boh. urodzonej w 1935 r. we Lwowie.
[00:00:25] Ojciec był asystentem na Politechnice Lwowskiej i pracował w radio, matka była z zawodu księgową. W kwietniu 1939 r. ojciec został służbowo przeniesiony do Warszawy, pracował w radiostacji w Wiązownej, którą planowano uruchomić 1 września.
[00:01:33] Podczas okupacji ojciec pracował jako technik w gazowni, rodzina mieszkała na Żoliborzu przy ul. Brodzińskiego, blisko Dworca Gdańskiego. Boh. chodziła do przedszkola Sióstr Zmartwychwstanek – wyposażenie przedszkolaka. Okupacyjna rzeczywistość – strach przed łapankami, dziecięce zabawy – gra w pikuty. Ojciec robił z tektury mebelki dla lalek. Boh. miała jamnika i kanarka. [+]
[00:07:12] Wiosną 1943 r. z okien widać było łunę znad płonącego getta. Jedną z lokatorek domu była dr Kłosińska-Mantlowa, w jej mieszkaniu odbywały się koncerty, wieczorki literacki. Na strychu była radiostacja, którą czasem obsługiwał ojciec.
[00:09:10] Podczas nalotów w 1942 r. mieszkańcy chowali się w ogrodzie, ale rodzina ukryła się w piwnicy. Na ogród spadły bomby i wiele osób zginęło. Podczas powstania matki pomagały sanitariuszkom i robiły opatrunki. Ojciec zbierał rzeczy z alianckich zrzutów i oddawał je powstańcom. W niektórych posesjach były studnie i tam chodzono po wodę. [+]
[00:13:00] W maju 1944 była Pierwsza Komunia, w której boh. nie uczestniczyła z powodu choroby – komunia w czerwcu. Rodzina została wypędzona z Żoliborza pod koniec września. Ludzi spędzono na ul. Rydygiera, skąd szli na Dworzec Zachodni. Warunki w obozie w Pruszkowie, podczas selekcji rodzina trafiła do transportu, który pojechał do Niemiec – stan zdrowia ojca.
[00:17:15] Warunki w wagonie podczas podróży. Pierwszy postój był w obozie w Neuengamme koło Hamburga – tu zabrano mężczyzn. W początkach października kobiety z dziećmi trafiły do Ravensbrück. Z powodu przeludnienia więźniarki zamieszkały w namiocie – głód i wszawica, warunki sanitarne. Lęk przed utratą matki. Grupa więźniarek, w tym boh. z matką, znalazła się w Kleptow koło Prenzlau. Kobiety pracowały w gospodarstwie rolnym – bauer znęcał się nad nimi. Matka została pobita i przyniesiono ją nieprzytomną z pola. [+]
[00:25:20] Po zakończeniu prac w polu kobiety pracowały w cegielni i cukrowni. Wszawica wśród więźniarek – walka z wszami. Wspomnienie melasy przynoszonej przez matkę. Zimą 1945 kobiety przewieziono do Jeny – wspomnienie balonów przeciwlotniczych i nalotu na miasto. Wędrówka w „marszu śmierci” – boh. złapała rzucone jabłko, ogryzek odebrał jej więzień obozu koncentracyjnego. Boh. obtarła nogi i nie mogła iść, matka wykradła się nocą i zdobyła dla niej wózek. Kolumna doszła w okolice Weimaru, gdzie zatrzymano się w gospodarstwie rolnym – wspomnienie zupy i zagrożenia ze strony członków Hitlerjugend. [+]
[00:36:55] Wyzwolenie przez Amerykanów, którzy rozdawali jedzenie – skutki przejedzenia. Sposoby dezynfekcji, zmiana odzieży. Boh. znalazła się z matką w obozie w Stuttgarcie, polski ośrodek im. Dąbrowskiego utworzono na terenie koszar, matka pracowała w administracji. W Ludwigsburgu mieszkano w domach opuszczonych przez Niemców – procesja Bożego Ciała. Harcerstwo prowadził pan Gintowt, boh. należała do zuchów. W styczniu 1946 r. otwarto w Stuttgarcie polską szkołę i boh. podjęła naukę w czwartej klasie. Matka szukając ojca dowiedziała się, że zginął w obozie w grudniu 1944 r.
[00:43:15] W lipcu 1946 r. rodzina wróciła do Polski – zatrzymano się w Karpaczu, potem w Kętach, skąd pochodził ojciec. Boh. we wrześniu poszła tam do szkoły. Matka pojechała do Warszawy – mieszkanie na Żoliborzu było zajęte, ale odnalazły się albumy ze zdjęciami i meble. Żona kierowcy ojca sprzed wojny przyjęła matkę i boh. w swoim mieszkaniu przy ul. Słowackiego.
