Kołakowska Anna
Anna Kołakowska z d. Stawicka (ur. 1964, Gdańsk) w latach 1979-1982 uczennica VI LO w Gdańsku, w 1984 r. ukończyła LO Zgromadzenia Najświętszego Serca Jezusa w Pobiedziskach. Od października 1980 w Ruchu Młodej Polski, była drukarzem wydawnictw niezależnych, m.in. ulotek RMP i pisma „Bratniak”. W grudniu 1981 współorganizowała grupę organizującą Modlitwy w intencji Ojczyzny w Kaplicy Matki Bożej Ostrobramskiej Bazyliki Mariackiej w Gdańsku. 2 marca 1982 została aresztowana, a 22 kwietnia 1982 wyrokiem Sądu Marynarki Wojennej w Gdyni skazana na 3 lata więzienia i 1 rok pozbawienia praw publicznych. Osadzona w zakładzie karnym w Fordonie, 11 sierpnia 1982 zwolniona (roczna przerwa w karze) w celu kontynuowania nauki. Od 1984 studentka Wydziału Historii Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego. Od 1985 członkini Liberalno-Demokratycznej Partii „Niepodległość”: organizatorka kolportażu wydawnictw Oddziału Lubelskiego, członek Rady Politycznej. Drukowała i kolportowała prasę niezależną, uczestniczyła w akcjach ulotkowych na terenie Lublina. W czerwcu 1985 uczestniczka głodówki rotacyjnej o uwolnienie więźniów politycznych, zorganizowanej przez Annę Walentynowicz w podziemiach kościoła Narodzenia NMP w Krakowie-Bieżanowie. W 1987 współorganizatorka protestów ulicznych i strajków głodowych w Międzyrzeczu Wlkp. przeciwko składowaniu tam odpadów radioaktywnych. W listopadzie 1987 współorganizatorka (z działaczami Grupy Konserwatywnej Antyk) na pl. Litewskim w Lublinie dwóch demonstracji przeciwko referendum nt. tzw. drugiego etapu reformy. Współorganizowała demonstracje studenckie na KUL 3 maja 1988 oraz 3-dniowy sitting ws. poparcia dla robotników strajkujących w Nowej Hucie i Stoczni Gdańskiej im. Lenina. W latach 1994-1999 nauczycielka w szkole podstawowej nr 73 w Gdańsku, 1999-2001 w Zespole Kształcenia Podstawowego i Gimnazjalnego nr 11 tamże, od 2001 w Gimnazjum nr 14. Od 2006 opiekunka i animatorka młodzieżowego zespołu muzycznego przy parafii Świętej Rodziny w Gdańsku-Stogach. Odznaczona Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski (2009), Krzyżem Wolności i Solidarności. [na podstawie: Encyklopedia Solidarności]
więcej...
mniej
[00:00:10] Ur. 1.10.1964 w Gdańsku, patriotyczna rodzina, dziadek śpiewał ułańskie piosenki, babcia „szczerze nienawidziła komunistów”. Babcia płakała z powodu aresztowania wuja, ks. Bogdanowicza – siedział w więzieniu przy ul. Rakowieckiej. Ojciec pracował w Dalmorze (przedsiębiorstwo połowów dalekomorskich). W 1970 r. mama wracała z wypłatą, widziała wydarzenia w Gdańsku. Wychowawczyni (pani Karolcia) dała kanapkę dziecku, którego ojciec pracował w stoczni. [+]
[00:03:59] Świetliczanka Karolina Kopeć dała córce stoczniowca kanapkę – gest solidarności. W 1976 r. pierwsza ulotka: 10 przykazań robotników. Spięcie Antoniego Bogdanowicza z prokuratorem w Lublinie, wyrok 1,5 roku w zawieszeniu. [+]
[00:07:23] Ks. infułat Stanisław Bogdanowicz zmarł 2017 r., wujek i życiowy przewodnik boh., więziony w latach 60. W latach 70. probostwo w Bazylice Mariackiej w Gdańsku – gromadziło rodzącą się opozycję, młodzież, msze za ojczyznę od połowy lat 70. Dziedzictwo ks. Zator Przetockiego, jako pierwszy kapłan wszedł do stoczni Gdańskiej, wniósł sakramenty. Stowarzyszenie „Godność”, więźniowie polityczni.
