Sadowska Anna cz. 1
Anna Sadowska z d. Orłowska (ur. 1944, Fiedorowizna), córka Stanisława Orłowskiego, ps. „Piorun”, żołnierza powojennego podziemia antykomunistycznego zamordowanego przez Urząd Bezpieczeństwa 30 sierpnia 1952 r. we wsi Pokośno. Stanisław Orłowski był zawodowym żołnierzem, weteranem kampanii wrześniowej 1939 r. i żołnierzem Armii Krajowej. W 1942 r. ożenił się z Jadwigą Wąsewicz – kobietą trzy lata starszą o siebie, czego wówczas obie rodziny nie akceptowały. W 1944 r. Stanisław Orłowski wstąpił do Milicji Obywatelskiej, jednak po kilku miesiącach uciekł ze służby. Od tego czasu musiał się ukrywać, a Anna Sadowska razem z mamą i siostrą (Helena, ur. 1946) były nękane przez Urząd Bezpieczeństwa. Z tego powodu zdecydowały się wyjechać na zachód – najpierw do Lęborka, a następnie do Skulska koło Konina. Młodsza siostra Helena została u dziadków w Brzozówce. Właśnie w Koninie Anna Sadowska ukończyła pierwszą klasę szkoły podstawowej w roku szkolnym 1952/1953. 30 sierpnia 1952 r. Stanisław Orłowski, ps. „Piorun”, został zamordowany w obławie we wsi Pokośno. Po jego śmierci, Anna Sadowska z mamą wróciły w 1953 r. do Fiedorowizny i połączyły się z siostrą Heleną. Anna Sadowska w 1959 r. ukończyła szkołę podstawową w Hucie i wówczas przeniosła się z rodziną do Augustowa. Tam rozpoczęła pracę zawodową, jednak często spotykała się z szykanami ze strony władzy komunistycznej jako „córka bandyty”.
more...
less
[00:00:07] Autoprezentacja boh. urodzonej w 1944 r. w Fiedorowiźnie pow. Augustów.
[00:00:35] Rodzice pobrali się w 1942 r. Przed wojną ojciec poszedł na ochotnika do wojska i przez cztery lata służył w Warszawie, podczas kampanii wrześniowej dostał się do niemieckiej niewoli, ale uciekł i w 1940 r. wrócił do domu. Podczas okupacji działał w Chłostrze (Bataliony Chłopskie). Starsza siostra urodziła się w 1943 r., ale zmarła podczas epidemii.
[00:04:00] Przed chrzcinami boh. ojciec dostał wezwanie na komisję, gdzie zaproponowano mu wstąpienie do wojska lub milicji. Po konsultacji z dowódcą ojciec wstąpił do milicji i pracował na posterunku w Jaminach, potem w Augustowie – wyjazd po zwłoki zabitego milicjanta, powody dezercji. Razem z ojcem uciekło sześciu innych milicjantów, w tym Kubryń, który jednak zawrócił i potem pracował w UB prześladując ojca.
[00:09:40] Ojciec ukrywał się przez siedem lat – prześladowania rodziny przez UB. W grudniu 1946 r. urodziła się młodsza siostra Helena – sfałszowanie imienia ojca. Zachowanie ubeków wobec dzieci podczas wizyt w domu boh. – zabranie zwierząt gospodarskich i zniszczenie rzeczy należących do rodziny. Wypędzenie z domu. [+]
[00:21:50] Matka wyjeżdżając zabrała boh., ale zostawiła najmłodszą córkę u wuja Krzywińskiego – droga na przystanek, reakcja członków rodziny. Okoliczności ostatniego spotkania z ojcem. [+]
[00:28:35] Pomoc Sadowskiego z Huty, sposoby na utrzymanie rodziny – pieniądze na drogę. Dwutygodniowa tułaczka, podczas której nocowano na dworcach – powód kupienia butów w Olsztynie. Nocleg w domu Salomei Pućko. [+]
[00:37:05] Siostra dziadka, która wcześniej pracowała jako służąca w domu państwa Sadowskich w Warszawie, dała matce ich adres – pobyt w domu Sadowskich, pytania pana domu. Wyjazd do Skulska, gdzie mieszkała siostra pana Adamskiego z Huty – trudności ze znalezieniem mieszkania, podejrzenia wobec matki. Zamieszkanie u państwa Wypychowskich, którzy mieli gospodarstwo ogrodnicze – warunki bytowe.
[00:49:05] Ojciec pisał listy do ciotki Szparkowskiej mieszkającej w USA, a ciotka przesyłała je matce. Po wyjeździe matki ubecy nachodzili pozostałych członków rodziny – po aresztowaniu brata matki babcia powiedziała, gdzie przebywa córka i milicjant przyszedł do Wypychowskich. Inwigilowanie matki, podejmowane przez nią prace. Boh. opiekowali się sąsiedzi Karasiowie.
[00:56:05] Matka miała listy, które ojciec pisał do niej przed wojną – okoliczności ich spalenia. Przed wojną stryj Walerian Zacharewicz służył w żandarmerii wojskowej i pomógł ojcu w wyjeździe do wojska [do szkoły kadetów] do Warszawy. Matka pojechała z córką do Lęborka, gdzie przeprowadził się jej brat. Gdy pojechała do Skulska po swoje rzeczy, zachorowała i trafiła do szpitala w Piotrkowie – skutki snu o ojcu.