[00:45:10] We wrześniu 1939 wiele osób uciekało na wschód. Rodzina wyjechała samochodem z kierowcą i jego rodziną do Lwowa, ale po 17 września zawrócono.
[00:46:25] Jesienią 1946 r. boh. poszła do szkoły Sióstr Zmartwychwstanek. Matka, wdowa po pracowniku gazowni miejskiej, podjęła tam pracę jako księgowa. Powojenne prześladowania akowców. Uczennice szkoły Sióstr Zmartwychwstanek robiły lampiony, które ustawiano na grobach poległych w 1920 r. – z grobów zdjęto tabliczki z nazwiskami i nie dbano o nie. Zetempowcy wyganiali dziewczyny z cmentarza. Podczas matury szkoła nie miała uprawnień szkoły państwowej i nie było wiadomo, czy boh. będzie mogła iść na studia.
[00:51:40] Boh. zdawała egzamin na Wydział Łączności, krążyły plotki, że studia tam przygotowują do szpiegowskiego fachu. Boh. zdała egzamin, ale jako „obca ideologicznie” nie została przyjęta. Z siedmiu koleżanek zdających na medycynę przyjęto jedną. Boh. zdawała maturę w 1953 r. – publikacje z okazji jubileuszy.
[00:53:55] Boh. studiowała na Wydziale Mechanicznym, tam poznała przyszłego męża – sytuacja rodzinna. Matka niechętnie mówiła o przeżyciach obozowych. Boh. pierwszy raz pojechała do Ravensbrück w 2005 r. Poszukiwanie wiadomości o ojcu – informacja, że w Arolsen są przechowywane rzeczy więźniów z Neuengamme. W 2001 r. boh. odzyskała pamiątki po ojcu.
[00:57:45] Sytuacja rodziny po wojnie. Rozważania na temat nienawiści. Boh. działa w Klubie Ravensbrück. Na terenie obozu było więzienie, po wojnie w celach urządzono izby pamięci – działalność muzeum.
[koniec samodzielnej relacji – świadek odpowiada na pytania]
[01:03:38] Przedstawienie rodziców: Marty i Antoniego. Wspomnienie nalotów w 1942 r. Z ulicy Brodzińskiego widać było tory prowadzące do Dworca Gdańskiego. Podczas powstania jeździły tam lory z armatami, które ostrzeliwały miasto „krowami”.
[01:06:08] Rodzice wiedzieli, że powstanie wybuchnie, znajome panie były sanitariuszkami w AK. Ciotka Jadwiga Karaszewicz-Tokarzewska była kurierką AK między Lwowem a Warszawą. W domu bywał kurier Jan Sokołowski. Ciotkę Jadwigę aresztowano w lipcu 1945 we Lwowie i skazano na 10 lat łagru, przebywała w obozie Abiez na Uralu. Matka wysyłała jej paczki. Ciotka wróciła do Polski w roku 1955. Od 1947 r. matka i boh. mieszkały w pokoju przy ul. Śmiałej – tam przyjechała ciotka, która potem na zaproszenie pani Królikowskiej zamieszkała w Olszynach k/Wawra. W latach 60. spotkała się we Francji z gen. Michałem Tokarzewskim, bratem stryjecznym – starania o sprowadzenie prochów generała do Polski. Pokrewieństwo z Tokarzewskimi.
[01:15:33] Nastroje podczas powstania – terror w mieście pod niemiecką okupacją. Warunki w czasie powstania – problemy z wodą. Wyjście z płonącej Warszawy pod koniec powstania. Podczas pobytu w pruszkowskim obozie ludzi przydzielano do różnych transportów – okoliczności wyjazdu do Niemiec. Atmosfera w wagonie podczas podróży, wspomnienie muzyki w obozie w Neuengamme. [+]
[01:23:45] Przyjazd na bocznicę kolejową w Ravensbrück – wyskakiwanie z wagonów, rejestracja i pobyt w namiocie. Postawa matki. Zajęcia dzieci w obozie – Krystyna Zaorska ilustrowała bajki i rysowała sceny obozowe. Różnice między pobytem w baraku i namiocie. [+]
[01:30:26] System uczenia się w Ravensbrück. Poetka Grażyna Chrostowska pisała wiersze w obozie, rozstrzelano ją w 1942 r. Wykłady z historii sztuki prowadziła Karolina Lanckorońska. W obozie działała tajna drużyna harcerska „Mury”, która miała sztandar 13 Warszawskiej Drużyny Harcerskiej. Zofia Pociłowska-Kann napisała w obozie sztukę teatralną, którą wystawiono. Doświadczenia pseudomedyczne na więźniarkach, postawa Polek. Zofia Pociłowska była w grupie, która pracowała na zewnątrz obozu – nawiązanie kontaktu z więźniami Stalagu – przekazywanie listów, dzięki czemu wiadomości o eksperymentach przedostały się na Zachód. Do obozu przemycano książki – sposoby ich ukrywania. Polki znające niemiecki zgłaszały się do różnych prac w administracji i uzyskiwały wiadomości. [+]
[01:42:14] Położenie namiotu na terenie obozu, pilnowanie go przez strażniczki – sytuacja pod koniec wojny. Boh. zna osoby urodzone w Ravensbrück – sposoby ochrony matek i dzieci. Niemcy zabijali noworodki, np. topiąc je lub uderzając głowami o ściany. W domku z ogródkiem na terenie obozu mieszkał komendant z rodziną. Wspomnienie książki „Dzieci nie płakały”, która jest historią niemieckiego lekarza polskiego pochodzenia, biorącego udział w eksperymentach medycznych w obozach. Boh. będąc w obozie nie wiedziała o eksperymentach, ale jej matka mogła o tym wiedzieć. Kobiety poddane eksperymentom były ukrywane przez inne więźniarki i niektóre z nich przeżyły. Więźniarki przewiezione z Auschwitz miały wytatuowane numery obozowe, które usuwano.