[00:09:59] W 1966 r. ks. Bogdanowicz aresztowany w pielgrzymce spod Lublina (nielegalnej). Dzieciństwo w Gdańsku, w robotniczej dzielnicy Stogi. W końcu lat 70. zaczęły pojawiać się pierwsze wydawnictwa bezdebitowe: Woźniaka „Zapluty karzeł reakcji” i Wańkowicza „Rodzina Korzeniewskich” – ukształtowany obudzony antykomunizm.
[00:12:08] W 1979 r. boh. chodziła do VI LO w Gdańsku, ulotki o manifestacji pod stocznią, przemówienia Piotra Szydłowskiego, Dariusza Kobzdeja. 3 maja 1980 r. ulotki w szkole, zatrzymanie młodzieży w szkole, żeby nie szła na manifestację. Przedostanie się boh. na demonstrację: transparenty Ruchu Młodej Polski, ROPCiO (Jan Zapolnik), przemawiał Dariusz Kobzdej. „Wolność pod stocznią”, wakacje pod stocznią.
[00:15:32] Kolega Jacek Malinowski miał amerykańskie obywatelstwo, rozpoczęcie współpracy w wydawnictwie RMP (Ruch Młodej Polski), organizacja radiowęzła – październik 1980 r., druk ulotek, wydawanie książek. Działalność w konspiracji. Zatrzymywanie kolejnych działaczy.
[00:17:50] Wiadomości o strajkach w Lublinie, przyspawanie pociągu do szyn. RWE, BBC. Wybuch strajków 14 sierpnia [1980]. Solidarna postawa mieszkańców Gdańska – zakaz sprzedaży alkoholu, podwożenie ludzi, bezinteresowna pomoc.
[00:20:07] 31 sierpnia [1980] czekanie w tłumie pod stocznią. Początek działania w opozycji, w konspiracji, wydawanie gazetki „Rozwaga i Solidarność”, euforia, masowy bunt, reglamentowana wolność. Grupa „Węzeł” skupiona wokół gazety „Węzeł”, szefem był Marek Krówka (internowany, potem wyjechał do Francji), Jan Chmielewski, Andrzej Suwała. „Amerykanin” Jacek Malinowski.
[00:23:44] Działalność w ramach Ruchu Młodej Polski, demonstracje 3 maja, w grudniu 1980. Dariusz Kobzdej, Aleksander Hall, Bożena Rybicka i jej bracia. Spotkanie przy bazylice Św. Brygidy. Wprowadzenie stanu wojennego – poczucie klęski. Czołgi pod stocznią. Zawieszenie działania szkół, rozbicie RMP.
[00:26:23] W bazylice mariackiej Bożena Rybicka i Magda Modzelewska zorganizowały w kaplicy Matki Bożej Ostrobramskiej modlitwy różańcowe w intencji ojczyzny i uwięzionych. Po ich internowaniu boh. prowadziła różaniec po mszy o godz. 18, wezwania antykomunistyczne – to dawało poczucie wolności.
[00:28:29] Wydanie ulotki w domu Arkadiusza Makara przy ul. Polanki – Małgorzata Chmielecka, „sympatia” Halla. Rozważania, jak reagować podczas aresztowania. Informacja o różańcu na ulotce. Szpaler ZOMO pod bazyliką, aresztowanie Jana [Chmielowskiego], Arkadiusza Makara, Dariusza Kaszubowskiego, Małgorzaty Chmieleckiej i jej brata [Wojciech Chmielecki].
[00:32:34] Przyjazd esbeków do szkoły po boh., identyfikacja zdjęcia przez Janka, nauczyciel Jan Nadolny powiadomił mamę boh. Rozmowa z ks. Bogdanowiczem, zabranie boh. ze szkoły przez esbeków, droga czarną wołgą. Całodzienne przesłuchanie w Prokuraturze Marynarki Wojennej w Gdyni, esbek Marek Konieczka, prokurator Andrzej [Link?]. Krzyczący ubecy, nie było bicia, kilkanaście przesłuchań, tydzień spędzony „na dołku”.
