Rakusa-Suszczewska Ewa
Ewa Rakusa-Suszczewska z d. Luzińska (ur. 1936, Poznań), malarka, córka lekarza Mieczysława Luzińskiego, pierwszego po wojnie prezesa Klubu Inteligencji Katolickiej w Poznaniu. Podczas okupacji rodzina Luzińskich, wysiedlona przez Niemców z Poznania, przeniosła się do Warszawy i tu, w kamienicy przy ul. Lwowskiej 5, mieszkała do kapitulacji powstania. Po wyjściu z Warszawy wraz z ludnością cywilną i pobycie w obozie przejściowym w Pruszkowie wywieziono Luzińskich do wsi Wielgus na Kielecczyźnie. Po wyzwoleniu rodzina wróciła do Poznania. Ewa Rakusa-Suszczewska studiowała w Krakowie.
more...
less
[00:00:07] Autoprezentacja boh. urodzonej w 1936 r. w Poznaniu.
[00:00:26] Ucieczka na wschód w 1939 r. – w okolicach Lublina zawrócono w stronę Warszawy. Noclegi w stodołach, przyjazd do stolicy. Boh. miała dwie siostry i brata. Ojciec był lekarzem w Poznaniu, po zajęciu miasta Niemcy zarekwirowali mieszkanie, w którym zamieszkał lekarz, Niemiec. Ojciec chciał zabrać maszynę do pisania, ale nie pozwolono mu.
[00:03:10] Dziadek wynajął dla rodziny mieszkanie w Warszawie przy ul. Lwowskiej. Wyjazdy na wakacje do Świdra – wspomnienie prof. Maksimowa. Ojciec pracował w szpitalu Dzieciątka Jezus, matka zajmowała się domem.
[00:05:05] Rodzina mieszkała w kamienicy przy ul. Lwowskiej 5, mieszkali tam inni uciekinierzy z Poznania oraz Żydzi, Lewiccy, którzy pewnego dnia zniknęli.
[00:06:13] Boh. uczyła się na tajnych kompletach, lekcje czasem odbywał się u niej w domu. Boh. była świadkiem zatrzymania tramwaju i wyprowadzenia mężczyzny przez Niemców.
[00:08:03] W kamienicy mieszkali państwo Ekse. Eugenia Ekse była solistką operetki – wspólna Wigilia. Eugenia Ekse została zastrzelona przez akowców – powody wykonania wyroku. Boh., chora na szkarlatynę, mieszkała w pustym mieszkaniu państwa Ekse – wspomnienie śladu po kuli. [+]
[00:10:38] Boh. nie bawiła się dziećmi Lewickich. Dzieci z getta przychodziły po jedzenie. W kamienicy mieszkali głównie lekarze, prawnicy. Ojciec współpracował z podziemiem, pewnego dnia jechał tramwajem czytając niemiecką gazetę – wszyscy pasażerowie zostali wyprowadzeni, a jego zostawiono. Życie codzienne podczas okupacji, wizyty w kawiarni, cyrku, zabawy w parku.
[00:15:02] Wakacje w Świdrze – zbliżanie się frontu, bombardowania. Rodzina wróciła do Warszawy na kilka dni przed wybuchem powstania. Do budowy barykady na ulicy Lwowskiej użyto m.in. mebli z dziecięcego pokoju. [+]
[00:16:50] Eugenia Ekse przyjaźniła się z Jerzym Adamczewskim, po wojnie śpiewakiem operetki, któremu dawała lekcje śpiewu. Jerzy Adamczewski pracował w warsztacie szewskim. Podczas powstania pomógł ojcu zamurować cenniejsze rzeczy, a później je przywłaszczył, tłumacząc się prawami wojny.
[00:18:58] Dziadek siedzący w fotelu przy oknie został ostrzelany przez gołębiarza. Podczas powstania przeniesiono się do piwnicy – zapasy zrobione przez matkę. Dzieci bawiły się zbierając odłamki i ulotki. Na podwórku kopano studnię – z wykopanej gliny boh. lepiła zwierzątka. Ojciec i prof. Dega prowadzili w piwnicy szpitalik – uprzedzenie o ataku, przejście piwnicami i przez ulicę Marszałkowską na Wilczą – powrót do domu. [+]
[00:26:05] Podczas powstania na Lwowskiej bywali walczący w szeregach AK Włodek Radajewski oraz jego siostra Maria „Myszka” – obydwoje zginęli.
[00:27:12] Kapitulacja powstania – radość z zakończenia walk, wyjście na Pola Mokotowskie, by zdobyć coś do jedzenia. Wypędzenie ludności cywilnej z miasta – przejście przez zrujnowane miasto do Dworca Zachodniego, przyjazd do obozu w Pruszkowie – warunki pobytu. Sortowanie ludzi przed wywózką na roboty, do obozów.
[00:30:50] Ojciec, dobrze znający język niemiecki, załatwił, że rodzina nie została rozdzielona – zapakowanie do bydlęcych wagonów. Poszukiwanie bliskich. Przesiadka w Jędrzejowie do kolejki wąskotorowej – poparzenia przez iskry z komina lokomotywy. Odnalezienie dziadka, któremu udało się kupić kiełbasę.
[00:34:34] Przyjazd do Kazimierzy Wielkiej. Ojciec został skierowany przez Niemców do pracy we wsi Wielgus w domu opieki dla uchodźców z Warszawy. Warunki podczas pobytu w Wielgusie, brak odpowiedniego obuwia – błoto podczas roztopów. Boh. uczyła się na tajnych kompletach zorganizowanych we wsi.
[00:39:40] Wycofywanie się Niemców. Wejście Armii Czerwonej – gosposia ukryła się przed żołnierzami z obawy przed gwałtem. Czerwonoarmiści wypili denaturat, w którym dezynfekowano strzykawki. [+]
[00:43:15] Po wyzwoleniu ojciec pojechał do Warszawy, by zorientować się w sytuacji, a wuj do Poznania – decyzja o powrocie do Poznania – krótki pobyt w Krakowie. W Poznaniu podczas okupacji mieszkała gosposia, która czuwała nad mieszkaniem. Niemiecki lekarz, Keller, który je zajmował, nie zdążył wywieźć mebli. Stan mieszkania po zbombardowaniu budynku. Radość po zakończeniu wojny.
[00:44:24] [Przerwa techniczna, wyciemnienie]
[00:44:51] Życie po wojnie – ojciec dostał powołanie do wojska i przez trzy miesiące był we Wrocławiu. Boh. nie była świadkiem niemieckich represji podczas okupacji, ale słyszała o nich. Wspomnienie niemieckich żołnierzy, strach, że boh. zostanie zastrzelona. Strach przed samolotami.
[00:52:10] Boh. jako dziecko nie była we wszystko wtajemniczana przez rodziców – okupacja oczami dziecka. Krewni Kocimscy zginęli w zawalonym domu przy ul. Wilczej, ocalała tylko kuzynka, sanitariuszka. Wiadomości o łapankach, działalności gestapo. W powstaniu zginęli kuzyni Radajewscy. Przyjaciel ojca, profesor Janusz Zeyland pracował w szpitalu na Woli i został zabity przez Niemców. Po wyzwoleniu rodzice niechętnie rozmawiali o wojnie.
[00:58:00] Ojciec należał do Klubu Inteligencji Katolickiej, zebrania odbywały się w mieszkaniu boh. – wezwania na UB, odmowa paszportu. Ktoś z grona KIK-u donosił UB. Siostry uczyły się w szkole sióstr Urszulanek. Młodsza zdała na studia, ale jej nie przyjęto. Boh. studiowała w Krakowie.
more...
less