Włodzimierz Liszka (ur. 1930, Kurdwanów), najmłodszy z siedmiorga rodzeństwa, jego ojciec Piotr pracował na kolei, prowadził także z żoną gospodarstwo rolne. Włodzimierz Liszka rozpoczął naukę w szkole przed wojną, a ukończył dopiero w 1947 r. (nie brał udziału w tajnych kompletach). W czasie okupacji niemieckiej był łącznikiem podziemia, choć nie zdawał sobie wówczas sprawy z wagi przenoszonych przez siebie pakunków i ryzyka z tym związanego. Po wojnie wstąpił do harcerstwa, jednak ta działalność zamarła po serii represji ze strony komunistów. W 1946 r. rozpoczął treningi piłkarskie w klubie sportowym Łagiewianka Łagiewniki (obecnie KS Armatura Kraków), gdzie występował na pozycji bramkarza do 1950 r. Wówczas został powołany do wojska i przez dwa lata reprezentował wojskowy OWKS Kraków (obecnie Wawel Kraków). Po wyjściu z wojska został bramkarzem Garbarni Kraków, z którą przez dwa sezony grał w ekstraklasie. W 1960 r. ze względu na ciężkie warunki mieszkaniowe (mieszkał z żoną u teściów w Swoszowicach) zdecydował się przenieść do Łańcuta, gdzie otrzymał pracę w Łańcuckiej Fabryce Śrub oraz mieszkanie. Został także zawodnikiem Stali Łańcut, w której występował do 1970 r. Następnie był jej trenerem przez wiele lat, prowadził także wiele klubów w okolicy Łańcuta (Orzeł Przeworsk, MKS Kańczuga, Włókniarz Rakszawa, Astra Medynia Głogowska). W 1980 r. jako pracownik Łańcuckiej Fabryki Śrub zaangażował się w działalność NSZZ „Solidarność” i 13 grudnia 1981 r. został internowany w Załężu. Po kilku dniach zwolniono go ze względu na stan zdrowia. W pracy spotykał się jednak z szykanami i musiał przedwcześnie udać się na emeryturę, zwolniono go także z pracy szkoleniowej w Stali Łańcut. Po 1989 r. wrócił do Stali Łańcut, gdzie z przerwami szkolił bramkarzy aż do drugiej dekady XXI wieku.
more...
less
[00:00:10] Autoprezentacja boh. urodzonego w 1930 r. w Kurdwanowie.
[00:00:32] Przedstawienie rodziców: Aleksandry i Piotra Liszków. Ojciec służył w armii austriackiej, potem pracował na kolei, a matka prowadziła niewielkie gospodarstwo rolne w Kurdwanowie.
[00:02:32] Życie codzienne przed wojną – boh. chodził boso do szkoły, zabawy dzieciaków. Sąsiadami byli Żydzi Lewinger i Uszer, właściciele sklepów spożywczych. Rodzina Lewingerów została wywieziona do Związku Radzieckiego, po wojnie żona z dziećmi wróciła do Krakowa. Jan Lewinger ukrywał się podczas okupacji, po wojnie pracował w Rozlewni Wód Gazowanych w Krakowie, potem wyjechał do Izraela. Sklepikarka pani Wałachowa dawała dzieciom cukierki, by nie chodziły do sklepu Żyda Lewingera.
[00:07:50] Przed wojną boh. bywał w Krakowie – wyjazdy z matką na rynek w Podgórzu. Po wojnie boh. należał do harcerstwa, 3 maja 1947 r. krakowski hufiec zorganizował defiladę – rozpędzenie kolumny zuchów i harcerzy przez UB, zatrzymanie osób znajdujących się na trybunie [+]. Wspomnienie wystawy sklepu zoologicznego. Dojazdy do Krakowa z Kurdwanowa. Boh. był najmłodszy z siódemki rodzeństwa – sytuacja mieszkaniowa rodziny.
[00:14:20] Atmosfera przed wybuchem wojny, propaganda. Po wybuchu wojny ojciec, pracownik kolei, dostał wagon i rodzina wyjechała na wschód. W Radymnie pociąg został zatrzymany przez Niemców – mężczyzn, w tym ojca, zabrano do niewoli. Matka z dziećmi zatrzymała się w pobliskiej wsi Święte. Ojciec uciekł z obozu w Łańcucie i odnalazł rodzinę – powrót wozem konnym do domu.