[00:36:23] Metalowy kubeł na odchody, betonowe katafalki z cienkim materacem. W celi kryminalistka „Basiura” oraz więźniarka polityczna, wtyczka bezpieki. [+]
[00:38:17] Ogłoszenie stanu wojennego: szablon orła w koronie, żeby wymalować w szkole. Po powrocie do szkoły – ulotki „Wrona skona”, pogadanki komisarzy wojskowych w szkole. [+]
[00:40:49] W latach 1980-81 emocjonalne, młodzieńcze podejście do wydarzeń i opinii opozycyjnych na Wybrzeżu. Odsłonięcie Pomnika Poległych Stoczniowców [+]. Boh. była „szeregowym działaczem opozycyjnym”.
[00:44:47] W tym czasie popularne hasło „Wejdą-nie wejdą”, młodzieńczy optymizm. Festiwal Piosenki Zakazanej, klimat wolności, spotkania z działaczami (Kuroń), sztuka Konwickiego w teatrze. Zapach plastikowego znaczka „S”. [+]
[00:47:54] Aresztowanie: spotykanie dobrych ludzi – klawisz zrobił boh. herbatę, dawał rady. Cela więźniarek politycznych, p. Alinka, Małgorzata Chmielecka, Regina Jung. Ciągłe protesty, kawały robione klawiszom. „Wypiska” raz w miesiącu, zakupy w kantynie. Obrona więźniarki, kary za niesubordynację, „ludzki naczelnik”. Pocieszające słowa klawisza Marka.
[00:52:08] Rozprawa w sądzie, zamknięcie w izolatce, ubranie w płaszcz więzienny. Powrót z rozprawy suką: Chmielecki, Makar, Kaszubowski i boh. Rozpoznanie boh. przez kolegów, fałszywe zeznanie lekarki Marii Wyszomirskiej, znajomych nauczycieli. Wyrok 3 lat więzienia. Plan ucieczki z sądu marynarki wojennej. Adwokat z urzędu Stanisław Urbaniak namawiał do fałszywych zeznań.
[00:56:20] Ogłoszenie wyroku (Chmielecki 5 lat, Makar 4 lata, boh. 3 lata) – protesty na sali sądowej. Tata boh. opluł buty prokuratorowi. Powrót do więzienia. Wuj Antoni Bogdanowicz, najmłodszy brat mamy, walczył na ulicach w grudniu 1970, skazany na półtora roku więzienia. Prokurator Maślanka w Lublinie. 1 maja 1982 r. w środku pochodu wuj rozwinął przed trybuną honorową baner „Solidarności”. Razem m.in. z Andrzejem Michałowskim wypuścili w czasie wyborów na ulicę Długi Targ świnię z napisem „Głosuj na mnie”.
[00:59:30] Boh. była najmłodszą więźniarka polityczną, RWE od razu podało informacje o internowaniu [+]. Rozmowa ojca z Urugwajczykiem. Przerażenie rodziców, próba badania ginekologicznego w więzieniu [+]. Leontyna Stawicka dd Bogdanowicz (mama), ojciec Edward Stawicki. Kilka dni po wyroku wywiezienie z dziennikarką Wiesławą Kwiatkowską do Fordonu. Konwojent Marek pozwolił boh. przyjść do domu na kilka minut [++], Bogdan Kwiatek. Obiad w restauracji, ostrzeżenie kryminalisty. [01:03:46] Oddział więźniarek politycznych (35 kobiet), głodówka w obronie Wesołowskiej [?] oskarżonej o szpiegostwo i osadzonej z kryminalistkami. Pierwszy posiłek po głodówce. Marzenia o skórkach od chleba. [+]. Atmosfera na oddziale w Fordonie. Herbata z więziennego kominka („betoniara”), bunt więźniarek, kary dla boh. Rygor dla dorosłych.