[01:53:08] Matka i boh. była w komando, które przeznaczono do pracy w gospodarstwie rolnym. Powód, dla którego bauer uderzył matkę pracującą w polu. Specyfika prac w cegielni. Boh. z koleżanką Ewą Żelechowską była tam w 2015 r., ale po budynkach nie został ślad. Marsz śmierci trwał kilka dni – wspomnienie alianckich nalotów.
[01:58:36] Spotkanie z chłopakami z Hitlerjugend, którzy chcieli strzelać do kobiet i dzieci – wymiana zdań. Odgłosy walki – przyjazd amerykańskich żołnierzy, którzy rzucali jedzenie oswobodzonym ludziom. Wspomnienie amerykańskiej czekolady. Niemieccy strażnicy po drodze do Weimaru zniknęli. Na koniec marszu, gdy grupa zatrzymała się w gospodarstwie, pilnował ich bauer z bronią. [+]
[02:06:44] Boh. wracała do Polski pociągiem, transport repatriacyjny zatrzymał się na dworcu w Dziedzicach, skąd matka pojechała do Karpacza, potem do Kęt, gdzie boh. poszła do szkoły. Start po wojnie – przydział pokoju w Warszawie w 1948 r. – umeblowanie. Pomoc rodziny i znajomych. Podczas okupacji w domu bywał ksiądz Antoni Skrzydelski, który współpracował z ciotką Jadwigą Tokarzewską.
[02:10:17] Matka pracowała w administracji ośrodka w Stuttgarcie, występowała także w teatrze. Warunki bytowe w ośrodku – pokój zajmowany przez matkę i boh. wizytował gen. Eisenhower. Wspomnienie spotkania z księdzem i gafy podczas przeżegnania się.
[02:12:18] Ojciec zginął w obozie w Neuengamme 8 grudnia 1944 r. Obóz w Ravensbrück wyzwoliła Armia Czerwona, obóz w Neuengamme alianci – wcześniej Niemcy załadowali kilka tysięcy więźniów na statki, największym była „Cap Arcona”, którą alianci zbombardowali. Boh. znała trzech Polaków, którzy uratowali się z katastrofy – na plaży byli Niemcy i Anglicy, Niemcy zabijali więźniów, którzy dopływali do brzegu. Zbigniew Fołtyński i Józef Lipiński opowiadali o swoich przeżyciach. W rocznice oswobodzenie Neuengamme osoby biorące udział w uroczystościach wypływają w morze i rzucają kwiaty. Wspomnienie uroczystości nad jeziorem Schwedt w Ravensbrück. [+]
[02:19:30] W Neuengamme jest miejsce pamięci, gdzie na płachtach materiału wypisane są nazwiska mężczyzn, którzy zginęli. Upamiętnienie osób przywiezionych po powstaniu w Warszawie. Podczas wojny Niemcy w Neuengamme uprawiali ogrody użyźniane prochami więźniów – boh. przywiozła ziemię z tego miejsca do Polski, poświęciła ją i odwiozła z powrotem.
[02:22:35] Józef Lipiński, który uratował się z „Cap Arcony”, napisał bardzo emocjonalne wspomnienia, które dał boh. z prośbą o wydanie – spory z mężem o niektóre sformułowania użyte przez Lipińskiego. Podczas ataku na statek Józef Lipiński był na górnym pokładzie – zabawy Niemców. Pamięć o Neuengamme. W obozie były glinianki, skąd wydobywano surowiec, z którego produkowano cegły. [+]
[02:26:18] Boh. ukończyła Politechnikę Warszawską i pracowała do emerytury w Głównym Urzędzie Miar – zadania instytucji. Zajęcia na emeryturze.
more...
less