[00:19:12] Podczas okupacji boh. chodził do szkoły, gdzie nie uczono historii ani geografii. Ucieczka na wschód w 1939 r. – zablokowane trasy kolejowe. Pociąg zatrzymał się na moście w Tarnowie – powody ewakuacji pasażerów. Naprawa torów przez saperów.
[00:22:34] Wyzwolenie Krakowa przez Armię Czerwoną w 1945 r. Po tułaczce w 1939 r. rodzina wróciła do domu w Kurdwanowie, gdzie został lokator – sytuacja po powrocie.
[00:25:15] Życie codzienne podczas okupacji – mroźna zima w 1942 r., żywność na kartki. Niemcy jako premie dawali pracownikom alkohol i papierosy – zapasy w domu. Szkoła i wygląd Krakowa podczas okupacji.
[00:29:30] Brat, który hodował gołębie, kupił kilka kradzionych ptaków – pobicie brata przez granatowych policjantów. Najstarszy brat Karol działał w konspiracji, w 1939 r. dostał się do sowieckiej niewoli i został oddany Niemcom, przebywał w obozie jenieckim, a potem pracował u bauera – powrót brata do domu. Starsi bracia oraz ojciec pracowali na kolei.
[00:34:55] Boh. pomagał bratu, który należał do tajnej organizacji, punktem wymiany materiałów była zlewnia mleka w Piaskach Wielkich oraz miejsce w Łagiewnikach. Dwaj szwagrowie Karola Liszki byli w Oświęcimiu. Losy żydowskich sąsiadów oraz członków rodziny Makówka – złapanie Bronisława Makówki.
[00:40:50] Boh. pomagał w gospodarstwie, w wolnym czasie grał z kolegami w piłkę. Po wojnie pan Tymotkiewicz pozwolił chłopakom grać na swojej ziemi – pierwsze piłki. W święta chodzili kolędnicy, boh. był królem Herodem. Gospodarze dawali pieniądze za jasełka i drużyna piłkarska kupiła stroje sportowe. Pan Korta, członek partii, oskarżył chłopaków z drużyny o prowadzenie działalności antykomunistycznej – konieczność oddania zebranych pieniędzy oraz sprzętu sportowego. [+]
[00:46:30] Podczas okupacji chodzono do kościoła we Wróblowicach. Nastroje pod koniec okupacji. Wkroczenie Armii Czerwonej do Kurdwanowa – atak na Niemców, którzy byli w pobliskich miejscowościach. W domu kwaterowało trzech radiotelegrafistów – zachowanie jednego z żołnierzy. W pobliskim folwarku stacjonowali własowcy i boh. był osłuchany z językiem rosyjskim, co przydało mu się w 1945 r. Rosjanie zastrzelili kuzyna, który nie chciał im oddać roweru.
[00:54:56] W 1942 r. zabierano ludziom odzież i buty, które wysyłano na front wschodni. Boh. widział niemieckich żołnierzy wracających ze wschodu.
[00:56:50] Trzej Rosjanie mieszkali w domu przez miesiąc. Po wojnie dwaj z nich przyszli do domu, by podziękować rodzinie za gościnę.
[00:57:50] Wybory w 1947 r. – afisze propagandowe. Drużynowy Jerzy Tomala zorganizował drużynę i boh. wstąpił do harcerstwa w 1946 r. – funkcja boh., wyjazdy na obozy. Losy osób aresztowanych przez UB 3 maja 1947 r.
[01:01:42] Boh. skończył szkołę powszechną w 1947 r. i nie kontynuował edukacji. Po rozwiązaniu drużyny w Kurdwanowie boh. wstąpił do Klubu Sportowego „Łagiewianka”, jako szesnastolatek grał w drużynie seniorów. Grali w niej m.in. bracia Tadeusz i Leopold Parpanowie – ustawienia i zadania na boisku. System motywacyjny – zapłata za strzelone gole porównana do zapłaty za pracę w gospodarstwie rolnym. Gra z Leopoldem Parpanem w klubie „Garbarnia” Kraków. Boh. był bramkarzem.