[01:08:06] W celi wykształcone kobiety, książki z więziennej biblioteki (Camus, Tatarkiewicz), nauka historii, pisowni polskiej. Przyjazd Reginy Jung, przeniesienie do jej celi, poważna atmosfera w celi, powrót do pierwszej celi. Klawisze Paczkowski i Szweda, awantura z klawiszami.
[01:12:25] Śpiewanie patriotycznych pieśni 18 maja, solidarne pisanie listów do sądu penitencjarnego w obronie boh., wizyta w celi oficera sądowego (sędzia penitencjarny Michał Łącki), rozmowa. Kpiny z naczelniczki więzienia. Roczna przerwa w karze, wyjście z więzienia po odsiedzeniu pół roku.
[01:14:50] Odmowa podpisania zobowiązania do niepodejmowania działalności opozycyjnej i lojalki. Wyjście z więzienia, trudny kontakt z rodziną. Zachwyt zielenią, wspomnienie piosenki Stachury „Kiedy ruszą dla mnie dni” z filmu „Nadzór”. Zagubienie, pomoc księdza, powrót pociągiem ekspresowym do domu. [+]
[01:18:37] Przyjście do domu, zasłabnięcie babci Stanisławy Bogdanowicz, jej proroczy sen. Rewizja w domu boh., ubecy u babci, solidarność sąsiadów. Zniszczenie pamiątek z czasu strajków sierpniowych. Sąsiad pijak.
[01:21:37] Ewa Kubasiewicz w więzieniu w Fordonie – dostała wyrok 10 lat, była mentorką dla osadzonych, ukształtowała boh. intelektualnie. Komisarz wojskowy nie zezwolił na powrót do szkoły, nauka w szkole zakonnej Sacré Coeur w Pobiedziskach przez 3 lata, straszenie zakonnic przez SB. „Błogie życie”, wspaniała kadra pedagogiczna, biblioteka szkolna zawierała książki przedwojenne. Formacja intelektualna i religijna.
[01:25:29] Prezenty z zagranicznych darów z okazji świat kościelnych. Matura, egzaminy na studia na KUL, prelekcja o Katyniu. Wyjście z więzienia więźniarek politycznych, sędzia Łącki stracił pracę, wypuszczając Ewę Kubasiewicz. Poznanie działaczy KPN i opozycji z Krakowa, z Zosią Kwiatkowską odwiedziny u głodującego Świtonia. Areszt w Katowicach, odmowa poddania się rewizji osobistej. Marek Bik. [+]
[01:29:13] Przekonanie o niewystarczalności działalności związkowej, ważna działalność polityczna, partyjna, Liberalno-Demokratyczna Partia „Niepodległość” (LDPN). Studia na KUL od 1984 r., nawiązanie kontaktu z „S” w Lublinie, Anna Walentynowicz. Wożenie bibuły do i z Gdańska. Morderstwo ks. Jerzego Popiełuszki, czuwania w kościele. Delegacja KUL na pogrzeb do Warszawy.
[01:32:56] Opuszczenie kolokwium z psychologii u prof. Ożoga, Wojciech Bogaczyk, przewodniczący NZS, Marcin Dybowski. Kolportowanie 1000 znaczków „S”. Rozłam w LDPN. Paweł Skokowski ps. „Józek”.
[01:35:18] Arkadiusz Makara skontaktował boh. z LDPN, związanie się z Marcinem Dybowskim w 1985 r. Głodówka rotacyjna w Bieżanowie (Krakowie) w lutym 1985 r. zorganizowana przez Annę Walentynowicz o uwolnienie więźniów politycznych. Kolega z liceum Cezary Nowe w Lublinie. Wojciech Rotarski, Andrzej Sznajder – koledzy internowani, gazeta „Myśl niepodległa” drukowana na stancji u boh., artykuł o Katyniu, niepełna liczba ofiar. 1000 egzemplarzy.