[01:04:26] Latem boh. zachorowała – z powodu pobytu w szpitalu poszła o rok później do szkoły w Skulsku. Fragment listu od ojca. Uzyskanie dokumentów ze służby w milicji. Matka wróciła z córką do Fiedorowizny po zabiciu ojca w sierpniu 1952 r. podczas obławy w Pokośnie. Sprawy o uznanie ojca za zmarłego oraz o odszkodowanie.
[01:13:20] Okoliczności śmierci ojca, który z dwoma kolegami: ps. „Toporek” i „Czesiek Curzoniak”, ukrywał się w Pokośnie w stodole Gniedziejków. Zeznania pani Podurgielowej z Pokośna, która widziała zwłoki ojca, obciążały denuncjacją Henryka Gniedziejko. Mikutowicz jadący drogą był świadkiem obławy i strzelaniny, zeznania innych świadków. Ojciec i koledzy spalili swoje dokumenty, ubecy znaleźli tylko broń. Wedle ustaleń prokuratora Kamińskiego zwłoki zawieziono do identyfikacji do Warszawy. Rozmowa boh. z córką Gniedziejki, którą chciano zmusić do mycia ciał zabitych partyzantów. Po zabraniu ciał zabitych partyzantów aresztowano Podurgiela i Piluka. [+]
[01:29:48] Boh. jako dorosła osoba zobaczyła fotografię pośmiertną ojca, reakcja matki na zdjęcie męża. Jesienią 1952 r. przyjechała do Skulska siostra matki, by powiedzieć co się wydarzyło. W 1953 r. matka i boh. wróciły do domu – zamieszkanie u pani Karczewskiej. W 1959 r. rodzina przeprowadziła się do domu w Augustowie, który zostawiła matce ciotka Wąsewiczowa.
[01:39:02] Siostra chodziła do szkoły w Augustowie, jej koleżanka z klasy była córką ubeka. Matka pracowała w zakładzie krawieckim. Siostra ukończyła szkołę fryzjerska, ale nie mogła znaleźć pracy – wizyta w biurze zatrudnienia i potraktowanie przez urzędnika. Rozmowa matki z byłym ubekiem Banaszewskim. Propozycja oddania dzieci do domu dziecka w Białowieży.
[01:50:05] Po powrocie ze Skulska matka pojechała po młodszą córkę do Brzozówki – spotkanie po latach rozłąki. Przed wyborami w 1947 r. ojciec roznosił ulotki – spotkanie z matką.
[01:53:18] Znajomość siostry z córką ubeka. Boh. szukając świadków kontaktowała się z byłymi ubekami Banaszewskim i Kubryniem. Banaszewski nie wpuścił jej do mieszkania – rozmowa telefoniczna.
[01:59:32] Boh. pojechała z siostrą na zabawę do szkoły w Hucie – spotkanie z Chołko ze wsi Kopiec, który powiedział, że nosił jej ojcu jedzenie do lasu. Krawiec Leszczyński szył mundury dla partyzantów, ale potem wydał ojca, któremu udało się uciec z zasadzki – pomoc Zajkowskiego z Fiedorowizny. [+]
[02:05:45] Stosunek do boh. i jej siostry – wizytacja w szkole, rozmowa wizytatorów z matką. Boh. po ślubie wpłaciła na mieszkanie – szykany ze strony władz spółdzielni, brak mieszkania dla rodziny z piątką dzieci. Po zakupie domu wkład w spółdzielni przepadł.
[02:10:20] Stygmat nazwiska „Orłowski”. W Obławie Augustowskiej zginęli: dziadek Antoni Orłowski, stryj Mieczysław oraz Mieczysław Orłowski, brat dziadka, który wrócił do Polski z Francji. Młodszy brat ojca Apolinary Orłowski został aresztowany, gdy przyjechał na targ do Augustowa. Podczas remontu domu przy ul. 3 Maja zdun Frąckiewicz z Ponidzia powiedział, że siedział w jednej celi z Apolinarym – brutalne przesłuchania 17-latka, którego zakatowano. Przypuszczalne miejsce pochówku. [+]
[02:21:22] Stryj Wacław Orłowski służył w Ludowym Wojsku Polskim, brał udział w walkach z UPA i zginął. Postawy członków rodziny Orłowskich wobec władzy ludowej. 14-letni brat ojca Józef został zmuszony do wyjazdu – w Kudowie zatrudnił się w tkalni, wrócił do domu po śmierci brata.
[02:26:30] Stryj Jan Orłowski miał trzy córki, dziewczyny miały problemy w szkole z powodu pokrewieństwa ze Stanisławem Orłowskim. Współczesny wywiad z Bolesławem Konaszenko, szwagrem Stanisława Orłowskiego, który nazywa go bandytą. Refleksje na temat trudności życia rodziny „bandyty” w PRL.
[02:31:40] Ubecy nachodzili babcię Orłowską i dręczyli ją – wyrzucanie obornika w poszukiwaniu broni. Aresztowanie Orłowskich podczas Obławy Augustowskiej. Żona Mieczysława dowiedziała się, że zatrzymani przebywają w Kopcu i zaniosła mężowi jedzenie. Poszukiwania zaginionego męża. Świadectwo Gieni Orłowskiej.
more...
less