[01:07:10] Podczas okupacji rozgrywano mecze na boisku w Łagiewnikach – ucieczka podczas łapanki. Znani krakowscy piłkarze czasów okupacji. Od 1946 r. boh. grał w juniorach i seniorach, czasem grywał dwa mecze dziennie. W 1948 r. drużyna zdobyła I miejsce w grupie krakowskiej – przegrany baraż z „Tarnowią”, która weszła do Pierwszej Ligi. Obrona strzału Barwińskiego, który grał w reprezentacji Polski. Po udanej obronie piłkarze znieśli boh. z boiska.
[01:12:00] Treningi piłkarskie. Piłki sznurowane rzemieniem i buty piłkarskie. Rękawice dla bramkarzy weszły do użycia w latach 50. Boh. robił sobie rękawice przyklejając gumę do letnich rękawic. Strój bramkarza.
[01:16:08] W Łagiewnikach boh. grał do 1950 r. – powołanie do wojska. Przed wyjazdem trener WKS Kraków zrobił sprawdzian dla poborowych, który boh. przeszedł pomyślnie. Pobyt w jednostce przeciwlotniczej w Tarnowskich Górach – powrót do Krakowa, gdzie boh. grał w drużynie Wojskowego Klubu Sportowego. Powody wyjazdu do Rzeszowa.
[01:20:35] Po wyjściu z wojska boh. dostał propozycje gry w „Wiśle” Kraków i „Garbarni” Kraków – powody wyboru „Garbarni”, która w 1954 r. weszła do I Ligi. Drugim bramkarzem był Henryk Stroniarz. Mecze z „Górnikiem” Zabrze i „Legią” Warszawa. Wspomnienie meczu rozegranego w 1957 r. z „Concordią” Knurów – spotkanie motywujące przed meczem. Boh. obronił dwie piłki i dostał komplet bramkarski.
[01:25:53] We wrześniu 1939 r. podczas pobytu w Radymnie trzymano w nocy warty z obawy przed Ukraińcami. Rodzina trafiła do gospodarstwa Ukraińca Chomy. Po wkroczeniu Rosjan do domu przyszedł oficer z butelką wódki – pierwszy kieliszek musiał wypić gospodarz, bo oficer bał się otrucia.
[01:29:30] Drużyna pojechała w nagrodę do Chin – rozegrane mecze. Podczas drogi powrotnej zatrzymano się w Moskwie i boh. widział wystawione w Domu Związków Zawodowych zwłoki Bolesława Bieruta. [+]
[01:34:20] Powody rozłamu w drużynie „Garbarni” po powrocie z Chin. Przegrany mecz z Lechem Poznań zaraz po przyjeździe do kraju. Boh. grał w „Garbarni” do 1960 r. Mecz w drużynie „Wisły” Kraków w 1957 r. – inne mecze, w tym za granicą. Trudności paszportowe. Po kontuzji odniesionej podczas meczu boh. zastąpił Kierdaj i drużyna spadła do III ligi, ale w następnym sezonie awansowała do II ligi.
[01:42:00] Boh. mieszkał z teściami w Swoszowicach – trudne warunki mieszkaniowe. Z powodu braku możliwości zameldowania się w Krakowie boh. w 1960 r. przeniósł się do Łańcuta, gdzie dostał mieszkanie. Gra w miejscowej drużynie Stal Łańcut, która weszła do III ligi. W 1963 r. boh. został wybrany najlepszym piłkarzem III ligi.
[01:45:20] Boh. pracował w Krakowie w garbarni, po przeprowadzce do Łańcuta pracował w fabryce. W trampkarzach „Garbarni” grał Robert Gadocha, boh. pracował z jego ojcem.
[01:47:00] W klubie „Stal” Łańcut boh. grał do 1971 r., wspomnienie kolegów z drużyny. Rozważania na temat pracy trenera. [Syn zza kadru mówi o trenerskich sukcesach ojca, słabo słychać]. Najbardziej utalentowanym zawodnikiem w Łańcucie był Adam Kuźniar – jego dalsza kariera.
[01:55:40] Praca we „Włókniarzu” Rakszawa, wspomnienie Jerzego Skopa. Trenowanie bramkarzy. Okoliczności rozstania z rakszawskim klubem. Wychowankowie boh. Zakończenie pracy trenerskiej.