[01:40:30] Nawiązanie znajomości z ludźmi z KPN z Krakowa, wożenie ulotek do Krakowa, Wrocławia, Gdańska, kolporter z Warszawy Dariusz Krall [+]. Współpraca z Marcinem Dybowskim, rozłam w partii LDPN, aresztowanie „Józka”. Boh. została szefem kolportażu, ps. „Ewa”. Woziła w plecaku ze stelażem książki. [+]
[01:44:09] Drukowanie „ABC”, „Suczasnost” (ukraińskie „pismo banderowskie”), książki drugiego obiegu. Monotonna praca w drukarni, ekscytujące akcje ulotkowe. Rzucanie ulotek w delikatesach w centrum Lublina. Rozdawanie ulotek z Markiem Derewieckim. Akcja ulotkowa z przyszłym mężem, pogoń ubeka. [+]
[01:47:15] Akcja z KPN „Walerianka” pod lokalami wyborczymi [+]. Wygaszanie działalności w 1987-88 roku, akcja na pl. Litewskim w 1986 r. podczas referendum (Tomasz Dębek, Ewa Chimko). Demonstracja 3 maja 1987 r., schronienie w kościele jezuitów. [+]
[01:51:06] Wyrok-przykrywka dla Bartłomieja Sienkiewicza. Andrzej Bereda z NZS, przekształcenie LDPN w Grupę Polityczną „Antyk”. Czasopismo „Antyk”. Strajki majowe w 1988 r. „największy zawód w życiu”. Protest solidarnościowy z Nową Hutą, trzydniowy sitting na schodach. Wojciech Bogaczyk, szef NZS na KUL. Podziały wśród opozycji, wykład Geremka o społeczeństwie obywatelskim.
[01:55:50] Decyzja o wyjeździe do Francji. Flaga z pieluchy, ZOMO na stacji Gdańsk Stocznia. Spisywanie przez milicjanta. [+] Azyl polityczny we Francji. Przesiadka w Berlinie Zachodnim, droga autostopem do Francji. Tęsknota, powrót do Polski po trzech dniach. Witold Bobryk z PPS. Urodzenie dziecka, zakończenie działalności opozycyjnej. Propozycja kandydowania do Sejmu.
[02:01:23] „Obrzydliwe lata 90.”, Jaruzelski prezydentem, przeniknięcie bezpieki do struktur państwa i gospodarki, „podły system”. [+]. Marcin Dybowski – urodzony przywódca, był wzorem postępowania. Najwyższe wartości moralne w grupie boh. Pseudonimy organizacyjne. Marcin Dybowski „Benek”, Jarosław Markowski. Dobrani ludzie w „Antyku”, wysokie wartości moralne i religijne.
[02:05:23] Fascynacja boh. bohaterami powstania listopadowego. Przekonanie o konieczności działania. Marek Derewiecki emanował spokojem, intelektualista. Praca o PSL. Poznanie męża na głodówce w Bieżanowie. Woził do Warszawy diapozytywy. Wspólne zainteresowania i działalność, organizowanie zaduszek partyzanckich, „protestujemy razem przeciwko pedałom”. Rozwieszanie banerów z ulotkami na dachu przy al. Racławickich w Lublinie. Gubienie tajniaka.
[02:14:06] Wspólne wożenie bibuły do Wrocławia. Przemęczenie, poświęcenie prywatnego życia na działalność opozycyjną [+]. Rektor KUL Wielgus. Zakaz robienia doktoratu na KUL przez Michnika. Łączniczka od „Zapory” Iza Kochanowska. Spotkania opłatkowe studenckie na KUL, bp Wyszyński. Ks. Hryniewicz. Lublin miasto urocze, studenckie życie, dyskusje, piosenki Kaczmarskiego, dyskusje intelektualne.
[02:19:25] Niepodległość była i jest warunkiem kluczowym, bez kompromisów. Odcięcie się od porozumień Okrągłego Stołu. Fascynacja II Rzeczpospolitą, etos ułański. „Polska ciągle musi walczyć o niepodległość”. Rozumienie, czym jest patriotyzm, „nie jestem w szeregu zdrajców”.
[02:26:33] „Pewien” strach w czasie działalności opozycyjnej. [+] Największą satysfakcją jest to, że nikogo nie wsypała w śledztwie.
więcej...
mniej