[02:03:00] W latach 50. była w Polsce reprezentacja Węgier – opinia ich bramkarza o Szymkowiaku. Wspomnienie kolegów, dobrych piłkarzy – w „Garbarni” grali Bieniek i Satora. Boh. był trenerem drużyny w Kańczudze, powody konfliktu z zarządem klubu.
[02:09:00] Boh. był jednym z założycieli „Solidarności” w zakładzie. Zaskoczenie wprowadzeniem stanu wojennego.
[02:12:00] Sytuacja w zakładzie po wprowadzeniu stanu wojennego. Boh. został internowany 16 grudnia 1981 r. – okoliczności zwolnienia z ośrodka internowania w Załężu, sposób symulowania choroby nerek. Boh. został zatrzymany w pracy – wysłanie do Załęża. Problemy ze Służbą Bezpieczeństwa po powrocie do domu – inwigilacja boh., zwolnienie z pracy trenera. Odejście na emeryturę w 1990 r.
[02:21:45] Dopiero po latach boh. dowiedział się, kto na niego donosił, jeden z donosicieli należał do „Solidarności”. Okoliczności spotkania z jednym z TW – zachowanie boh.
[02:24:45] Boh. najlepiej się czuł grając w „Garbarni”. Wyjazdy na mecze. Organizacja pracy zawodowej i treningów – ich przebieg. Jeden z trenerów okupację spędził na Węgrzech – jego zachowanie na treningach. Brak treningów bramkarskich. Niektóre kluby nie wpuszczały na treningi publiczności ani dziennikarzy.
[02:32:20] Treningi prowadzone przez boh. [syn mówi o prenumeracie „Piłki nożnej” i wyjazdach na kurso-konferencje]. Wspomnienie kurso-konferencji w Przemyślu połączonej z treningiem bramkarskim. Boh. wyjeżdżał na zgrupowania kadry młodzieżowej okręgu rzeszowskiego.
more...
less
The library of the Pilecki Institute
ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa
Monday to Friday, 9:00 - 15:00
(+48) 22 182 24 75
The library of the Berlin branch of the Pilecki Institute
Pariser Platz 4a, 00-123 Berlin
Pon. - Pt. 10:30 - 17:30
(+49) 30 275 78 955
This page uses 'cookies'. More information
Ever since it was established, the Witold Pilecki Institute of Solidarity and Valor has been collecting and sharing documents that present the multiple historical facets of the last century. Many of them were previously split up, lost, or forgotten. Some were held in archives on other continents. To facilitate research, we have created an innovative digital archive that enables easy access to the source material. We are striving to gather as many archives as possible in one place. As a result, it takes little more than a few clicks to learn about the history of Poland and its citizens in the 20th century.
The Institute’s website contains a description of the collections available in the reading room as well as the necessary information to plan a visit. The documents themselves are only available in the Institute’s reading room, a public space where material is available free of charge to researchers and anyone interested in the topics collected there. The reading room also offers a friendly environment for quiet work.
The materials are obtained from institutions, public archives, both domestic and international social organizations, as well as from private individuals. The collections are constantly being expanded. A full-text search engine that searches both the content of the documents and their metadata allows the user to reach the desired source with ease. Another way to navigate the accumulated resources is to search according to the archival institutions from which they originate and which contain hierarchically arranged fonds and files.
Most of the archival materials are in open access on computers in the reading room. Some of our collections, e.g. from the Bundesarchiv, are subject to the restrictions on availability resulting from agreements between the Institute and the institutions which transfer them. An appropriate declaration must be signed upon arrival at the reading room in order to gain immediate access to these documents.
Before your visit, we recommend familiarizing yourself with the scope and structure of our archival, library and audio-visual resources, as well as with the regulations for visiting and using the collections.
All those wishing to access our collections are invited to the Pilecki Institute at ul. Stawki 2 in Warsaw. The reading room is open from 9–15, Monday to Friday. An appointment must be made in advance by emailing czytelnia@instytutpileckiego.pl or calling (+48) 22 182 24 75.
Please read the privacy policy. Using the website is a declaration of an acceptance of its terms.